Fylkir - 01.01.1927, Blaðsíða 60

62
hverri kl.st. á hvern ten.m., sem hitaður er um 1 stig C. En 1840000
hitaein. svarar til hitans sem fæst með 50% nýtingu úr 600 kg. kola,
sem geyma 6000 hitaeiningar hvert kg. Af slíkum kolum þarf því %
smál., til að hita 15 ten.m. herbergi eins og hér er sagt og til að hita
herbergi 16,8 ten.m. á stærð, jafn mikið, þarf 672 kg. kola.
En auðvitað þarf mun meira til að hita sömu hebergin um 18° C alt
árið, n.l. um 770—864 kg. Til eldunar má ætla h. u. b. 225 kg. á mann;
nema í fjölskyldu, þá verður það eitthvað minna.
Til nægilegrar herbergjahitunar og matsuðu þarf því að ætla hér á
íslandi alt að smálest kola á hvern fullorðinn og fullan helming þess
handa bömum undir 15 ára. En það gerir h. u. b. 80,000 smál. kola eða
þeirra ígildi á ári. En það vörumagn, á 50—60 kr. smálestin, gerir 4
til 5 milliónir kr. á ári; landsbúar taldir 100.000, eins og nú. Auk
þess þarf að ætla sem svarar 20 kr. fyrir ljósmeti á ári, handa hverj-
um landsbúa. Það er alls 6—7 millionir kr. á ári, sem er 10% af 60—
70 milliónum kr.
Hvemig má hita híbýli landsbúa nægilega án þess að brenna kolum?
og án þess kostnaðurinn verði meiri eða landsmönnuin ókleyfur?
Vafurefni, Hvítu kolin (The White Coal of Iceland).
Flest gamalt fólk man eftir oblátunum, sem gefnar voru við altaris-
göngur, snjóhvítar töblur, sem bráðnuðu í munni. Enska nafnið á
þeim er wafer. Sama orð, eða þvi sem næst hið sama, er Afghaniska
nafnið á snjó. Það hygg eg og vera rétt-nefni á hvítu, stjörnumynduðu
kornunum, sem himininn sendir og sem ungir og gamlir þekkja svo
vel hér á Islandi og sem margir dást að ár eftir ár, þegar sólin skín á
þau og gerir þau fegurri en nokkum svo nefndan demant. Svo nefni
eg hvítu kristallana, sem þekja fátæklinga hreysin jafnt sem ríkis-
manna stórbýlin, grundir og haga, jafnt sem fjöll og fymindi, á vetr-
um, og sem verður himinborinn orkugjafi á sumram.
Jöklarnir, sem eru fymingar þeirra krystalkoma, eru varaliðið, sem
orkulindir íslands eiga í fljótum sínum og fossum.
Þetta varalið, ef alt notað og metið sem mannafl, telst vera á við
40—50 millionir manna, vinnandi dag og nótt, ár og síð og alla tíð,
og syngjandi hersöng sinn á öræfum, jafnt sem í bygðum. Efni þess
'söngs er það, að verma og vemda alt, sem lifir og hrærist á þessu
hrauna landi. Aðeins skal mannlegt hugvit segja fyrir og mannleg
hönd stjóma hvemig unnið er.
Að svo mikil orka sé til í landinu, sem hér er sagt, nl. 4—5 milli-
ónir árshestöfl (sbr. áðumefnda ritgerð J. Þ. í Fossanefndaráliti meiri
hlutans), er sannaniegt og augljóst af því, að meðal úrkoma hér á