Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1983, Blaðsíða 13

DV. MANUDAGUR10. JANUAR1983.
13
A Þessi grein og aðrar, sem birtast kunna
^ eftir mig í DV, eru ekki ætlaðar fram-
sóknarmönnum. — Höfundur.
atkomandi reiðinnar, og því ekki
munaðarlaust.
Dagurinn kom seint og ég held að sól-
in hafi aldrei náð að líta gjaldþrota
landið; náð að senda því sérstaka
nýárssól, heldur aðeins veikt bros
gegnum hríðina og höggmyndimar
hans Sigurjóns Olafssonar, á Haga-
torgi, risu einar gegn þögninni miklu.
Nú er hann farinn, maðurinn sem var
svo hamingjusamur og flinkur í
höndunum, að hann gat smíðaö
drauma sína.
Flest gekk eftir með venjulegum
hætti, að ég hygg um þessi áramót.
Stalínverðlaun útvarpsins til rithöf-
unda voru afhent með venjulegum
hætti í miöaldamyrkrínu á Þjóðminja-
safninu, innan um aðra ryðgaða muni
og fúin bein. Núna var það Nína Björk,
sem varð að vera aldeilis hlessa í
þessu peningaspili Alþýðubandalags-
ins. En það bjargar þó miklu að Nína
er ágætt ljóðskáld og er veí að sínum
verðlaunum komin.
I hádegisútvarpinu fékk svo þjóðin
aö vanda, að vita það hjá lögreglunni
og slökkviliðinu, hvernig hún hefði
skemmt sér um nóttina, og þá kom í
ljós að árið hófst með nýrri sorg og
þjáningu.
Forseti vor og forsætisráðherra
fluttu sinn áramótaboðskap, og var
alveg ljóst af því tali, að við lifum á
erfiðum tímum, eins og reyndar var
vitað fyrir. Þjóðin sem áður átti allt
sitt undir sól og regni á nú allt sitt undir
skreið og öðrum botnlægum auðæfum.
Og þaö sama mun gilda um árið 1983,
sem er þriöja ár eftir hlaupár og fjórða
ár eftir sumarauka, eins og það er skil-
greint í almanaksfræðunum.
Öllum er því ljóst, að þrengingar eru
framundan og að vígásar hafa verið
reistir af því tilefni viö dyr ríkis-
fjárhirslunnar og aðra þá staði þar
sem lauslæti hefur viðgengist í
peningamálum.
tslenska þjóðin leitar nú nýrra út-
gönguleiða í vanda sínum og vonandi
finnast þær.
Eg held að öllum sé það nú ljóst, að
vandi heimsins er ekki aðallega
peningalegur. Styrjaldir og illindi eru
daglegt brauð viða um heim. Þetta
fengum við að sjá, m.a. í fréttasyrpu í
sjónvarpinu, þar sem hlaupið var á
seinasta ári. Mér þótti það áhrifamikið
hjá sjónvarpinu að minnast ástands-
ins í Afghanistan nánast með þögn,
sem er líklega skæðasta vopn hins sið-
aða manns.
Gleðilegtár!
Jónas Guðmundsson,
rithöfundur.
Áríð 1983 verður
Magnusar
úrslitaár í Evrópu sr*
Veru/eikafölsun
Veigamesta athugasemdin sem ég
vil gera við skrif Magnúsar er sú að
það snertir hvergi þann raunveruleika
sem við ættum að lifa og hrærast í.
Ekki þarf nema rétt að líta í erlend
blöö frá því milli jóla og nýárs til þess
að sannfærast um þessa veruleikaföls-
un fasts dálkahöfundar í DV. Ekki
dettur mér í hug að saka Magnús
Bjarnfreðsson um fáfræði. En meira
að segja sá gamli erkirefur Richard
Milhouse Nixon áttar sig á að menn
geta ekki lifað í draumaheimi CIA. I
bandaríska vikuritinu Time er hann að
gagnrýna samningamennsku Reagans
Bandaríkjaforseta í vígbúnaðarmál-
um, en hún felst sem kunnugt er í að
vígbúast til þess aö geta afvopnast. Og
flestum er reyndar kunnugt að það
verður æ almennara viðhorf meöal
stjómmálamanna vestra að stefna
Reagan-stjómarinnarsé óraunhæf.
