Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1983, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER1983.
13
þau ævintýrafyrirtæki sem eru
aðeins til í krafti þess að þau geti
fengiö vinnuafl okkar á niðursettu
verði. Og hvað um það?
Vinnutímabrjálæðið
Síðara aðalmarkmið launafólks er
aö vinnutíminn sé innan hæfilegra
marka, þannig að það geti notið eðli-
legs fjölskyldulífs, félagsstarfa og
annarra tómstunda. Ohóflegur vinnu-
tími hefur lengi dulið þá staðreynd
að svonefnt „ófaglært fólk” fær alltof
lág laun, dulið þann gífurlega launa-
mun sem ríkir hérlendis. Hvað er
það annað en svínarí að einn maður
skuli þurfa aö vinna 16 tíma á sólar-
hring til að fá helming eöa fjórðung
tekna annars manns, jafnvel þótt sá
síðamefndi hafi setið nokkrum árum
lengur á skólabekk eða standi ofar í
snobbstiganum? Þriðja afleiðing
Guðmundur
Sæmundsson
A „Þá er komið að okkur, þessum ræfils al-
mennu félögum, sem aldrei nennum að
mæta á sýningarfundi embættismannakerfis-
ins.”
vinnuþrælkunarinnar hefur verið sú
að við erum 50 árum á eftir ná-
grannaþjóöunum í húsnæöismálum.
Og fleira má vafalaust tína til.
Allt þetta eru vissulega næg rök til
að sú krafa verði sett á oddinn að
laun fyrir dagvinnu hækki stórlega
svo að yfirvinna geti lagst niður. En
þaö kemur annað og meira til. Vax-
andi tölvu- og tæknivæðing styttir
vinnutímann sjálfkrafa. Þess er
þegar farið að gæta að fyrirtækúi'
þurfi færri hendur til að afkasta jafn-
miklu eða meira en áður. Fylgi þess-
ari vinnutímastyttingu ekki stór-
hækkun dagvinnulauna mun það
valda gífurlegri kjaraskerðingu og
fátækt fjölda fólks og koma á lagg-
irnar hróplegri stéttarskiptingu en
hér hefur áður þekkst.
Nýtt embættismannakerfi
Aðalmarkmiðin tvö hafa í sjálfu
sér oft komið fram. En hvers vegna
hefur þá hvorki gengiö né rekið að
nálgast þau? Þessu má kannski
svara á ýmsa vegu. En ég hef mitt
svar á reiðum höndum, og ég held aö
þaö sé hreint engin einkaskoðun mín.
Þær stofnanir og þau kerfi sem
hafa tekið að sér að vinna að fram-
gangi hagsmunamála okkar hafa
ekki aöeins farið rangt að og oftlega
mótað ranga stefnu. Þau eru sjálf
þyggð á röngu skipulagi, skakkri
verkaskiptingu og hafa gjörsamlega
misst sjónar á tilgangi sínum. I eðli
sínu áttu þessi fyrirbæri að auka
lýðræði, færa valdið í síauknum mæli
frá örfáum ráðamönnum til fólksins.
En það hafa þau ekki gert. Þvert á
móti hafa þau þjappað valdinu
saman inn í sín eigin embættis-
mannakerfi þar sem örfáir
einstaklingar hafa öll völd. Lýðræðið
hefur snúist upp í andstæöu sína. En
jú jú sei sei, nafninu skal. samt
haldið. „Lýðræöi” skal það heita,
rétt eins og „Lýðræðislega mið-
stjómarvaldið” í Sovétríkjunum og
leppríkjumþeirra.
íslenska Solidarnosc
Verkafólk í Póllandi fann sér leiö
út úr andstæðunni, stofnaði sina
„Solidarnosc” — sína eigin verka-
lýðshreyfingu, utan við flokksmýlt
embættismannakerfi þeirrar sem
fyrir var. Ef til vill erum við ekki
komin á það stig hérlendis að slik
aðgerð sé nauðsynleg. En heiti hinna
pólsku samtaka felur í sér leiðsögn
til okkar. Við getum hafnað and-
stæðunni í islenskri launþega-
hreyfingu einmitt meö samstöðu.
