Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1983, Blaðsíða 15

DV. M ANUDAGUR 7. MARS1983.
15
Frumvarp um hækkun orkuverðs til ISAL:
///a fariö með gott málefni
Nýlega hefur veriö lagt fram á Al-
þingi frumvarp til laga um hækkun
orkuverðs til Islenska álfélagsins
h/f. Þótt undirritaöur sé eins og flest-
ir, og vonandi allir aörir Islendingar,
sammála flutningsmönnum um þaö,
aö orkuverð til ISAL sé nú orðið alltof
lágt, finnst honum eftir lestur greinar-
geröar og fylgiskjala frumvarpsins,
aö undirbúningur þess og málsmeð-
ferö öll sé með þeim hætti, aö fram-
lagning frumvarpsins á Alþingi
skaöi viröingu þingsins, álit og traust
Islendinga út á viö og framtíöar-
möguleika Islendinga til aö gera
hagkvæma orkusölusamninga viö er-
lenda aöila í framtíöinni, nema
Alþingi sýni afstööu sína til frum-
varpsins meö því aö vísa því frá.
Strangar kröfur
Viö lestur fylgiskjala frumvarps-
ins, sérstaklega fylgisk jals X, sem er
greinargerð Þorgeirs Örlygssonar
lögfræðings, kemst óhlutdrægur les-
andi óhjákvæmilega að þeirri niður-
stööu, að þar sem ríkiö er aöili aö
samningnum, beri aö gera strangari
kröfur og túlka lagaákvæöi þrengra
en ella, ef breyta á samningnum með
löggjöf. Má í þessu sambandi vitna
til m .a. kafla 4.1, en þar stendur:
„Hitt er jafnljóst, aö heimild lög-
g jafans til þess aö grípa inn í gerða
. samninga meö lagasetningu, verö-
ur að setja þröngarskoröur af rétt-
aröryggissjónarmiöum. Rúm
heimild í þessa átt er opinn vegur
til misbeitingar löggjafarvaldsins
og á það sérstaklega viö þegar rík-
iö sjálft er aöili aö þeim samning-
um, sem lagasetningunni er ætlað
aötakatil.”
Þettaþarf
að sanna
Sami lesandi mundi og komast aö
þeirri niöurstööu, aö áöur en til slíkr-
Kjallarinn
Elías Elfasson
ar löggjafar, sem hér um ræöir, komi,
þurfi aö sanna ótvírætt eftirtalin
fjöguratriöi:
1) Aö hinn upphaflegi orkusölu-
samningur hafi faliö í sér eðlilega
og sanngjarna skiptingu þess
arös sem vænta mátti af hinni
nýttu auðlind. Þ.e. aö þarna hafi
veriö um eðlilegan viðskipta-
samning aö ræöa.
2) Aö skipting arösins hafi, vegna
óviöráðanlegra og ófyrirsjáan-
legra atvika eöa þróunar, raskast
svo mikið, aö bersýnilega sé
óréttmætt, eða umsamin skipting,
arðsins sé af öörum ástæöum orö-
in bersýnilega óréttmæt.
3) Aö óvefengjanlega réttmæt skipt-
ing arðsins hafi verið skilgreind í
samræmi við þær áhættur sem
eðlilegt er aö hvor aðili um sig
beri.
4) Að allar tiltækar samningaleiðir
hafi veriö reyndartil þrautar.
I greinargeröinni meö frumvarp-
inu er ekki færö fullnægjandi sönnun
fyrir neinu ööru en því, að sú leið, aö
breyta samningunum einhliða, er
fær aö ofangreindum fjórum skilyrö-
um uppfylltum. Skal nú nokkuö vikiö
aö hverju þessara skily röa fyrir sig.
Atriði 1
I greinargeröinni hafa flutnings-
menn nær algerlega sneitt hjá f yrsta
skilyröinu, því að upphaflegi samn-
ingurinn hafi veriö eðlilegur og sann-
gjam viöskiptasamningur. Enda
hafa þeir og flokksbræöur þeirra sí-
fellt hamraö á því á.undanfömum ár-
um, aö samningurinn hafi frá upp-
hafi veriö óeðlilegur og hin mestu
mistök. Einnig hafa þeir notaö hvert
tækifæri, sem þeim hefur gefist, til
aö kasta rýrð á störf þeirra manna
sem önnuöust samningsgeröina fyrir
Islands hönd. Meö þessu hafa þeir
ekki aðeins lagt spihn upp í hendum-
ar á Alusuisse, heldur einnig í verki
hafnað þeirri þjóðarsátt sem nauö-
synleg er til aö ná góðum árangri í
viöræöum og þeir sóttust sjálfir eftir
í oröi.
Flutningsmönnum er þó greinilega
ljós hagkvæmni hins upphaflega
samnings, því í tíunda kafla greinar-
geröarinnar stendur orðrétt:
„Raforkuveröið var ekki óeölilegt
árið 1966 þegar um þaö var samiö,
hvort sem miöaö var viö raforku-
verö sem þá var algengt eöa annan
mælikvarða.”
Þessu er hinsvegar aöeins slegið
fram sem fullyrðingu og engin til-
raun gerö til að skýra hver hin raun-
verulega skipting arösins átti að
vera.
Þá er og ástæöa í þessu sambandi
til að benda sérstaklega á lokaoröin í
greinargerö C.J. Lipton, sem hann
ritar 10. sept. sl. eftir aö hafa kynnt
sér m.a. greinargerö starfshóps
iðnaöarráöuneytis um raforkuverð
til ISAL, en hann segir:
„Til þess aö unnt sé aö rannsaka
vandlega úrskuröi, rit og venjur
sem hér skipta máli, þyrfti aö
skoöa frekar efnahagslega þætti
sem hér skipta máli, kringumstæö-
ur viö upphaflega samningsgerð
við Alusuisse og samband aðila og
aögerðir eftir þá samningsgerö til
þess aö frekari lögfræöileg grein-
argeröverðigerö.”
