Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1983, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR13. SEPTEMBER1983.
13
undanrennumusteri í Reykjavík,
einhverja stærstu mjókurstöö noröan
Alpa. Og hún er reist fyrir hundruö
milljóna, vegna þess aöekki er húsrýni
í Samsölunni viö Laugaveg til þess aö
pakka mjólk, vegna þess aö þar er
verið aö baka jólakökur og brauð.
Margsinnis hefur þó verið á þaö
bent, aö meö því að pakka mjóik í
Borgarnesi og á Selfossi og senda á
brettum suöur heföi mátt spara sér
undanrennumusterið í Reykjavík, og
unnt heföi veriö aö nota sömu bíla og
aka pakkaðri mjólk til Reykjavíkur, til
þess aö flytja nauösynjar á Selfoss og í
Borgames. Mér skilst t.d., að 2—3
vörubilar séu nú í stööugum, daglegum
flutningum frá Reykjavík austur að
Selfossi. Þeir aka yfirleitt tómir á leið-
inni suöur, — alveg eins og tankbílam-
ir sem aka mjólkinni til Reykjavíkur,
aka tómir til baka. Og þessi helvitis-
maskína er svo auðvitaö keyrö á kostn-
aö Reykvíkinga og íbúanna á Selfossi
og í Borgarnesi. Þeir missa vinnu við
að gerilsneyða mjólk og pakka — og
veröa aö greiða hærra vömverö, vegna
þess aö varningsbílar nýtast oftast
aðeins aöra ieiöina, og við hér borgum
brúsann með hærra verði á mjólkur-
vörum.
Ofan á þessa skipulagsógæfu, bætist
svo þaö, að útlit virtist vera fyrir
mjólkurskort í Reykjavík í vetur. Nú
hefur okkur þó verið lofaö, að tU þess
komi ekki, því næg mjólk er nú norður í
Eyjafirði.
En þótt þaö sé góö tilhugsun, aö eiga .
von á mjólk frá Grund í Eyjafirði,
MöðruvöUum og frá Tjörn í Svarfaöar-
dal, kemur einnig hráoUubragö í
munninn, þegar til þess er hugsaö, aö
þaö kostar a.m.k. 1,40 kr. á Utrann að
flytja svoleiðis mjólk suður á bílum,
fyrir utan ýtuvinnu í fjaUaskörðum og
uppi á heiðum.
Þá finnst undirrituðum þessi norð-
lenska mjóUc merkUeg aö einu leyti, að
fyrir ári, eöa svo, var ég skammaöur í
blöðunum og talinn hættulega lyginn er
ég haföi orö á því hér í blaöinu aö of-
framleiðsla væri á mjólk á samlags-
svæði KEA og mUljarða mjólkurstöð,
sem þar hefur nú veriö reist, væri
deUa. Aö vísu viðurkenndu forsvars-
menn samlagsins þar, aö þeir fyrir
noröan heföu i gustukaskyni fyrir
landiö tekiö að sér 600 tonná offram-
leiðslu á osti, sem gefinn er í útlöndum.
En nóg um það. AUir vita aö til stendur
aö aka miUjón lítrum af undanrennu
suöur, til aö búa tU skafís neö rommi
og rúsínum, en þaö er heimspeki útaf
fyrir sig.
Hitt er svo annað mál, aö neytendur,
jafnt ómegöarmenn sem aörir, eiga
kröfu á aö grautarhúsum land-
búnaöarins veröi lokaö, hætt veröi viö
óþarfa, eins og undanrennumusteriö á
Artúnshöföa, — og aö framleiðsluráðið
einbeiti sér að því aö lækka heldur verö
á mjólkurafuröum; verja mjólkur-
peningunum sínum fremur til þess, en
í hin gagnslausu steinhof, sem nú er
veriöaöbyggja.
Friöurinn er nefnUega úti, al-
menningur sækir á brattann.
Og þaö minnir á annað mál, sem
mikiö var til umræðu nú um helgina,
en þaö er heimsfriðurinn. Prestafund-
ur fyrir vestan treysti, aö því er virö-
ist, Framsóknarflokknum og Ihaldinu
betur en almættinu, til aö koma í veg
fyrir kjarnorkustyrjöld. Reyndar var
nú miöstjórn Framsóknar búin aö fela
flokknum þetta, gjöröi það á fundi í
fyrra, en sjaldan er góö vísa of oft
kveðin. Flokkamir eiga aö fá fimm ár
tU þess aö útrýma kjarnorkuvopnun-
um.