Núll-lausn Reagans
óraunhæf
Ef aöeins er litið á Evrópuhlið þess-
arar stefnu þá standa um það átök
hvort byrjað verður að setja niður hin-
ar nýju meðaldrægu flaugar Banda-
ríkjamanna í ríkjum Vestur-Evrópu í
lok þessa árs. I raun snúast átökin um
það hvort unnt reynist að stöðva k jam-
orkuvopnakappið áður en næsti hring-
urverðurhlaupinn.
Samkvæmt hínni tvíþættu ákvörðun
NATO frá því í desember 1979 á að
koma fyrir 572 Evrópuflaugum — 464
Tomahawk stýriflaugum og 108 Per-
shing II — í Vestur-Þýskalandi, Italíu,
Belgíu, Hollandi og Bretlandi. Magnús
Bjarnfreðsson segir að þetta sé svar
við ákvörðun Sovétstjórnarinnar um
að endurnýja SS-4 og SS-5 flaugar sín-
ar með SS-20, sem hver flaug ber þrjá
sprengjuodda. Aðrir fræðimenn halda
því fram að hér sé um tvær ótengdar
ákvarðanir að ræða. Evrópuflaugum
Bandaríkjanna sé ekki ætlað að
granda SS-20 heldur að ná á skömmum
tíma til helstu stjómstöðva Sovét-
manna í hernaði og iðnaði. Nýju
Evrópuvopnin muni breyta vígstöð-
unni á dramatískan hátt og kalla á
andsvör.
Við getum látið það liggja á milli
hluta hér hversu haldbær rök af þessu
tagi eru. Hitt er víst að á síðustu mán-
uöum hafa vestur-evrópskir sósíal-
demókratar, sem hingað til hafa verið
taldir stofuhæfir innan NATO, haldiö
því fram að samningstilboð Vestur-
landa í Genf — hin svokallaða núll-
lausn Reagans — sé óraunhæft.
í fyrsta lagi sé ekki fullreynt hvort
einhverjir samningar um samdrátt í
kjarnorkuvígbúnaði náist og því liggi
ekki á að láta NATO-samþykktina
koma til framkvæmda.
í öðru lagi sé núll-lausnin ósann-
gjarnt samningstilboð, því ekki sé gert
ráð fyrir vaxandi kjarnorkuherafla
Breta, og Frakka, þegar NATO býðst
til að hætta við nýju Evrópuvopnin
gegn því aö Sovétmenn fjarlægi allar
meðaldrægar eldflaugar sínar í
Evrópu — SS-20, SS-4 og SS-5.
Þetta er að veröa lína norska Verka-
mannaflokksins og Knut Frydenlund,
fyrrum utanríkisráðherra Norð-
manna, hefur viðrað gagnrýni af þessu
tagi opinberlega. Denis Healey, einn af
leiðtogum breska Verkamannaflokks-
ins, gerði grein fyrir svipuðum skoðun-
um í breska blaðinu Observer skömmu
fyrir jól. Sjónarmið þessi hafa einnig
hlotið stuöning vestur-þýskra krata.
Og skemmst er þess að minnast að
danskir kratar og sósíalistar hafa ný-
verið knúið það fram á þingi að Danir
veiti ekki fé til undirbúnings vegna
Evrópuflauganna að svo stöddu. Slík
framlög eru hitamál á fleiri þjóðþing-
um í Vestur-Evrópuríkjum.
