Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1983, Blaðsíða 12

P3ftr orTai.iamrirTo nrmtntnr**
12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjámarformaður og úfgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAAA.
Aöstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjór-ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 80*11. Auglýsingar: SÍOUMÚLA33. SÍMI 27022.
Afgreiösla,áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12. P rentun:
Árvakurhf., Skeifunni 1».
Áksriftarverð á mánuöi 230 kr. Verö í lausasölu 20 kr.
Helgarblaö 22 kr.
Verðmætt kálfafóður
Aðalfundur Stéttarsambands bænda samþykkti í síð-
ustu viku að hvetja bændur til að draga ekki úr fram-
leiðslu mjólkur. Þetta lýsir sérstæðum skoðunum stjóm-
enda landbúnaðarins á því, hver sé hæfilegur markaður
fyrir mjólkurvörur.
Nærri helmingur allrar mjólkur á íslandi fer í vinnslu
af ýmsu tagi. Sú vinnsla er í flestum tilvikum svo rosa-
lega dýr, aö afurðirnar væm óseljanlegar, ef þær þyrftu
að sæta samkeppni við hliðstæðar vörur innfluttar.
Verst er ástandið í smjörinu. Neytendur og skattgreið-
endur þurfa að borga fyrir það um það bil tíu sinnum
hærra verð en væri á innfluttu smjöri, ef markaðurinn
væri frjáls.
I vetur eiga að hefjast umfangsmiklir flutningar á
mjólkurvörum milli landshluta. Það stafar ekki af skorti
á neyzlumjólk á einokunarsvæði Mjólkurbús Flóamanna,
heldur er það til að gera búinu kleift að framleiða duft úr
undanrennu.
Flutningar þessir eiga að kosta um tvær milljónir
króna. Ofan á vinnslukostnað, sem nemur rúmum sjö
krónum á kílóið, á að koma fjórtán króna flutningskostn-
aður. Þar með komast tveir kostnaðarliðir upp í 21 krónu
á kílóið.
Þetta duft er síðan selt ofan í kálfa fyrir tæpar þrettán
krónur á kílóið. Mismunurinn verður greiddur úr svoköll-
uðum flutningsjöfnunarsjóði, sem er þáttur í verðlagn-
ingu búvöru, auðvitað greiddur af neytendum og skatt-
greiðendum.
Hinir fyrirhuguðu flutningar á undanrennu eru gott
dæmi um takmarkalausa óskammfeilni ráðamanna land-
búnaðarins. Þeir líta á neytendur og skattgreiðendur sem
viljalausa þræla í eigu landbúnaðar kúa og kinda.
Um leið eru flutningamir alvarlegur vitnisburður um
svokallaða framleiðslustjómun í hinum hefðbundna land-
búnaði kúa og kinda. Stjómunin felst í að framleiða mjólk
við Lómagnúp og kindakjöt í Mosfellssveit.
Auövitað samþykkti aðalfundur Stéttarsambands
bænda, að slík framleiðslustjómun með tilheyrandi
margföldun flutningskostnaður yrði einnig tekin upp í
framleiðslu kjúklinga, eggja, svínakjöts og annarra
óæðri búgreina.
Kjúklinga-, eggja- og svínabændur em auðvitaö ekki
taldir menn með mönnum í þessum hópi. Þeir hafa ekki
einu sinni málfrelsi á fundum Stéttarsambandsins, hvað
þá tillögu- og atkvæðisrétt. Þar gilda aðeins kýr og kind-
ur.
Enginn mannlegur máttur viröist geta komið í veg fyr-
ir, aö ráðamenn landbúnaðarins komi á fót framleiðslu-
stjómun í fleiri búgreinum. Eggjaeinkasalan verður
fyrsta skrefið og síðan mun svínakjötseinkasalan fylgja í
kjölfarið.
Þá verður hafin framleiðsla á eggjum í smáum stíl í af-
dölum sem lengst frá markaðinum. Hinn mikli kostn-
aðarauki verður reiknaður inn í verðið, fyrst á kostnað
neytenda og síðan einnig skattgreiðenda, þegar niður-
greiðslumar koma.
Ævintýri á borð við flutninga kálfafóðurs milli lands-
hluta eru einmitt að hef jast í þann mund, er tekjur heimil-
anna hafa skerzt um 20% eða meira. Þannig ríkir hinn
heföbundni landbúnaður utan og ofan við íslenzkan
raunveruleika.
Spumingin er, hvort neytendur og skattgreiðendur rísi
einhvem tíma upp eins og húsbyggjendur og -kaupendur
gerðu um daginn. Munu þeir einhvern tíma varpa af sér
okinu? Jónas Kristjánsson
DV. ÞRSXJUDAGUR U. SEPTEMBRR1983.
