Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.1983, Blaðsíða 10

Ifi
DV. MIÐVIKUDAGUR16. MARS1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Stærsta þriöja heims-ráöstefna
mannkynssögunnar var pólitísk
blanda róttækni og hófsemi þar sem
efnahagslegar þarfir snauöari ríkja
heims voru settar á oddinn.
Sjöunda ráöstefna samtaka óháöu
ríkjanna var haldin í Nýju Delhí í
síðustu viku og veröur hennar senni-
lega minnst meira fyrir háværar
kröfur um bættan hlut þriöja heims-
ríkja í efnahagslífinu en árangurs-
leysiö viö að leysa innbyröis deilur
aöildarrikjanna.
Hnýttu oft
í Washington
1 höfuöborgum Vesturlanda gjóa
menn þó jafnframt augum aö þeim
pólitísku geirum sem ráöstefnan
beindi aö Bandaríkjunum — þá
einkanlega fyrir stuöninginn viö
Israel — en þeir þykja heldur draga
úr þeirri „hlutleysis- og óháöu-”
ímynd samtakanna sem þau vilja
sjálf draga upp af sér.
Þótt skoðanir leiötoga þessa 101
ríkis Asíu, Afríku, latnesku Ameríku
og Evrópu hafi allar heyrst áöur, og
þessar mörgu raddir þar hvergi fariö
út af laginu, verður sá söngur
naumast ýkja vinsæll í Washington.
Jafnframt gera þó samtökin sér
vonir um aö geta brýntVesturlöndtil
aögeröa til úrlausnar efnahags-
legum vandræðum þriðja heimsins
og hinir hófsamari innan samtakanna
vonast til aö Bandaríkin leiöi allar
títuprjónsstungur hjá sér þótt fylgt
hafi í leiöinni. — Sumar ályktanirnar
þóttu hófsamar í oröalagi, en aðrar
lítiö breyttar frá fyrri ráðstefnum
óháöu rikjanna, sem eru orðnar sjö
talsins. Samt má kalla nokkra bjart-
sýni aö ætla aö gagnrýni á Banda-
ríkin sé líkleg til þess aö vinna
Washingtonstjómina á band þriöja
heimsins, sem vilja koma skriöi
á „norður-suður viöræöumar”
svonefndu milli allsnægtarríkjanna
og snauðari landanna.
Gandhi, hinnnýi formaður samtaka óháðu rikjanna, kann að stýra þeim
inn á ögn hlutlausari braut milli austurs og vesturs.
Castro, fráfarandi formaður óháðu rikjanna, sem vildi fá Sovétmenn
yfirlýsta „eðlilega samherja" hlutlausra samtaka.
Aðalþunginn á
efnahagslegu
vandamálunum
konar stuöpúöi milli heimsvaldapól-
anna í austri og vestri, hefur megin-
áherslan aukist á róttækari sjónar-
miðin í málflutningi samtaka óháöu
ríkjanna. Hann reis hæst á ráöstefn-
unni í Havana þegar Fidel Castró,
forseti Kúbu, varö formaður samtak-
anna. Hafa Kúba, Líbýa og Nica-
ragua veriö hávæmst á þessum vett-
vangi og haldið hæst á lofti skoö-
unum sínum. Þó var hafnaö tillögu
Castros um aö ráöstefnan lýsti
Moskvu „eðlilegan samherja” óháðu
landanna en Gandhihafnaði aö þessu
sinni tillögu um aö Bandaríkin yröu
lýst „eðlilegur fjandmaður”. —
„Þetta er ekki spurning um náttúr-
legan óvin eöa eðlilegan samherja,”
sagði hún. — Margt þykir því benda
til þess að Indland, sem stigið hefur í
vænginn viö bæði risaveldin, muni
beina samtökunum inn á hófsamari
hlutleysisbrautá næstu þremárum.
Efnahagslegar
þarfir í
brennidepli
Undir forystu hennar verður aö
líkindum lögö áhersla á þarfir
snauöari þróunarlandanna til efna-
hagslegrar úrlausnar í viðleitni til
þess aö gera hinar fátækari þjóöir
efnahagslega sjálfstæöari. Viö
ráöstefríuslitin dró hún þaö saman í
stutta málsgrein sem aö líkindum
veröur henni efst í huga í þessu
sambandi: „Viö höfum markaðina,
en ef viö höfum ekki kaupgetuna,
hvernig ætla þá þróuöu ríkin aö selja
okkurvöru sína?”
Þessum oröum hefur hún vafalítiö
fyrst og fremst viljað beina til
leiðtoga iðnstórveldanna sjö sem
koma saman til sinnar árlegu ráö-
stefnu í maímánuöi í Virginíu. Sjálf-
sagt jafnframt til viöskipta- og þró-
unarráöstefnu Sameinuöu þjóöanna
(UNCTAD) sem haldin veröur í
Belgrad í júní í sumar.
Boöskapurinn er skýr og blátt
áfram. Þróunarlöndin, og þá alveg
sérstaklega 36 þau snauðustu, eiga í
miklum erfiöleikum vegna skulda-
byröanna, staönaörar verslunar,
stöðvunar hagvaxtar (og jafnvel
afturkipps), dræmrar aðstoðar og
lélegs markaðsverös á útflutnings-
vörum þeirra.