Atriði 2
I fylgiskjölum meö frumvarpinu er
gerö grein fyrir því, aö orkuveröiö sé
nú of lágt ef tekið er mið af orkuverði
annarsstaöar í heiminum, orkuveröi
til almenningsveitna og hæfilegt miö
af kostnaði viö öflun viöbótarorku. I
sjálfri greinargerðinni er hinsvegar
valið að leggja einna mesta áherslu
á þaö, að forsendur varöandi bygg-
ingarkostnað viö Búrfell hafi brostið,
en það er ein sísta röksemdin sem Is-
lendingar hafa fyrir sínum málstaö.
Sem meginröksemd stendur hún
ekki undir kröfu um þá lágmarks-
hækkun sem þörf er á. Þaö veröur
því aö teljast, aö umf jöllun flutnings-
manna um röker varöa annan töluliö
hér á undan, þann um aö skipting
arðs af auölindinni sé óréttmæt orö-
in, sé mjög ábótavant.
Atriði 3
Sömu sögu er aö segja er kemur aö
umfjöllun um þau atriði er varða
þriðja liðinn, þ.e. hver réttmæt skipt-
ing arös væri nú. Sérstaklega vantar
umfjöllun um þá erfiöleika sem
áliðnaðurinn býr viö um þessar
mundir og í því sambandi greinar-
gerö um þaö, hvaöa áhættur eölilegt
sé aö hvor aðili um sig beri. Þetta er
mun alvarlegra þegar þess er gætt,
aö bæði í greinargerð og fylgiskjöl-
um er minnst á atriöi og samnings-
greinar sem miða aö því að firra Is-
lendinga áhættu, án þess þó aö nokk-
ursstaöar sé gerö heildstæö úttekt á
áhrifum þessara atriöa og greina.
Síðast en ekki
síst
Þá er þaö skilyröiö um aö allar
samningaleiöir þurfi aö hafa veriö
reyndar. Af umræöum á opinberum
vettvangi undanfariö má ráöa, aö
engar alvörusamningaviöræöur hafa
fariö fram um orkuverö. Allar viö-
ræður viröast hafa strandað á ásök-
unum um sviksamlegt athæfi í sam-
bandi viö uppgjör bókhalds og
skatta. Þá verður og aö teljast form-
galli á meöferö iönaöarráöherra á
málinu, samanber eftirfarandi, í
áöurnefndri greinargerð Þorgeirs
Örlygssonar:
„Þegar framantalin laga- og
samningsákvæöi eru virt, veröur
aö telja, aö stjórn Landsvirkjunar
sé hinn formlega rétti aðili til þess
aö bera fram kröfu um leiöréttingu
orkuverðsins, þar sem það er_
Landsvirkjun sem er seljandi ork-
unnar. Hins vegar veröur aö telja,
aö ákvöröunarvaldiö sé í höndum
iðnaðarráöherra og sjálfstæöar
ákvaröanir í þessum efnum án at-
beina iönaöarráöherra geti stjórn
Landsvirk junar ekki tekið. ’ ’
Þó ekki komi annað til en það, aö
stjóm Landsvirkjunar hefur hvorki
fengið leyfi né beiöni frá iönaöaráð-
herra þess efnis, að hún sem hinn
formlega rétti aöili krefjist leiörétt-
ingar á orkuveröinu til ISAL, þá á
Alþingi vart annarra kosta völ en
vísa málinu frá meö rökstuddri dag-
skrá, næst þegar frumvarpiö kemur
til umræðu.
Elias Elíasson
verkfræðingur.
BENIDORM ELDRI BORGARA 13. APRÍL:
Sérstaklega þægileg ferö fyrir eldriborgara í
fylgd hjúkrunarfræðings. Dvalið í góðum íbúð-
um eða á hótelum með fæði. Vorið er sannar-
lega komið á þessum tíma og hitinn ákaflega
þægilegur. Brottför 13. apríl. heimkoma 11. maí
(28 dagar) Verð frá 12.900. í íbúðum
Fjögurra vikna ferð fyrir þriggja vikna verð.
SUMARÁÆTLUN:
Alls verða farnar níu ferðir til BENIDORM í sum-
ar, flogið er í beinu leiguflugi. Lengd ferða er 3
vikur. Gistimöguleikar eru allmargir, íbúðir eða
hótel og mismunandi verðflokkar. Gerið sjálf-
stæðan samanburð á verói og greiðslukjörum.
Sumaráætlun: 30. marz (páskaferð) 13. apríl, 11.
maí, 1. júní, 22. júní, 13. júlí, 3. og 24. ágúst, 14.
sept. 5. okt.
BEINT DAGFLUG í SÓISKINH)
BWT PflfiFIUG ISOUKIMIÐ A
PÁSKAFERÐ 30. MARZ:
Eins og áður býóur FERÐAMIÐSTÖÐIN þessa
vinsælu feró á suðurströnd Spánar til borgar-
innar BENIDORM. Það vorar snemma á Hvítu
ströndinni og meóalhitinn á þessum árstíma er
um 34 stig. Vegna hins þægilega loftslags og
vorhlýinda nýtur þessi staður mikilla vinsælda
Evrópubúa sem stytta veturinn með dvöl um
Páskana á BENIDORM ströndinni. Njótið þess í
fimmtán daga feró 30. marz. Dvalió í íbúóum
eða hótelum með fæði.
Verð frá: 11.900 í íbúðum. Dagflug
PANTIÐ TIMANLEGA
FERÐAMIÐSTODIIM
AÐALSTRÆTI9
SÍMI28133 11255