Grautarhús
í Borgamesi
Þá er komiö haust, krossmessa á
hausti veröur á morgun, líka vinnu-
hjúaskildagi, en svo nefndu menn hann
á þeim dögum er Stéttarsamband
bænda annaöist líka einkasölu á fólki;
niðursetningum, vinnukonum, vinnu-
mönnum og vertíöarsjómönnum, og
yfir þrælahald og gripi lagöist haust-
rökkur og vetrarkvíöi. Þá alveg eins og
nú, þegar úrræöin hafa brugðist, gras-
vöxtur, afli og verslun.
Og þegar búiö var að bjóöa upp
aumingjana, skáru bændur fé sitt,
þann hluta aö minnsta kosti, er eigi var
seldur á fæti. Eftir var svo vetrarforð-
inn i súr, ásamt skelfingu og því ööru,
er sett haf ði verið á.
Þetta var þjóöfélag agans, þar sem
naumast var rúm fyrir menn og skepn-
ur, hvaö þá fyrir svokallaöar
tilfinningar eöa vísitölu.
En þótt menn haldi upp á sögu dag-
anna og kaffi um úrræðin, meöan
þjóðarskútan d'/ggar aftur og fram, þá
fer sú staöreynd víst ekki fram hjá
neinum, aö öröugur vetur fer i hönd.
Framkvæmdastjóri bænda boöar til
aö mynda, að sláturkostnaöur muni nú
veröa um 400 krónur á hvern dilk, eöa
þaö mun kosta rúman dollara á kílóið
að skera fé, sem er liöugt búöarverö á
kjöti í útlöndum, þ.e. í Bandaríkjunum
og á meginlandi Evrópu. Svo einfalt er
nú þaö.
Þaö er því ekki út í hött að margir
íhugi nú stöðu landbúnaðarins, verölag
Eftir helgina
Jónas Guðmundsson
búvöru og stööu bænda og þá einkum
þeirra, er versta sumarið fengu.
Um helgina var mest rætt um undan-
rennumusterið, sem nú er að rísa í
Artúnshöföa, sem reyndar viröist nú
vera þaö eina, sem verulega vel
gengur í íslenskum landbúnaöi. I
Borgamesi á svo að sjóöa sveskju-
graut í nýju mjókurstööinni, er þar
stendur verkefnalaus, þar eð obbinn af
mjólk Borgfiröinga fer í tankbilum
suöur til Reykjavíkur, þar sem hún
pakkast eftir ritúali einokunarbænda
samlagssvæöisins, eða hinum boöaöa
sið.
En þaö er ekki nóg meö aö sjóöa
veröi sveskjugraut í hinni glæstu
mjólkurstöð Borgfirðinga. Otlit er
fyrir að stór hluti mjólkur komi í vetur
til Reykjavíkur frá Akureyri, en fyrst
veröur henni þó ekiö á Selfoss, til aö
fuQnægja kirkjusiöum reglunnar.
Ef til vill sýnir þetta bammörgum
heimilum, er mjólk nota, sem og
öörum, hvernig fáránleikinn hefur
leikiö afurðasölumál landbúnaöarins
oghagneytenda.
I Borgarnesi var fræg mjólkurstöð,
er einkum og sér í lagi var rómuö fyrir
skyr og rjóma. Skaflaskeifur voru
sagöar fljóta í r jóma Borgfirðinga.
Hagur búsins var góður, en þar eö
peningar koma með sjálfvirkum hætti
úr hverjum mjókurdropa er
neytendur eöa aðrir kaupa, þá safnað-
ist fé og þá þurfti nýja mjólkurstöö, og
ákveðið var aö þar skyldu framleiddir
ostar, sem þó var ekki sérgrein
Mjókursamlags Borgfirðinga.
Um þaö leyti sem mjólkurmusteriö á
Engjaási var fullgert, bar svo til
að mjólkurþörf Reykjavíkur fór vax-
andi, og er nú svo komið, aö mjólk
Borgfiröinga fer öll suður á tankbílum.
1 Borgamesi eru hinsvegar miklar
pökkunarsamstæður fyrir mjólk. Þær
standa þó ónotaðar, því pakkaöa mjólk
má ekki senda suður, og því verður nú
til þess gripið, aö sjóða sveskjugrauta
og pakka á femur. Þetta skeöur á
sama tíma og verið er að reisa
Mismunandi
þéttleiki
Um skipulag við Skúlagötu
Endurskoðun skipulags
A vegum skipulagsnefndar Reykja-
víkurborgar hefur aö undanförnu veriö
unniö að endurskoðun á skipulagi til-
tekins svæðis í gamla austurbænum,
sem afmarkast af Skúlagötu, Snorra-
braut, Hverfisgötu og Ingólfsstræti.