Ekki þeirri tegund samstöðu sem
embættismannakerfið básúnar og
felst í samstöðu toppanna og sam-
stöðu við „þjóðarhag” og pólitíska
flokka. Nei, með samstöðu fólksins
sjálfs um sínar eigin kröfur og um
endurreisn lýöræðis í sínum eigin
samtökum. Fyrstu stig slíkrar bar-
áttu gætu t.d. verið þau aö svipta
embættismannakerfi launþegasam-
takanna réttinum til að ráðskast með
kjör fólks í samningarviðræðum í
lokuðum sölum ríkissáttasemjara í
Reykjavík og taka samningamálin í
eigin hendur. Þetta má gera með
einföldum fundarsamþykktum í
hverju einstöku félagi, en þaö kostar
þá lika þaö aö hafa sig á slikan fundi
og vera ófeiminn við að ganga gegn
skoðunum foringjanna. Þeir eru
ekki heilagir þótt þeim finnist það
kannski stundum s jálfum.
Getur Alþingi bætt úr?
Á siðari stigum baráttunnar þarf
svo að gjörbreyta öllu skipulagi
launþegahreyfingarinnar og þeim
reglum sem gilda um starfsemi
innan hennar. Eg hef því miður ekki
lengur neina trú á að slík skipulags-
breyting verði að veruleika á meöan
núverandi flokksnjörvað embættis-
mannakerfi ræður þar ríkjum. Sjálfs
síns vegna vill þetta kerfi sem allra
minnstar breytingar í lýðræðisátt. Eg
hlýt því að styöja það að löggjafinn
taki hér í taumana. Þeir sem þar
sitja ættu ekki síður að vera „full-
trúar fólksins” en embættis-
mennimir í launþegahreyfingunni.
Og alþingismenn hafa þó þann kost
umfram embættismenn launþega-
kerfisins aö þeir þurfa af og til aö
sækja sér stuðning almennings í
kosningum. Slík fim heyra
mjög til undantekninga hjá verka-
lýðsforkólfunum eins og alþjóð veit.
Guðmundur Sæmundsson
verkamaður.
aö ekki var til þeirra ráöa gripiö sem
hann taldi nauðsynleg og svo er kom-
iðsemkomið er.
Ekki var síöur raunalegt hverjar
viötökur aðvaranir hins hógværa og
hámenntaða vísindamanns, dr. Vil-
hjálms Skúlasonar, fengu. Þegar
hann skýrði frá niðurstöðum vísinda-
manna sem höfðu rannsakað áhrif
kannabisefna og komist aö þeirri
niðurstöðu að vemleg neysla þeirra
leiddi í mjög mörgum tilfellum til
neyslu sterkari eiturlyfja og hefði
raunar ein sér stórskaðleg áhrif á
neytendurna stóð ekki á andsvörum.
Otal málsvarar eiturlyfjanna skrif-
uðu langhunda í blöö með háðsyrðum
um viövaranir vísindamannsins, og
fæstir fjölmiðlar sáu nokkra ástæðu
til þess að gera honum og sjónarmiö-
um hans hærra undir höfði en þeirra
sem vitað var að stunduðu dreifingu
eiturlyfja og neyslu enda sumir
þeirra tengdir fjölmiðlum.
Þáttur fjölmiðla
Störf þeirra manna, sem við fjöl-
miðlun vinna, em geysilega
ábyrgöarmikil. Allir sem til nútíma-
f jölmiölunar þekkja vita hve áhrifa-
mikil og miskunnarlaus hún getur
verið. Þeir menn sem við f jölmiðlun
starfa gera iðulega allt i senn, ákæra
menn, dæma þá og framfylgja dómi>
Stundum em bæði ákæra og dómur á
þann veg að veiklundaðir menn geta
ekki risið óskemmdir undir. Menn
geta aö vísu leitað réttar síns gegn
þessum sjálfskipuðu dómurum fyrir
öðrum dómstólum, en oftast eru þeir
litlu nær, niðurnítt mannorð rís ekki
að nýju viö meiöyröadóm.
Þannig em þessir menn oft á tíðum
jafnáhrifamiklir gagnvart einstakl-
ingnum og dómari í réttarsal. Þó er
engrar sérstakrar skilgreindrar
menntunaraf þeim krafist og þaðan
af síður eru gerðar til þeirra skil-
greindar siöferðiskröfur. Þeim
leyfist að ganga á skítugum skónum,
yfir mannorð manna, aðeins ef þeim
þóknast það.
