Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1983, Blaðsíða 10

10
Útlönd
Útlönd
DV. FIMMTUDAGUR17. MARS1983.
Útlönd
Utlönd
Heildaráætlunin, sem gengið var ut frá. Fyrst eru herir Varsjárbandaiagsins tryggðir fyrir árásum úr suðri og norðri. Siðan er haidið inn iÞýskaland.
STRÍÐ í ÞÝSKALANDI
— herráð Nato leikur stríðsleik — og líst ekki á niðurstöðuna
Forsendumar fyrir átökunum eru
trúlegar: spenna eykst í Miðaustur-
löndum, áróöursstríö milli Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna vegna
Irans og ástandsins við Persaflóa,
sem veldur ótta um þaö aö Sovét-
menn muni reyna aö loka olíuflutn-
ingaleiöum til Evrópu, óvefengjan-
leg merki þess, að Kremlverjar telji
Vesturveldin róa undir meö ókyrrö í
ríkjum Varsjárbandalagsins, og aö
þeir hyggistnú taka haröar á því.
Austan járntjaidsins leiðir þetta til
aukinna herumsvifa, sem leiðir til
þess, aö herir Nato í Vestur-Evrópu
fá fyrstu viðvörun: 5 milljónir
mann. ikallaðartil herstööva, öll leyfi
afturkölluö og allar stjórnstöðvar
mannaöar allan sólarhringmn.
Spenna eykst enn, og önnur viðvörun
er send út, og síðan lokaviövörun, og
herir Nato eru tilbúnir til átaka,
varaliö kallaö út, herskip og kafbát-
ar, sem í höfnum eru, eru send út á
haf, og flugvélar í öllum flugstöðvum
vopnaöar, en þó ekki með
kjarnorkuvopnum.
Fjölskyidur breskra hermanna og
annarra eru sendar heim. En Þjóö-
verjar geta ekki fariö burtu.
Innrás
í Júgóslavíu
Þessir atburöir gerast á nokkrum
dögum um miöjan febrúarmánuö
síðastliðinn. Þetta er æfing herráös
og stjómkerfis Nato, æfing, sem köll-
uð er Wintex. Hún fór aðeins fram á
pappímum, en benti til þess aö
hemaöaráætlanir Nato em nú í
mikilli endurskoöun.
Dagana 20. til 22. febrúar bætist
herjum Nato í Evrópu liösauki.
Breskar hersveitir halda til Þýska-
lans og Noregs. Og bandarískar her-
sveitirfljúga til Þýskalands.
Samningaviðræöur milli stórveld-
anna bera ekki árangur og sovésk
innrás viröist óumflýjanleg. Svo
virðist sem fyrst muni þeir halda
suöur, því að eftirlits- og njósnaflug
sovéskra flugvéla yfir Júgóslavíu
stóreykst. Þann 26. febrúar ráðast
ungverskar hersveitir yfú- júgó-
slvanesku landamærin, ásamt sveit-
um úr suðurherafla Sovétríkjanna.
Tíu herdeildir, um 125 þús. manns,
halda gegn Belgrað til aö tryggja
heri Varsjárbandalagsins fyrir árás
sunnan frá. Júgóslavneski herinn
berst af mikilli hörku, en á viö ofur-
efli aö etja. Hersveitir Nato skipta
sér ekki af þessum átökum.
Norðursvæðið
tryggt
Þann 28. febrúar ráðast átta her-
deildir frá herstjómarsvæðinu um-
hverfis Leningrad yfir landamærin
viö Finnland. Samtímis eru tvær her-
deildir sendar sjóleiðina til Noregs
og taka land nærri Tromsö. Um leið
berst þeim liösstyrkur, þegar fall-
hlífarsveitir eru sendar til þeirra.
Þær hafa það verkefni aö ráöast á
flugstöövar Nato viö Evenes,
Andoya og víöar. Leiöin út á Norður-
Atlantshafiö er nú opin fyrir sovéska
flotann.
Og viö landamæri þýsku ríkjanna
taka sovéskir hermenn landamæra-
stöövar. Fáliöaðar sveitir Nato hafa
ekki roö viö þeim. Innrás Sovétríkj-
anna er aö hefjast, aö morgni 2.
mars.
Wintex
Wintex er nafn á æfingu Nato, sem
hófst 23. febrúar og lauk 9. mars.
Þetta var æfing sem fór eingöngu
fram á pappír. 250 þúsund hermenn,
embættismenn og stjómmálamenn
tóku þátt í æfingunni, en þeir fengust
viö skeyti, ekki heri. Markmiðiö var
þaö aö prófa skipulagningu og starf-
semi herstjórnar Nato og boðleiöa-
kerfiö, semsvo mikiö velturá.
Leikurinn var engu aö síður mjög
flókinn. Hópur manna samdi hemað-
aráætlun Sovétmanna og fengu þátt-
takendur í æfingunni ekkert að vita
fyrirfram um hana, en urðu aö
bregöast við eftir því sem atburöir
leidduhanaíljós.