Þetta mun vera liður í þeirri miklu
friðarhátíö og baráttuhátíð, gegn
kjamorkuvopnum, er nú stendur yfir í
landinu, og er ópólitísk meö öUu.
Aögöngumiðar aö friðarhátíðinni fást í
Bókabúö Máls og menningar.
Jónas Guömundsson,
rithöfundur.
eru byggð tvö einbýlishús, 4 íbúðir í
A „Ef ákvörðun verður tekin um að svo þétt
^ verði byggð við Skúlagötu, er það gert án
þess að nokkurt tillit sé tekið til raunhæfra
þarfa, ástands efnahagsmála eða manneskju-
legs umhverfis.”
feimetrar aö stærð og hús sem er 360
fermetrar aö stærð, þá er nýtingar-
hlutfalliö 360/1200=0.3, en þaö er sam-
kvæmt reglugerð um gerö skipulagsá-
ætlana hámarksnýting, nema annaö
sé sérstaklega ákveðið í aðalskipulagi
eöa deiliskipulagi.
I Reykjavík eru eölilega mörg dæmi
um hærra nýtingarhlutfaU, enda sjálf-
sagt að svo sé, þar sem aðstæöur leyfa
og nægjanlega er séö fyrir t.d. útivist-
arsvæðum og leikaðstööu ef um íbúða-
byggð er aö ræða, svo og birtu sólar.
Við Sólheima eru t.d. tvö 11 hæða
fjölbýUshús, þar sem nýtingarhlutfaU
lóöar er 0.9 og viö Arahóla eru þriggja
og sjö hæða fjölbýlishús, þar sem
nýtingarhlutfall er 1.2. Þess ber þó að
gæta, aö i nánum tengslum viö húsin
eru stór útivistarsvæði utan lóðar, sem
nýtast íbúum vel.
Hæsta nýtingarhlutfaU í Reykjavík
sk. upplýsingum Borgarskipulags er á
reit, sem afmarkast af Grettisgötu,
Snorrabraut, Njálsgötu og Barónsstig.
Þar er svokölluð randbyggð tveggja og
þriggja hæöa húsa frá því um 1930.
Nýtingarhlutfall á þessum reit er 1.8. ,
Ef athugað er svoUtiönánar hvemig
nýtingarhlutfaU breytist á lóö, sem er
1200 fermetrár, eftir því hvort á henni
raðhúsi, 12 ibúðir í f jölbýUshúsi eöa
24 íbúðir í fjölbýlishúsi gæti dæmið Utið
þannig út, ef íbúöimar em í öUum
tUfeUum 100 fermetrar að stærð:
1. EinbýUshús
2 ibúöir 200 m2
Lóöarstærð 1200 mJ
NýtmgarhlutfaU 0.16
Utivistarsvæði á íbúö 500 m2
2. Raðhús
4 íbúðir 400 m2
Lóöarstærö 1200 m2
NýtmgarhlutfaU 0.33
Utivistarsvæðiáíbúð 200 m2
3. Fjölbýlishús á þremur hæöum
12 íbúðir 1200 m2
Lóðarstærö 1200 m2
Nýtingarhlutfall 1.0
Utivistarsvæði á íbúð 67 m2
BUageymsla i kjallara eöa á fyrstu
hæð
4. FjölbýUshús á sex hæðum
24 íbúðir 2400 m2
Lóöarstærö 1200 m2
Nýtingarhlutfall 2.0
Utivistarsvæöi á íbúð 33 m2
BUageymsla í kjallara og á fyrstu hæð.
Til að einfalda þessi dæmi er ekki
reiknað meö sameiginlegu rými í
fjölbýUshúsunum s.s. stigagöngum og
anddyri, en það vex með aukinni nýt-
ingu. I bUageymslum undæ fjölbýUs-
húsunum er reiknað með einu bUastæöi
á hverja íbúð sem skv. byggingar-
reglugerð er algert lágmark.
Fyrir hvert bílastæði þarf samtals 25
fermetra. I dæmi 3 fara því 300 fer-
metrar undir bílastæði og 600 i dæmi 4.