Þau vilja aðstoö Vesturheims og
þá ekki aðeins tafarlausa bráða-
birgöahjálp heldur einnig fram-
búðarendurskoöun á „úreltu og
óréttlátu” efnahags- og markaðs-
kerfi heimsins eins og þaö hefur
veriðtilþessa.
Ráðstefnan hvetur til alþjóða-
viðræðna á vettvangi Sameinuöu
þjóðanna næsta ár um milliríkja-
aðstoö, verslun og fjármál yfirleitt,
þar sem byrjað yrði á auöleystari
viöfangsefnum, en síöan snúið sér að
endurskipulagningu Alþjóöagjald-
eyrissjóðsins og Alþjóðabankans.
Einnig var hvatt tÚ alheimsráö-
stefnu um f járfestingar til þróunar.
Leiötogar Vesturlanda hafa að
vísu ljáö málefnum þriðja heimsins
samúöareyra, en djúp gjá skilur að
stefnuna eftir sem áður. Verður
heldur ekki á tali þeirra heyrt aö þeir
séu sama sinnis og þróunarþjóðimar
um aö hér bráðliggi á lausn.
Þurfahvor
annars með
Hinn nýi formaður samtakanna,
Indira Gandhi forsætisráöherra Ind-
lands, Iagöi samt á þaö áherslu aö
leiötogar vestrænna ríkja yröu aö
láta sér skiljast aö það væri þeim
sjálfum í hag aö taka tillit til efna-
hagsþarfa þróunarlandanna. —
„Viö teljum aö iönaöarrikin í vestri
þarfnist okkar jafrimikiö og viö
þörfnumst þeirra. Viö erum ekki aö i
betla um samúö eöa ölmusu,” sagöi
hún á blaðmannafundi eftir ráðstefn- ■
una. )
En hún sagöi ennfremur: „Viö leit-
uðumst viö að vera ekki yfirmáta i
gagnrýnin eöa óvægin í oröavali.” —.
— Hvernig það þótti takast skal
ósagt látið en hitt þótti mönnum sem
nokkuö heföi hallast á með val ráö-:
stefnumanna á skotspónum. Menn'
töldu átján ályktanir, flestar mjög
gagnrýnar, sem beindust gegn
Bandaríkjunum (nafngreindum) en ■
aðcins eina sem beindist aö Sovét-
ríkjunum. •
—á ráðstefnu samtaka óháðu ríkjanna, sem eins og
fyrr eru aðeins meira „óháð” til vinstri
Persaf lóa stríðið
og fleira
Erjur Irans og Iraks höföu sett
mikinn svip á undirbúning ráöstefn-
unnar. Þegar sjötta ráðstefna óháðu-
ríkjanna var haldin íHavanaá Kúbu
fyrir þrem árumhafoi veiiö ákveöiö
aö sú sjöunda skyidi haldin í Bagdad
og Iraksstjóm átti aö öllu forfalla-
lausu formanninn núna. En þrjátíu
mánaöa langt Persaflóastríöiö þótti
útiloka þaö. I staöinn varð Indland
og Indíra Gandhi fyrir valinu.
Þessar væringar Irana og Iraka
héldu áfram aö marka baktjalda-
samninga og nefndarstörf ráðstefn-
unnar og leiddu til þess að ályktun
hennar varðandi Persaflóastríðið
þynntist út í nýjar áskoranir á deilu-
aöila um aö stööva bardagana.
Leiðtogar óháðu ríkjanna hvetja til
stofnunar sjálfstæös Palestínuríkis.
Þeir hvetja til samningaviöræðna
milli Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna um aö friðlýsa Indlandshaf
fyrir öllu brölti vígdreka þeirra. Þeir
leggja til aö gengiö verði til samn-
inga um yfirráö Argentínu yfir Falk-
Mikin viðbúnaður var i Nýju Delhí vegna ráðstefnunnar sem halda átti i Bagdad en var færð til Indlands
vegna Persaflóastriðs írana og iraka.
landseyjum. Og þeir hvetja til þess
að Namibía, sem lýtur Suður-Afríku,
fái hiö bráðasta sjálfstæði. — Þeir
vísa á bug, sem óviðkomandi málinu,
tillögu Bandaríkjastjórnar og S-
Afríkustjómar um aö sjálfstæöi
Namibíu verði tengt brottflutningi
kúbanska herliðsins frá Angóla.
Aöeins meira
„hlutlaus" til vinstri
Sovétríkin sluppu meö eitt tiltal,
eina óljósa áskomn um brottflutning
herliös þeirra frá Afghanistan (sem
var hlutlaust og eitt af óháðu ríkj-
unum upphaflegu 25 talsins, sem
stofnuðu samtökin 1961, en þau hafa
fjórfaldast síöan). — Víetnam var
ekki einu sinni nafngreint í áskomn
ráðstefnunnar um brottkvaðningu
alls erlends herliös frá Kampútsíu.
Eftir því sem fleiri ný sjálfstæö
ríki hafa gengið í samtökin, sem
upphaflega voru stofnuð sem eins