Dagblaðið Vísir - DV - 28.10.1982, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 28. OKTOBER1982.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Harðar deilur um heilsugæslukerf ið í Svíþjóð:
ALMENNINGUR SAKNAR
HEIMIUSLÆKNANNA
— Kerfi heilsugæslustöðvanna þykir þungt í vöfum, ópersónulegt, og fólki
f innst óöruggt að geta ekki fengið lækni heim ef á þarf að halda
,,Ef þetta heilsugæslukerfi nýtur
ekki meira álits meöal almennings
en svo að venjulegur læknir getur
boðið því byrginn á árangursríkan
hátt meö því að keyra bíl heim til
sjúks fólks og iðka þar sitt löglega
starf sem löggiltur læknir þá er
vissulega eitthvað að kerfinu.”
Þannig komst dr. Nils Liedberg,
dósent í skurðlækningum í Lundi að
orði í stuttri grein í Sydsvenska dag-
blaðinu fyrir skömmu.
Seinheppnir
íslendingar?
Á sama tíma og heilbrigðisyfirvöld
á Islandi virðast stefna að því að
leggja niður heimilislæknakerfið og
innleiða í þess stað kerfi sem margir
telja að sé sniðið eftir sænskri fyrir-
mynd er ljóst orðið að almenningur
hér í Svíþjóð (a.m.k. í Lundi og ná-
grenni) er hundóánægður með það
heilsugæslukerfi sem hann býr viö.
Undanfarna daga hafa háværar deil-
ur staðiö um þetta kerfi bæöi í dag-
blööum og sjónvarpi og virðist sem
hiö opinbera heilsugæslukerfi eigi
sér formælendur fáa meðal almenn-
ings eða sjúklinganna sem kerfið á
aðþjóna.
Þaö heilsugæslukerfi sem hér hef-
ur veriö við lýði undanfarin ár gerir
ekki ráð fyrir að læknar komi heim
til sjúklinganna heldur komi sjúkl-
ingamir á heilsugæslustöðvarnar
þar sem sjúklingurinn þarf að kom-
ast í gegnum kerfi „tengiliða” áður
en hann kemst í snertingu við lækni.
Kerfi þetta kemur mörgum fyrir
sjónir (ekki síst Islendingum sem
hér eru fjölmennir) sem ákaflega
þungt í vöfum og finnst fólki mikið
óöryggi í því að geta ekki átt þess
kost að fá lækni heim ef t.d. smábarn
í fjölskyldunni fær skyndilega mik-
inn hita og verki.
Lækningar utan hins
„opinbera kerfis"
Til að mæta þessari augljósu þörf
tóku nokkrir læknar upp á sitt ein-
dæmi — undir forystu Ove nokkurs
Grauer — fyrir um það bil einu ári að
stunda heimilislækningar utan hins
opinbera heilsugæslukerfis. Læknar
þessir störfuöu þó venjulega innan
hins opinbera kerfis en í frítíma sín-
um héldu þeir uppi þessari aukaþjón-
ustu og mæltist hún strax vel fyrir.
Þjónusta þeirra var bundin við Lund
og nágrenni (þ.e. Lomma, Burlöv og
Staffanstorp).
Síðan gerðist það fyrir skömmu að
Wiveka Elmér héraðslæknir ritaði
grein í Sydsvenska dagblaðið þar
sem hún réðst af mikilli heift gegn
þessari aukaþjónustu læknanna tutt-
ugu sem störfuðu undir stjórn dr.
Ove Grauers. Hún sagði þjónustu
þeirra einkennast af auglýsinga-
mennsku og líkti því við „hemglass-
bil service” (þ.e. íssölu í heimahús-
um). Frú Elmér viðurkenndi að
heimilislækningar gætu verið „við-
felldnar félagslega séð” en þær væru
ofdýrar og svöruðu ekki til mark-
miöa samfélagsins. Þær gætu bein-
línis veriö skaðlegar fyrir sjúklinga
sem verið væri að þjálfa í sjálfs-
hjálp. Hún sagði að þessi nýja þjón-
usta væri truflandi fyrir hina opin-
beru heilsugæslu.
„Ekki fólksins
aðákveða"
Einnig sagði hún — og þaö atriði
vakti fjölmörg andmæli — að það
væri ekki fólksins að ákveða hvort
það þyrfti á lækni að halda.
Viöbrögð almennings við þessari
grein Wiveku Elmérs urðu mjög
skjót. Lesendasíður dagblaðanna hér
á Skáni fylltust og voru öll á svipaða
leiö. ,,Skiptu um starf, dr. Elmér,”
var fyrirsögn á einu þeirra sem var
dæmigert fyrir viöbrögðin.
Sjónvarpiö auglýsti aö Stig F.
Hansson, yfirmaöur heilbrigöiskerf-
isins í Malmöhusléni myndi hlýða á
sjónarmiö fólks í þessu máli í síma
sjónvarpsins ákveðinn tíma. 215
manns hringdu og að loknum síma-
tímanum lýsti Hansson því yfir —
alveg uppgefinn — að ekkert símtal-
anna hefði verið „jákvætt” og marg-
ir hefðu hundskammað hann.
„Markaður fyrir
heimilislækningar"
Hansson viöurkenndi í samtali við
fréttamenn eftir símatímann aö
„markaður væri fyrir heimilislækn-
ingar” og lofaði jafnframt að hafa
samband viö dr. Ove Grauer til að
reyna að koma á samstarfi. „Við
viljum hafa stjórn á því hvemig
þessir læknar vinna og hvaða mennt-
un þeir hafa,” sagði hann. Umkostn-
aöarhliðina sagði hann aö þjónusta
dr. Grauers í heimahúsum kostaði
nokkum veginn það sama og ef sjúkl-
ingurinn sneri sér til heilsugæslu-
stöðvanna. „En heildarkostnaðurinn
getur ekki stöðugt aukist og þess
vegna spyrjum við hver á að vera ut-
an læknisþjónustu,” sagöi Hansson
við einn þeirra er hringdu í símatíma
hans í sjónvarpinu.