Nú má enginn skilja orð mín svo að
ég sé að láta að því liggja að stétt
blaöamanna sé eitthvert samansafn
óþokka. Því fer fjarri, enda eru þetta
yfirleitt bestu menn og vel vaxnir
starfi sínu. Eg er aðeins aö benda á
þá einföldu staðreynd að þaö hefur
myndast óbrúað bil milli áhrifavalds
þeirra og þeirra grundvallarkrafna
sem gerðar eru til annarra þegna
þjóðfélagsins sem svipuð áhrif hafa.
Þetta bil getur reynst hættulegt og
hefur orðið þaö í vissum tilvikum.
Fjölmiölamenn láta gjarna svo
sem þeirra hlutverk sé ekki að
dæma, heldur sjá til þess aö sjónar-
miö komist á framfæri. Þetta er dula
sem yfirleitt glittir í gegnum. Hver
einasta ákvörðun þeirra er í raun
ákveðinn dómur, ákveðin vísbending
til annarra þegna þjóðfélagsins.
Því get ég þessa þegar eiturlyfin
ber á góma aö ég minnist þess aö eitt
sinn fyrir fjölmörgum árum, þegar
nokkrir góðir menn héldu aö unnt
væri að nota fjölmiðla til þess að
vara við hættunni af ófögnuðinum,
þá spuröi ég einn af ráðamönnum
fjölmiðils hvernig á því stæði að
þeim skyldi ávallt hleypt aö sem
reyndu að rífa viðvaranirnar niður.
„Það er engin ritskoðun hjá mér,”
svaraði hann stoltur á svip.
Satt er það að ekki er ritskoðun
góð — en mér er nær að halda að hún
sé ekkert verri en eiturlyfjafár. Og
með „frjálslyndi” sínu átti þessi
áhrifamaður þátt í því að brjóta nið-
ur tilraunir manna sem sáu hvað
koma myndi. Mér er nær að halda að
hlutur fjölmiðla sé litlu betri í því
eiturlyfjafári sem nú gengur yfir en
sinnulausra löggæsluyfirvalda.
Nú á að skipa nefnd
Og nú er komin fram á alþingi til-
laga þingmanna úr öllum flokkum
um aö skipa nefnd í málið. Sú nefnd á
víst að vera einhvers konar sam-
starfsgrundvöllur löggæsluaöila. Við
því er ekki nema gott eitt aö segja.
En ef háttvirtir þingmenn halda að
þeir geti eitthvað friöaö samvisku
sina eða haft áhrif á þróun mála með
sinni gamalkunnu aðferð að skipa
nefnd, þá eru þeir á herfilegum villi-
götum. Líklega þarf allt annað frek-
ar að gera í þessu máli en að skipa
nefnd.
Það er verið að afgreiða fjárlög.
Hvað skyldu þessir fulltrúar allra
flokka leggja til aö lagt veröi fram af
fjármunum á næsta ári til þess að
annast löggæslu á þessu sviði?
Skyldi verða hægt að tvöfalda tölu
hasshundanna, hafa þá tvo? Það er
fróðlegt að sjá hverja þörf háttvirtir
telja á því að finna eitthvað af eitur-
lyfjunum áður en þau leggja ung-
menni i gröfina, eða hvort nefndar-
skipunin ein á að duga.
Þaö eru líka býsna áleitnar spurn-
ingar sem vakna þegar fréttir berast
af lokum eiturlyfjamála. I raun
virðist það svo að sömu eiturlyfja-
smyglaramir séu í sífelldum förum
milli landa. Fyrir því virðist ekki
haft að taka þá úr umferö, og ein-
hverjar undarlegar reglur virðast
gilda um ákvörðun refsinga. Erlend-
is fá menn því þyngri dóma hlutfalls-
lega sem afbrotið er stærra. Hér
gantast löggæslumenn með „magn-
afslátt” ef nógu miklu er smyglaö.
Það er kominn tími til þess að
menn geri sér grein fyrir því að fólk
sem smyglar eiturlyfjum í stórum
stíl til landsins er ekki bara
vandræðamenn á villigötum. Þetta
eru stórglæpamenn, sem setja á á
bekk með morðingjum og þeirra lík-
um, enda leiðir verknaðurinn oft til
manndráps, ekki endilega að yfir-
lögðu ráði heldur í hagnaöarskyni.
Magnús Bjarnfreðsson.