Ef bíiageymslur væru ekki undir
húsunum færu 3/8 lóðar undU- bUastæöi
í dæmi 3 og 6/8 í dæmi 4.
Reynslan erlendis
Okkur hér á Fróni er gjamt að Uta tU
nágrannaþjóöa og kynnast því, hvern-
ig hm ýmsu mál eru leyst þar.
Varðandi skipulagsmálin, þá er ýmis-
legt á þeim vettvangi, sem tíökast i ná-
grannalöndum, en á alls ekki viö hérna
vegna ytri aðstæðna.
A hinn bóginn hefur í mörgum þess-
ara landa fengist áratuga reynsla, góð
eöa slæm, á ýmsu sem hér væri hægt
aö draga einhvem lærdóm af þ.e. læra
af mistökum annarra.
Meöal þess, sem vægast sagt hefur
gefiö slæma reynslu, er hátt nýtmgar-
hlutfaU í íbúðabyggö, en það er al-
mennt taliö hátt, ef það fer aö ein-
hverju marki yfir 1.0.
Það sem helst hefur veriö fundið svo
þéttri byggö til foráttu er slæm bU-tu-
skUyröi, takmörkuð útivistarsvæði,
háar byggmgar með tilheyrandi vind-
rokum og að öUu leyti óaðlaðandi um-
hverfi, sem er f jandsamlegt bömum.
Það er s jálfsagt erfitt ef ekki ómögu-
legt aö benda á óyggjandi sannanir
fyrir því að þétt byggö hafi slæm áhrif
á andlega og líkamlega vellíöan fólks,
en hins vegar hafa verið geröar ýmsar
athuganU-, sem gætu bent tU þess.
IMýtt
„Skuggahverfi"
Ef ákveöiö verður að leyfa svo hátt
nýtmgarhlutfaU viö Skúlagötu, sem til-
laga meirihluta skipulagsnefndar ger-
ir ráö fyrir, vaknar því spurningm um
þaö, fyrir hverja á aö byggja og er þaö
einhverjum í hag að þarna rísi ennþá
skuggalegra „Skuggahverfi”. Erlend-
is, þar sem byggt hefur verið svo þétt í
miðborgum, hefur komið í ljós, aö þeir
sem helst þola slikt umhverfi eru
annars vegar vel efnaðU- fjölskyldu-
menn, sem eiga einbýlishús í úthverf-
um, en nota íbúðina í bænum, þegar
þeir nenna ekki heim á kvöldin, og hms
vegar einstaklmgar, sem eru lítið
heUna hjá sér.
Eg vil að minnsta kosti leyfa mér aö
efast um aö í Reykjavík sé verulegur
markaður eöa þörf fyrir slíka byggð.
Ög þó aö svo væri, er ljóst, aö meö
henni er ekki verið aö leysa skipulags-
vandamál, sem óneitanlega er fyrir
hendi á þessum staö.
Það er ekki verið aö leysa húsnæðis-
vandamál ungs fólks með böm, sem
hefur ekki efni á því aö byggja
einbýlishús í Grafarvogi.
' Það er heldur ekki veriö aö leysa
húsnæöisvandamál eldri borgara, því
þeim er enginn akkur í því aö vera
safnað saman í þriöja flokks umhverfi
og varla er hægt aö seg ja aö verið sé aö
móta byggð, sem falli vel inn í gróiö
umhverfi gamla austurbæjarins.
Það er hins vegar veriö aö búa til
vandamál, sem erfitt gæti orðiö
lausnarsíöar meir.
Ef ákvörðun verður tekrn um að svo
þétt verði byggt viö Skúlagötu, er þaö
gert án þess aö nokkurt tillit sé tekið til
raunhæfra þarfa, ástands efnahags-
mála eða manneskjulegs umhverfis.
A það hefur veriö bent að íbúöa-
byggö við Skúlagötu borgi sig ekki
fjárhagslega nema með svo hárri nýt-
ingu, sem tillögur eru uppi um. En
hefur þaö dæmi verið reiknað til enda
og geta fjárhagslegir hagsmunU-
einkaaöila réttlætt þvílíkt ofbeldi, sem
hér yröi um að ræða? FyrU- alla muni,
þéttið byggð en kæfiö hana ekki.
Stefán Thors
arkitekt.