Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.1983, Blaðsíða 14

DVÍ ípíSMMSAGOft 13. SEPfBMBER'IÖffiK t
í*i
Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn Tíðarandinn
Móðurmoldin, þjóðin og
ógnvaldur óbyggðanna
Rofabörðin eru siöustu vigi móöur-
moldarinnar, en sauökindin hættir
ekki viö hálfnað verk.
þunga en nokkur jökull, hægt og bít-
andi og án allrar miskunnar eins og
seigdrepandi eitur sem læsir sig fram
eftir landinu og grandar öllum gróðri
og verður ekki stöðvaö.
Rofabörðin eru þarna eins og hálffú-
in slitur af ævagömlu handriti — þau
inna okkur ekki alla sögu af þeirri
náttúrudýrð sem þama hefur skiniö
viö sólu í árdaga, en við lesum samt
Fjallamenn hafa boriö okkur þær
fregnir ofan úr óbyggðum að jöklarnir
séu famir að bæra á sér og skríða fram
og er þaö aö vonum eftir kuldalegt
tíðarfar síðustu ára.
SUkar fregnir vekja alltaf hjá okkur
hálfgildings óhug, því að hvort tveggja
er að harðæri fyrri alda eru þjóðinni
ennþá ofarlega í sinni og eins er víst
flestum kunnugt hvernig fara mun um
mannabyggð í landi þessu þegar næsta
ísöld gengur í garð — hvenær sem það
núverður.
En það gerast aðrir voveiflegri við-
burðir ofar byggðum en framskrið
jökla. Obyggðirnar búa yfir öðrum
ógnum, hljóðum en hræðilegum.
Sá ferðalangur sem ekur að úthall-
anda sumri veginn að Gullfossi og
Geysi sér ekki ýkja margt annað á leið
sinni en fegurðina eina, en bregöi hann
sér upp afleggjarann frá Gullfossi,
sem reyndar er upphafið að sjálfum
Kjalvegi, veröur hann fróðari um
margt sem honum er annars hulið.
Hann hefur ekki lengi farið þegar
gróðurlendinu sleppir og við blasa víð-
áttumiklar auðnir og melar. Heldur
finnst honum þetta ófögur sjón en
tvennt er það aðallega sem vekur'
honum furöu og kannski dálitla
hneykslun. Annað er fjárbreiðurnar
sem þama eru á reiki og rífa í sig með
áfergju þann örlitla gróður sem berst
við að lifa í trássi við veður og vinda;
hitt eru rofabörðin sem rísa upp úr
auðninni á strjálingi eins og helsærðar
skepnur sem óargadýr hafa sært til
óh'fis og skilið þar eftir vetrarhörkum
að bráð.
Handrit
náttúrunnar
Það verður kannski enginn til þess
að gefa sig á tal við hinn forviða ferða-
lang til þess að útskýra fyrir honum
hvað þarna hefur gerst og er enn að
gerast — en hann þarfnast ekki shkra
útskýringa. Rofabörðin eru að vísu
þögul vitni, en vitni samt, og þau gefa
honum ljóslega til kynna þann harm-
leik sem þarna á sér staö víðsfjarri
mannanna sjónum.
Hæð rofabarðanna segir honum til
um jarðvegsdýptina, eins og hún var
hér áöur en ógnvaldur óbyggðanna hóf
sinn sigursæla eyöileggingarhemaö
sem ennþá varir og ekkert lát virðist á.
Melamir umhverfis rofabörðin sýna
ferðalanginum ummerki þeirrar orr-
ustu sem þarna var háð í leynum og
þeir færa honum heim sanninn um það,
hvemig eyðingin skríður fram af meiri
Náttúruvernd:
Baldur Hermannsson
„Hæð rofabaröanna segir til um jarðvegsdýptina, eins og hún var hir áöur en ógnvaldur óbyggöanna hóf
sinn sigursæla eyðileggingarhernað."
„Fymim var ég frjó og rík”
Móðurmoldin á sér marga fjendur en fáa vini. Stundum
koma spekingar saman til þess að spjalla um þrifnað
hennar. Þá er sjaldan vcrið að skipuleggja skjótar úrbætur
til þess að bjarga því sem enn verður bjargað. Þá fara menn
stundum að volka fyrir sér hver muni einna verstur ógn-
valdur óbyggðanna — hrossin eða sauðfénaðurinn. En
meðan spekingar spjalla eykur auðnin stöðugt við ríki sitt
og móðurmoldin tapar hverri orrustunni á fætur annarri.
Þó er ekki öll nótt úti. Móðurmoldin á sér von ef
éinhver þorir. Sú von er sterk og henuar gætir fúrðu víða
meðal annars í vísum eftir séra Emil og skulu þær marka
niðurlag þessarar frásagnar.
Fyrrum var égfrjó ogrík,
fyllti landið ilman slík
að hún virtist engu lík
upp að fjalla hæstu brík.
En svo kom öxi, síðan kind,
seinast varð svo pjóðin blind
áþá miklu erfðasynd,
sem eyddijörð og spillti mynd.
ÁKALL MÓÐURM OLDARINNAR
Og ólán þitt varð eyðing mín,
íslandgrætur rjóðrin stn
ekki síst er sólin skín
og sundur flaka dánarlín.
Rofabörð mín eitt og eitt
á þig hróþa vítt og breitt.
Efþú gerir ekki neitt,
ertu glötuð, lífþittdeytt.
Ennþá leynist tó og tó,
tórandi t sviðnum mó.
Hrökkva tár í heiðarró,
hérna varþað líf sem dó.
Færið út hvert friðarband,
flosiklæðið eyðisand;
öllu sem var unniðgrand,
aftur skilar þetta land!