Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1983, Qupperneq 16

16
DV. LAUGARDAGUR17. DESEMBER1983.
ÍVAR - SKIPHOLTI21 - (91) 23188 og (91) 27799
Verðið er ekki eins
hátt og þú heldur!
Sendum í póstkröfu
Kr. 5.220,- stgr.
Útrúlegt en satt -
Opið laugard. 10—22.
Opið sunnud. 14—17.
átftrið
SETRIÐ - HÚSGÖGN 0G GJAFAVÖRUR,
HAMRABORG 12
KÖPAVOGI,
SÍMI 46460.
SENDUM í PÓSTKRÖFU.
KJÖTMIÐSTÖÐIN Laugalæk 2. s. 86SII
GOTT TILBOÐ
Mandarínur, 10 kg
kassi, kr. 300. * "■
Appelsínukassi, 16
kg, kr. 590.
Eplakassi, 21 kg
USA, kr. 864.
GOTT TILBOÐ:
Tilboð, MS skafís, 2
lítrar, 107 kr. dósin.
Tiiboð, MS ísblóm, (4 ís-
dósir), 41,75 kr. pk.
15% afsláttur af 1 lítra
tab, fanta, sprite, freska,
kr. 31,40.
M
ORA grænar baunir,
1/2 dós, kr. 17,90.
Svali, 18 pk., aðeins
kr. 93.
IJ
Nýja kjötið.
Hangilæri, útbein
uðf kr. 228.
Hangiframpartar
kr. 148.
Bókakynning DV
IARION
eftir Peter Freuehen
Hér eru tvœr glefsur úr bókinni Laríon eftir Peter
Freuchen.
Sagan segir frá frumstœðu lífi indíána íAlaska, er fgrstu
hvítu skinnakaupmennirnir komu þangað og frum-
byggjarnir komust í fyrstu snertingu við menningu hvíta
mannsins. Þetta er frásögn um baráttu náttúrubarnanna
gegn þeim aðkomnu, sem endaði með hinu hroðalega
blóðbaði við Núlató.
Laríon var ókrýndur konungur þessara miklu óbyggða.
Hann var litríkur og áhrifamikill persónuleiki, náttúru-
barn, sem barðist til hins síðasta til að vernda hið dýr-
keypta frelsi sitt.
Peter Freuchen, höfundur bókarinnar, hefur ritað marg-
ar bœkur og œvintýralegar frásagnir.
Laríon hafði safnað timbri eða látið
aðra gera það fyrir sig. Þeir reistu
nýja og stóra kasímu, og í henni var
brúðkaupiö haldið. Laríon var nógu
auðugur til að eiga mág, sem engum
datt í hug, aö legði neitt að ráöi til
framfærslu heimilisins, og gestum var
boðiö úr fjarlægum héruðum. Þeir
komu frá Nenana og Itútagó og Lofkas,
allar götur þarna neðan að, þaöan sem
strandbúar voru í næsta nágrenni og
vöktu oft viðbjóð fólks með saurugum
siðum og skammarlegum lifnaðarhátt-
um. Það var vilji Laríons, að nú skyldu
menn vera glaöir og í hátíöaskapi.
Granir af fimmtán elgdýrum voru
soðnar og feitur fiskur bakaöur í furu-
nálum. Vissulega lék enginn frægðar-
ijómi um þennan nýja mág, en Laríon
átti nóg handa báðum, og honum
geöjaðist vel að Gissa-Úss, því að hann
orti mörg kvæði til heiðurs höfðingjan-
um og sagði fram ævintýri, sem
kveiktu drauma í hugum manna. Það
gat komiö sér vel að eiga þennan mann
ífjölskyldunni.
Gífurlegt bál logaði framan viö
kasímuna. Ungir menn höföu verið að
höggva eldivið dögum saman.
Konumar, serr; gættu eldsins, hrópuöu
í sífellu, þegar þær voru búnar að hita
steinana nægilega. Þá voru
unglingarnir sendir eftir þeim með
stórar tréausur og létu þá detta ofan í
seyðiskörfur eða trékassa, þar sem
kjöt og fiskur varð meyr og gómsætur
matur.
Þegar menn höfðu matast mörgum
sinnum og dansinn dunaði hæst, þagg-
aði Laríon allt í einu niður í öllum,
þegar hann hrópaði hátt og snjallt, að
báturinn sinn góði, hlaðinn vopnum og
skinnum, væri ekki lengur sín eign.
