Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.1983, Blaðsíða 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR 20. APRIL1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Þegar Zia ul-Haq hershöföingi tók
völdin í Pakistan meö byltingu, sem
gerö var undir slagoröinu „Fair
play”, sætti meirihluti þjóöarinnar
sig viö valdatöku hans, eftir að hann
haföi lofað því að halda kosningar
innan 90 daga. En þaö loforö var
gefið fyrir nærri sex árum síöan og
enn hafa engar kosningar veriö
haldnar. Og hershöföinginn er orðinn
óvinsælasti leiötogi sem Pakistanir
hafa nokkru sinni átt.
Þá sjaldan sem hershöföinginn
nefnir kosningar núoröiö, er það ætíð
meö því fororði aö ekki sé unnt aö
halda frjálsar kosningar nú þar sem
þær myndu ekki leiða til „jákvæðrar
niðurstööu” undir þeim kringum-
stæöum sem nú rikja. Hvaö Zia ul-
Haq varöar þýöir „jákvæð niður-
staöa” þaö að pakistanski þjóöar-
flokkurinn (PPP) fái ekki stuðning.
Pakistanski þjóöarflokkurinn var
flokkur Zulfiqar Ali Bhutto sem var
forseti þegar Zia ul-Haq gerði bylt-
ingu áriö 1977 og sem Zia lét taka af
lífi á hæpnum forsendum tveim
árumseinna.
Nú er málum svo komið í Pakistan
aö allir viröast hafa gefiö upp vonina
um aö Zia ul-Haq fari frá völdum
ótilneyddur. Talsmaöur Hreyfing-
arinnar fyrir endurreisn lýöræðisins
(MRD), sem er fylking átta ólíkra
stjórnmálaflokka, segir aö allar lýö-
ræðislegar leiöir séu nú lokaöar og,
tómt mál sé aö tala um aö endi veröi
bundinn á þessa langlífustu her-
stjórn í sögu ríkisins, án blóðsúthell-
inga.
Línudans
Zia ul-Haq hefur sýnt þaö á
valdatíð sinni að stjórn hans er
lífseig. Á valdatíö hans hefur hann
ekki hikaö við aö svíkja og banna
alla þá stjórnmálaflokka og öll þau
stjórnmálaöfl sem á einhvem hátt,
einhvern tímann hafa virst geta
ógnaö valdastöðu hans. En hann
hefur einnig tryggt völd sín meö því
að skipa liðsforingja úr hernum til
starfa innan embættismannakerfis-
ins og jafnvel til starfa í meiriháttar
einkafyrirtækjum.
Embættismaöur í Islamabad,
ónefndur aö sjálfsögöu, segir aö líkt
og í austur-evrópskum ríkjum hafi
Zia nú skipaö menn, sér trygga, í
allarmikilvægustustööuríríkinu og
herinn stjómar nú flestum lykil-
þáttum samfélagsins. Nú finnast
jafn vel liösforingjar í dómarastétt.
Þessi aðferð Zia ul-Haq viö aö
tryggja sér völd er alveg ný í
Pakistan. Fyrri hershöfðingjar hafa
ætíö látiö embættismannakerfiö í
friöi og aldrei skipt sér af rekstri
einkafyrirtækja heldur.
En þessi þróun hefur einnig leitt til
þess, aö sögn margra pakistanskra
stjórnarandstæöinga, að herinn er
ekki neinn her lengur. Vegna stans-
lausrar valdaaukningar Zia, þannig
aö liðsforingjar einbeita sér að því að
komast í velborgaöar stööur utan
hersins, stöður sem gefa á einn eöa
annan hátt mikla tekjumöguleika,
hefur hemum veriö gjönspillt Pakist-
önskum andófsmönnum ber saman
um að herinn sé nú ekki fær um að
verja Iandið komi til stríös. Og þeir
nefna sérlega hættuna frá Sovétríkj-
unum í því sambandi, en ekki
Indlandi, en það er viö indversku
landamærin sem meginhluti pakist-
anska hersins er staösettur þrátt
fyrir ástandið í Afghanistan.
Oánægja innan hersins er mikil,
sérlega meðal lægra settra foringja.
Og talsmaöur Hreyfingar fyrir
endurreisn lýöræöisins segir að
stefni beinlínis í uppgjör milli hers
og þjóöar en að í slíkum átökum
muni stór hópur ungra liðsforingja
skipa sér gegn yfirherstjórninni.
Tálsýn
Utan frá séö virðist sem ró ríki í
Pakistan og ekki aö sjá mörg merki
um óánægju. En þó hafa öfl andstæð
stjórn Zia ul-Haq tekiö saman
höndum og lagðar eru áætlanir fyrir
mótmælaaögeröir gegn stjóm-
völdum. Þaö er ljóst að nú þegar er
pakistanskt þjóðfélag klofið djúpt og
ólíkir hagsmunahópar finnast hvar
sem er. Þessi klofningur er mjög
djúpstæöur.
Fyrst og fremst er þar að finna
stéttaátök sem hafa ágerst þrátt
fyrir yfirlýsingar stjórnvalda um
jafnrétti og samúö meö hinum
fátæku og illa settu í þjóðfélaginu. Þá
má nefna átök milli trúarhópa, þ.e.
sunni- og shiamúslima, en sunni-
múslimar eru í meirihluta innan
Pakistan.