„Gagnrýni dr. Elmers á þjónustu
okkar var sú besta auglýsing sem við
gátum fengið. Við höfum nú ferigið
staöfestan þann mikla stuöning sem
starf okkar hlýtur hjá almenningi,”
sagði dr. Grauer í samtali við Syd-
svenska dagblaðiö.
Gamla fólkið botnar
ekki í kerfinu
„Margir eru mjög óánægðir meö
þær móttökur sem þeir fá á heilsu-
gæslustöðvunum,” bætti hann við.
„Til dæmis, að þeir þurf i að hafa haft
hita í nokkra daga áður en þeir fá að
koma til læknisins. Og eldra fólk á oft
erfitt með aö átta sig á heilsugæslu-
kerfinu. Það virðist sem heilsugæslu-
stöðvamar líti á það sem sitt stærsta
hlutverk að visa fólki frá. Læknis-
starfið á þvert á móti að vera
þjónustustarf þar sem læknirinn hef-
ur einnig þýöingarmiklu hlutverki að
gegna eftir að rannsókn hefur fariö
fram við að sýna sjúklingnum f ram á
að það ami ekkert hættulegt að hon-
um,” sagði dr.Grauerennfremur.
Og vissulega fékk dr. Grauer og
heimilislækningar hans mikinn
stuðning. „Þessilæknir (þ.e.Elmér)
hefur greinilega ekki minnsta skiln-
ing á hvaöa gildi starf dr. Grauers
hefur fyrir gamalt fólk. Getur þú
ekki skilið, dr. Elmér, hvílíkt öryggi
það er fyrir okkur gamla fólkiö að
eiga þess kost aö fá lækni heim ef
maöur veikist á kvöldin eöa um helg-
ar?” sagöi í einu lesendabréfanna.
,,Á nú öfundsýki milli lækna að
stöðva þetta starf sem unnið er í
þágu öryggis sjúklinganna og er svo
vel þegiö? ” sagði í öðru bréfanna.
Dósentinn „roðnaði
af blygðun"
Skarpasta gagnrýnin á sjónarniið
Wiveku Elmérs og skoðanabræðra
hennar innan heilsugæslukerfisins
kom þó ekki frá neinum sjúklingi
heldur lækni, dr. Niels Liedberg, sem
vitnað var í hér að ofan: „Þú (dr.
Elmér) heldur því fram að læknir
hafi ekki neinar læknisfræðilegar
ástæður til aö rjúka af stað vegna
„eyrnabólgu, inflúensu eða barna-
sjúkdóma.” Þessu til stuðnings full-
yrðir þú að „það sé bara að liggja
heima í nokkra sólarhringa með hit-
ann þannig að líkaminn fái sjálfur
tækifæri til að byggja upp mótstööu
sína.” Þessi alhæfing og þessi niður-
staða þín sýnir fram á þvílíka læknis-
fræðilega vanþekkingu að ég sem
fyrrverandi kennari í læknisfræði
roðna af blygðun. Hugsaðu þér bara
ef „bamasjúkdómurinn” væri botn-
langabólga. Þá gæti einn sólarhring-
ur þýtt leik með lífið að veði. Eða ef
Hippokrates
Ove Grauers
Hippokrates, faðir lsknisfrsðinnar,
á milli deQuaðilanna, Wiveku Elm-
érsogOveGrauers.
Stig F. Hansson, yfirmaður heil-
brigðiskerfislns í Maimöhusléni:
„Ekki eitt jákvstt símtal.”
„inflúensa” gamalmennis væri
lungnabólga.
Ómannúðlegt!
Þaö er ómannúðlegt að láta lítiö
barn liggja heima meö mikla eyma-
verki ef unnt er að fá skjóta hjálp. Að
sjúk böm hafi yfirleitt bara gott af
því að verða tekin úr rúminu og flutt
á heilsugæslustöð er hættuleg alhæf-
ing. Hvað ef barnið væri nú með
smitandi sjúkdóm og gæti smitaö
önnur smábörn á heilsugæslustöö-
inni?”
Þannig heldur umræðan áfram hér
í Lundi og er augljóst að margir
sakna þess að geta ekki leitað til síns
heimilislæknis sem þekki fjölskyld-
una. Mörgum finnst læknisþjónustan
á heilsugæslustöðvunum of óper-
sónuleg og of þung í vöfum. Víst er
um það að umræðunni um þetta mál
er ekki lokið. Jafnaðarmenn em að
taka við völdum í Malmöhusléni af
borgaraflokkunum og munu þar með
taka yfir stjóm heilbrigðismála.
Þeir hafa heitið því að, ,athuga málið
gaumgæfilega” og kanna möguleik-
ana á aukinni læknisþjónustu viðfólk
sem í vissum tilfellum getur ekki not-
fært sér þjónustu heilsugæslustöðv-
anna.
GAJ, Lundi.
*
GunnlaugurA.
Jónsson skrifar
frá Svíþjóð
Ove Grauers við bfllnn sem hann notar í sjúkravitjununum. Greinilegt var að
mikil þörf var fyrir þjónustu hans og notfærðu sér hana um 500 sjúklingar
á mánuði.
Hvað ef „bamasjúkdómurinn” væri botnlangabólga? spurði Niels Liedberg,
dósent og var hneykslaður á fullyrðingu Wiveku Elmers að ekki væri ástæða
fyrir lækna að rjúka af stað vegna „eyrnarbólgu, inflúensu eða barnasjúk-
dóma”.