Leikurinn var þó ekki meö öllu
raunverulegur. Tilgangurinn var sá
aö prófa allt stjórnkerfi Nato og því
var látið sem Sovétmenn réöust til
atlögu á mörgum vígstöðvum. En
Sovétmenn gætu þess vegna ráöist
fram á þrengra svæði og með minni
fyrirvara en gefinn var. Þá þurftu
leikendur aö líta fram hjá vissum
óþægilegum staðreyndum, svo sem
þeirri aö daginn sem innrás Sovét-
manna í Noreg átti aö hefjast geisaöi
þar ofsastormur, sem heföi alger-
lega komið í veg fyrir allar hernað-
araögeröir af beggja hálf u.
Þá þurftu stjórnendur Wintex aö
beita nokkrum blekkingum. Þaö er
starfsregla Nato aö Sovétmenn fylg-
ist vandlega meö öllum æfingum
bandalagsins. Því voru skipanir,
sem sendar voru á vígvöllinn, oft
gerólíkar þeim, sem heföu verið
sendar, hefði komiö til raunveru-
legra átaka.
En aö þessu frátöldu, var þess gætt
í framkvæmd Wintex aö fram-
kvæmdin kæmist sem næst raun-
veruleikanum.
Úrslitaorrustan hefst
Sovésku herirnir halda yfir þýsku
landamærin 3. mars og í fylkingar-
broddi eru 19 sovéskar herdeildir og
6 austur-þýskar, samtals um 600 þús-
und manns. Þeir eru búnir eldflaug-
um, til varnar gegn skriðdrekum,
stórkostaliöi og árásarþyrlum, (Mi-
24) sem búnar eru eldflaugum,
sprengjum og vélbyssum. Þá styðja
7 þúsund skriðdrekar og orrustuþot-
ur, sem halda uppi stööugum árás-
um á flugvelli og önnur mikilvæg
hemaöarmannvirki aö baki víglínu
Nato.
Breyttar fyrir-
ætlanir IMato
Fyrir einu og hálfu ári virtist geta
Nato til þess aö verjast sovéskri inn-
rás lítil. Áætlanir Nato gengu út á
þaö aö verja vestur-þýskt landsvæöi
allt, og samkvæmt því áttu úrslita-
orrusturnar aö eiga sér staö á landa-
mærunum. Þaö var skoöun yfir-
manna Nato aö þau átök tækju lítinn
tíma og aö Nato-ríkin, meö ósigur
vofandi yfir, ættu ekki annarra kosta
völ en grípa til kjamorkuvopna inn-
an fárra daga.
En nú hafa fyrirætlanir Nato
breyst. I stuttu' máli er nú gert ráð
fyrir því aö meginátökin fari fram
fjær landamærunum, miösvæöis í
Þýskalandi, til þess aö vinna tíma.
Samkvæmt hinum nýju fyrirætlun-
um, sem Bandaríkjamenn hafa beitt
sér fyrir og Bretar hafa tekiö upp, er
gert ráö fyrir þvi aö láta Sovétmönn-
um eftir, um tíma aö minnsta kosti,
hluta vestur-þýsks landsvæöis og
takast á viö andstæöinginn þar sem
■ landslag og aðrar aöstæöur eru varn-
arliðinu hagstæöari og þar sem hægt
eraöskipuleggja gagnárásir.
Auk þess aö velja sér hagstæöari
vígvöll og auk þess að vinna sér tíma
til aö skipuleggja gagnárásir, er það
hugmynd herforingjanna aö meö
þessu vinnist tími til þess aö samn-
ingar takist, áöur en átökin færast
uppíkjamorkustyrjöld.
Þetta er pólitískt viökvæm fyrir-
ætlan, því aö þau landsvæði, sem
fyrirhugað er að gefa eftir, eru þétt-
býl og íbúar þar eru ósveigjanlegir í
þeirri skoöun sinni aö verja eigi þau.
Ibúamir vilja skiljanlega ekki veröa
fyrir því aö heimili þeirra veröi
skyndilega á miðjum vígvellinum.
Auk þessa leggja Þjóöverjar til
helming þeirra hersveita, sem gæta
landamæranna á vegum Nato. En
yfirmenn þýska hersins munu hafa
samþykkt þessar fyrirætlanir meö
þögninni.
Orrustan
heldur áf ram
Þegar Sovétmenn gera innrásina,
er orrustan ekki tekin upp viö landa-
mærin. Hersveitirnar í fremstu víg-
línu eru vanbúnar til þess að stööva
framrás sovésku herjanna, til þess
eru þær búnar of léttum vopnum. Því
halda þær undan þar til komiö er aö
Saltsketter-skipaskuröinum, um
þrjátíu mílur frá landamærunum.