Átök milli þessara hópa hafa leitt
til fjölda uppþota í Karachi síðustu
vikur og mánuöi, og kostaö mannslíf,
þó ekki sé vitað meö vissu hve mörg.
Stjórnvöld hafa ekki viljað gefa
slíkar tölur upp en óopinberar heim-
ildir í Karachi hafa nefnt allt að 40
látna.
En tilraunir hemaöaryfirvaldanna
til þess að beita íslamskri trú fyrir
sig, í löggjöf, hafa einnig kostaö það
aö til átaka hefur komiö meö hópum
innan sunnimúslimahreyfingarinn-
ar. Þessi átök standa um mismun-
andi túlkun á Kóraninum og það
hvemig skal unnið aö því að gera
Pakistan aö íslömsku ríki.
Ógn við ríkisheildina
En alvarlegust er óeiningin milli
hinna ýmsu landshluta og þaö er hún
sem herforingjamir óttast mest og
einnig bandalag andstööuflokkanna
MRD. I stefnuskrá sinni hefur MRD
þegar bent á þetta og þar segir m.a.:
„Undir herlögum á tímum stjórnar
Yahia Khan hershöfðingja kom að
því að Austur-Pakistan sagöi sig úr
ríkisbandalaginu. Nú ógnar herlaga-
stjórnZia ul-Haqenn Pakistan.”
Nánast öllum fréttaskýrendum ber
saman um aö þetta sé alvarlegasta
hættan sem blasir viö yfirvöldum í
Pakistan nú.
Liösforingjar í hernum eru aö
langstærstum hluta frá Punjab og
hin ótvíræða valdastaöa þeirra innan
ríkisstjómarinnar hefur valdiö
mikilli óánægju í Baluchistan og í
Norðvesturhéruöunum. Þaö er
einmitt í þessum hémðum sem
flóttamennirnir frá Afghanistan setj-
ast að og þaö hefur leitt til illvilja,
ekki einasta gagnvart flótta-
mönnunum, heldur einnig gagnvart
ríkisstjórninni sem af pólitískum
ástæðum hefur tekið flóttamönn-
unum opnum örmum og veitt þeim
ýmsan viðurgerning sem íbúar svæð-
anna hafa aldrei notiö.
Benazir, dóttir A!i Bhutto, situr ístofufangelsiiKarachi.
Zia ul-Haq, hershöfðingi og forseti Pakistan.
Zuifiqar Ali Bhutto, fyrrum forseti Pakistan, sem Zia lét taka af lífi 1979.
Flóttamannavandamálið hefur
einnig valdið stjórnvöldum óþæg-
indum á annan hátt. Með sér hafa
flóttamennirnir tekið mikiö magn
vopna sem nú hafa komist í hendur
annarra hópa, jafnt fylgjandi sem
andstæöra stjóm Zia ul-Haq. Menn
hafa jafnvel giskað á að allt aö þrír
fjóröu hlutar þeirra vopnasendinga
sem ætlað var aö fara til Afghanistan
hafi komist í hendur hópa
múslimskra ofsatrúarmanna sem
styöja stjóm Zia. Þaö væri varla
f jarri lagi aö ætla aö stjómvöld heföu
þar átt einhvem hlut að máli. Þessir
hópar em aö sönnu fámennir en
mjög ofstækisfullir, samkvæmt
öllum fréttum.
Hluti vopnanna hefur einnig
hafnaö hjá hinum ólíku ættbálkum
sem búa á landamærasvæöunum í
Norðvesturhéruðunum og í
Baluchistan. Vopnaburöur var al-
mennur meöal þessara ættbálka
fyrir en nú hefur þeim m.a.
áskotnast eigiö létt stórskotaliö.
Eins og pakistanskir andófsmenn
benda á er Zia nú aö reyna aö kúga
vopnaö fólk. Þaö gæti sannarlega
leitttilátaka.
Zia ul-Haq hefur ekki látiö sér
nægja aö banna öll pólitísk samtök.
Pólitískum föngum f jölgar stööugt í
Pakistan og hafa verið nefndar tölur
um allt aö 3400 fanga sem haldið er
vegna andstööu viö stjórnvöld.
Frægust allra þessara fanga er án
efa Benazir, dóttir Ali Bhutto, en hún
situr í stofufangelsi í Karachi og
nýlega var dómurinn yfir henni
framlengdur um þrjá mánuði.
Benazir kom nýlega fram sem
vitni í pólitískum réttarhöldum í
Karachi og í vitnisburöi sínum gagn-
rýndi hún stjórnvöld harölega. Hún
er enn hörð í afstööu sinni gegn
stjóm Zia ul-Haq þó aö þess sé vand-
lega gætt að gagnrýni hennar komist
ekki á almannavitorð.
Þessi innanríkisvandamál í
Pakistan hafa áhrif út fyrir landa-
mæri ríkisins. Þannig hljóta þaö að
vera slæmar fréttir fyrir þjóðfrelsis-
baráttumenn í Afghanistan, hvílík
óvissa ríkir í þessu eina ömgga hæli
sem þeir hafa átt til þessa.
SAMHELDNI
RÍKISINS
ÓGNAÐ