I gildandi skipulagi fyrir þetta
svæði er landnotkun fyrst og fremst
hugsuð fyrir iðnaöarstarfsemi, en viö
endurskoðun er lögð áhersla á að auka
til muna íbúöabyggö á kostnað
iönaöar. Þaö er m.a. gert í ljósi þess,
aö nokkur stærstu iönfyrirtækin, sem í
dag eru á þessu svæöi, em aö hugsa sér
til hreyfings og byggja upp starfsemi
sína annars staðar í borginni.
Annaö sem mælir með því aö land-
notkun veröi breytt á þessu svæði meö
því að auka íbúðabyggö er sú
staðreynd, að á milli áranna 1970 og
1980 fækkaöi íbúum í gamla austurbæ
úr tæplega 10 þúsund í um 7 þúsund, en
hefur þó heldur fjölgað síðan. Ibúa-
fjöldinn í þessum bæjarhluta náöi há-
marki um 1945 og var þá 20 þúsund.
Til þess aö glæöa þennan borgar-
hluta nýju lífi er því eölilegt að karuiaö-
ar séu allar leiðir til þess aökoma fyrir
nýjum íbúöarhúsum og gera upp
gömul. Ibúar í gamla austurbæ sem og
aörir borgarbúar hljóta þess vegna aö
fagna því, aö nú sé stefnt að þéttingu
íbúðabyggöar.
Reynsla undanfarinna ára hefur
sýnt, að borgarbúum er annt um um-
hverfi sitt og vilja hafa þar áhrif á.
Nægir þar aö nefna Bemhöftstorfu og
nýlegra dæmi er tillaga að íbúöabyggö
við Gnoöarvog og Suðurlandsbraut,
sem hafnaö var vegna mótmæla ná-
granna.
Kjallarinn
StefánThors
Tillaga Borgarskipulags
I maí í sumar lagöi Borgarskipulag
Reykjavíkur fram greinargerö að
beiðni skipulagsnefndar, þar sem er aö
finna drög að nýtingar- og landnotkun-
artillögu fyrir umrætt svæöi við Skúla-
götu. I greinargerð þessari er lagt upp
til vandaöra vinnubragða, gerö grein
fyrir þéttleika byggðar og ítrekað aö
forsendur fyrir þvi aö hægt sé aö mæla
með íbúðabyggö á svæöinu séu aö há-
vaðamengun frá umferð veröi leyst á
viðunandi hátt og gengiö veröi full-
nægjandi frá holræsamálum.
Niöurstaöa athugana Borgar-
skipulags er, að nýtingarhlutfall lóöa
við Skúlagötu veröi takmarkað viö 1.2,
ef bílageymslur eru meðtaldar.
I framhaldi af þessu ákveður
skipulagsnefnd aö fá tvær aðrar teikni-
stofur til að gera tillögur aö hámarks-
nýtingu á hluta svæðisins eöa nánar
tiltekið á reit sem afmarkast af Skúla-
götu, Vitastíg, Lindargötu og Klappar-
stig.
A þessum reit er nú athafnasvæði
trésmiðjunnar Völundar hf., Kveld-
úlfsskemmurnar, sem eru í eigu
Eimskipafélags Islands, og nokkur
gömul ibúöarhús. Niðurstööur
arkitektastofanna tveggja voru annars
vegar nýtingarhlutfall 1.8 og hins veg-
ar 1.9, ef frá eru taldar bílageymslur.
Samþykkt
skipulagsnefndar
A grundvelli þessara niðurstaöna
samþykkti meirihluti skipulagsnefnd-
ar á fundi sínum nýlega, aö nýtingar-
hlutfall á þessum reit mætti vera allt
aö 2.0, þrátt fyrir rökstuddar
viðvaramir forstööumanns Borgar-
skipulags og þrátt fyrir aö ekki er hægt
aö benda á nein útivistarsvæði í ná-
grenni, sem gæti vegiö upp á móti svo
mikilli nýtingu.
Þessar tillögur ásamt öörum
breytingartillögum á svæðinu eru nú
til umf jöllunar í borgarráði og borgar-
stjóm og er niöurstööu aö vænta fljót-
lega.
Hvað er nýtingar-
hlutfall?
Hér hefur veriö nefnt nýtingarhlut-
fall 1.2, 1.8, 1.9 og 2.0. Ekki er víst aö
allir geri sér grein fyrir við hvað er átt
meö því.
Nýtingarhlutfall fæst meö því aö
deila meö lóðarstærð í samanlagöan
gólfflöthúss.
Ef t.d. er um aö ræöa lóð sem er 1200