Þegar yfir hann er komið, eru allar
brýr yfir hann sprengdar upp.
Hersveitir Nato annars staöar í
víglínunni bregöast viö á sama hátt.
Þaö kom í ljós í Wintex aö þessi taf-
araðferð gafst betur en menn höföu
vonað. En engu aö síður er engin von
til þess aö sveitir Nato geti stöövað
framrás Sovétríkjanna. Til þess eru
yfirburöirnir í mannafla og búnaöi
of miklir. Og þegar komiö er fram aö
7. mars og undanhaldinu lokiö, hin
nýja víglína dregin, eru önnur 600
þúsund hermanna Varsjárbanda-
lagsins komin á vígvöllinn og fleiri
búnir til að bætast viö, ef meö þarf.
Hermdarverk
Og handan víghnunnar, um alla
Evrópu, starfa skemmdarverka-
sveitir Sovétmanna, undir stjórn
GRU, leyniþjónustusovéska hersins.
Þessir hópar, sem vinna venjulega
fimm manns saman í, valda upp-
lausn, meö því aö veita leiöbeiningar
og beina sovéskum sprengjuflugvél-
um aö skotmörkum sínum meö leysi-
geisla-miðunartækjum. Þessir hópar
vinna einnig skemmdarverk,
sprengja m.a. upp kjarnorkuver.
(Eitt af því sem kom á óvart í
Wintex var það aö einn hópur
skemmdarverkamanna komst inn á
Gatwickflugvöllinn).
Og svo...
Þaö veröur æ ljósara aö herafli
Nato heldur ekki miklu lengur aftur
af sovéska hemum. Stór svæöi í
Vestur-Evrópu hafa veriö lögð í rúst
og innrásarliðið er komiö 160 kíló-
metra inn í V-Þýskaland.
Herforingjar Nato standa nú
frammi fyrir höröum valkostum.
Annaðhvort aö gefast upp eöa aö
grípa til kjarnorkuvopna. Ef til
kjarnorkuvopna væri gripið,
hvers konar vopna þá? Á aö beita
smærri sprengjum á afmörkuöum
svæöum á vígvellinum? Eða aö
senda bylgju gereyöingarvopna yfir
Sovétríkin? Hvernig myndu Sovét-
menn bregðast viö? Gætu þeir hugs-
anlega reynt aö veröa fyrstir til? Um
þetta er rætt f ram og aftur.
Þaö hefur veriö markmiö Nato
síöan 1968 aö þurfa ekki aö reiða sig
svo mjög á kjamorkuvopn. Þannig
varð til kenningin um „Viöeigandi
svörun” (Flexible Response). Kenn-
ingin gengur út á þaö aö tröppugang-
ur sé á átökum, sem seinki þeirri
stundu aö Nato neyöist til aö grípa til
kjamorkuvopna. En Sovétmenn hafa
fleiri menn, fleiri skriödreka og fleiri
orrustuþotur. Þannig aö þrepin
veröa of veigalítil, þar til kemur aö
kjamorkuþrepinu. Og herfræöingar
Nato halda því nú fram, aö meira aö
segja kjarnorkuþrepiö sé of veiga-
lítiö og veröi þaö, þar til Cruise og
Pershing 2 eldflaugum veröi komiö
fyrir í Evrópu til mótvægis viö SS-20
eldflaugar Sovétmanna.
Þaö leikur enginn vafi á því að
friöarhreyfingar í Evrópu hafa mjög
ýtt á stjómvöld aö draga úr mikil-
vægi kjamorkuvopna fyrir Nato. Nú,
þegar Helmut Kohl hefur veriö kjör-
inn kanslari V-Þýskalands, má gera
ráð fyrir því aö Cruise og Pershing
eldflaugamar veröi settar upp í V-
Þýskalandi að minnsta kosti. Þaö
var skringileg tilviljun að einmitt
þegar kjósendur í V-Þýskalandi
gengu aö kjörboröinu, var pappírs-
stríöi Nato, Wintex, aö ljúka. Wintex
lauk meö því aö skipun var gefin um
að varpa kjamorkusprengjum á heri
Varsjárbandalagsins. Hversu mörg-
um og hver skotmörkin yrðu, fékkst
ekki upplýst.
Og Wintex lauk, án þess aö gagn-
aögeröir Sovétmanna kæmu í ljós.
SCHLESWIG
H0LSTEIN
. Hanover^ yrnwm
i RHEINDAHLEN
& íájpBAOR HQ
«S,í vs
Helmsted)® ^ GFPfí,
$ *................ ®
r,r ■|n / Stuttgart
........
Frankfurt
M0N
SHAPE HQ
Ný hernaðaráætiun Nato gerir ráð fyrir skipuiögðu undanhaldi, svo að
timi vinnist tit gagnaðgerða og samninga. Ef allt um þrýtur, verður þá
gripið tilkjarnorkuvopna?