Sú tillaga sem nú nýtur stuðnings
vestur-evrópskra krata var upphaf-
lega sett fram af Paul Warnke, sem
fyrrum var samningamaður Banda-
ríkjastjórnar í SALT-viðræðunum.
Hann leggur til að NATO hætti við
áform sín um ný Evrópuatómvopn
gegn því að Sovétmenn fjarlægi 580
sprengiodda úr vopnabúri sínu í
Evrópu. Þetta þýðir að Rússamir eiga
að f jariægja allar 280 SS-4 og SS-5 að
viðbættum 100 SS-20, sem bera þrjá
sprengiodda hver. Athyglisvert er að
þessi hugmynd er því sem næst eins og
síöasta samningstilboð Sovétmanna í
Genf, sem Bandaríkjastjóm hefur vís-
að á bug.
Theo Sommer, sá er áður var vitnað
til.tekur undir það í Newsweek að núll-
lausnin sé ósveigjanleg. Meö því að
bjóða ekki upp á neinn milliveg né
könnun á því hvaða leiðir aðrar séu
færar sé Bandaríkjastjóm að færa
mönnum heim sanninn um að hún sé
ekki að semja í alvöru. Vegna þver-
móðsku sé hætta á að Bandaríkja-
stjóm egni almenning í Vestur-Evrópu
á móti sér, þannig að hún komi NATO-
áætluninni frá 1979 aldrei af staö, hvaö
þá meira.
Það er hvorki friðarhreyfingunum
að kenna, né heldur þeim f jölda stjóm-
málamanna, blaðamanna og sérfræð-
inga, sem tekið hafa undir sjónarmið
þeirra að hálfu eða öllu leyti, að Sovét-
stjórnin hefur skorað hvert áróðurs-
markið á fætur öðru í vígbúnaðarum-
ræðunni. Áróðursleikurinn mundi snú-
ast við ef Bandaríkjastjórn sýndi
sveigjanlegri afstöðu, tæki mark á út-
breiddri gagnrýni, og kæmi með raun-
særri samningstilboð.
Almenningsábtiö í heiminum er
sterkt afl sem hvorugt stórveldið vill
hafa á móti sér til lengdar. Og í vígbún-
aðarmálunum er það bæði vel upplýst
og ásækið um þessar mundir.
Mikitvæg úrslit 1983
Eins og Magnús Bjarnfreðsson tekur
raunar fram hafa bæði risaveldin
staðið við samninga þegar þeim svo
sýnist. Með nútímatækni er auðvelt að
fylgjast með því hvort samningar eru
efndir og þeir eru margir vestan megin
tjalds sem vilja láta reyna á orðheldni
nýs leiðtoga Sovétríkjanna. Friðar-
hreyfingamar fyrir sitt leyti krefjast
þess að nýjar leiðir verði farnar í af-
vopnunarmálum vegna þess að hinar
gömlu hafa leitt til sívaxandi vígbún-*
aðar sem ógnar öllu jarðlífi. Mikilvæg
úrslit ráðast á þessu ári og á þeim get-
ur oltið hvaöa stefnu mál taka á næstu
árum.
Um hin dýpri rök vígbúnaðarkapps-
ins hefur' ekki verið rætt í þessari
grein. En af hvaða ástæðum sem það
nú er þá eru þeir því miður einnig
margir, sem telja sig vera — eins og
Olafur Jóhannesson utanríkisráðherra
— skuldbundna til þess að fylgja
NATO-ákvörðuninni frá 1979 í blindni
meöan Reagan-stjóminni svo þóknast.
I þeim hópi er Magnús Bjamfreðsson
og þar má hann vera, en vonandi held-
ur hann sér við veruleikann í DV á nýja
árinu, þó að hann komi ekki heim og
saman við þá heimsmynd sem hann
vildi hafa, og lætur sér nægja að gefa
út reyfara um ógnir friðarhreyfing-
anna fyrir næstu jól.
Einar Karl Haraldsson N
ritstjóri Þjóðviljans