Hann væri gjöf til hins nýja mágs. Þar
voru hreysikattarskinn, maröarskinn
og refaskinn. Enginn hafði vitað til
annarrar eins heimanfylgj u.
I veislunni voru margir gestir frá
Mintó. Þeir tóku að hrópa, að þeir
skyldu, þegar heim kæmi, segja öllum
frá þessari stórmannlegu gjöf, sem
væri nafni Laríons til svo mikils sóma,
aö sveitungi þeirra, víökunnur af ör-
læti sínu, yröi þaöan i frá frægðarlaus
nafnleysingi.
Það var s jálfur höfðinginn frá Mintó,
sem sagði þetta. Laríon svaraöi ekki
einu orði, en gekk út úr kasímunni. Það
var alveg andstætt réttum siðum, hann
hefði átt að vera inni og hlusta á þá
söngva, sem sungnir yrðu, og horfa á
þá dansa, sem dansaðir yröu honum til
heiðurs. Hann yrði kailaður allra
manna örlátastur og ætti sér engan
líka.
Hann kom fljótlega inn aftur og nú
með stóra byröi á bakinu. Þaö voru hin
fegurstu vopn og dýrindisáhöld af
ýmsutagi.
Kuyukuk-indíánar urðu alltaf að
fara í hemað til aö afla góðra vopna,
því að land þeirra var ekki nógu gjöfult
til að veita þeim allt, sem þeir þurftu
að nota. Þess vegna voru ungir sveinar
vandir við vopnaburð frá barnæsku.
Grjótið í námunda við Kuyukuk var
stökkt. Það hafði oft komið fyrir, að
hermenn voru sigraðir og drepnir, af
því að stríðsaxir þeirra kubbuöust um
þvert í bardaga, jafnvel þegar þeir
áttu í höggi við veikari andstæðinga.
Brýni þeirra voru líka gróf, svo að þeir
gátu ekki brýnt eggjarnar nógu
hvassar. Ef þeir vildu eiga vopn, sem
dygðu, urðu þeir að hertaka þau hjá
öðrum.
Nú stóð Laríon hér með tvíeggjaðar
axir, sem búnar voru til langt, langt
suöurfrá. Hann var með þess konar
spjót, sem aðeins voru smíðuð af
þjóðum, sem bjuggu hinum megin viö
hafiö mikla. Aldrei haföi hann sýnt þau
nokkrum manni fyrr.
Þetta voru vopn og gripir, sem hlutu
að hafa verið teknir herfangi hvað eftir
annaö í orustum og gengið höfðu frá
einum ættstofni til annars, þvert yfir
höf og fjallgarða. Þetta var svo verð-
mætt safn gersema, aö enginn hafði
augum litiö því líkt áður.
Laríon gaf veislugestunum hvern
einasta grip aö skilnaði. Eftir það gekk
hann út úr kasímunni, en kom aftur
með búsáhöld. Þar voru lampar frá
strandbúum, sem bjuggu þá til með
mildum bogalínum úr mjúkum,
sterkum steini. Þar voru líka pottar úr
brenndum leir, sem var vel hnoðaöur
og brenndur í feitu, áferðarfallegu
efni. Indíánarnir sjálfir urðu að blanda
fiðri í leir sinn til að fá hann til þess að
loða saman. Þessir voru gjörólikir
þeim og miklu betri, og þá gaf Laríon
einnig gestum sínum.
Að lokum hrópaði hann hátt, aö allir
skyldu heyra, hvaö hann vildi segja.
Fram að þessu hafði hann verið afar
fáorður í brúðkaupinu, því að hann
vildi ekki draga úr virðuleik sínum
meðmælgi.
Þegar hann fékk hljóð, sagði hann,
að nú ætti hann ekki nokkum skapaðan
hlut nema fötin, sem hann stæði í.
Því næst tók hann ilskóna sína og gaf
þá vesalingi nokkrum, sem vafið hafði
næfrum um fætur sér. Leðurskyrtu
sinni smeygði hann fram yfir höfuðið
og kastaöi henni upp í loftið. Hann
snéri sér undan, svo að enginn skyldi
halda, að hann léti sér ekki á sama
standa, hver fengi hana. Það var höfð-
ingi frá Kosna, sem varö hinn heppni,
og sá bar skyrtuna sem hátíðarbúning
til æviloka.
Laríon var nú eins fáklæddur og
blygðunarsemi hans leyfði. Þegar
hann hafði staðið kyrr nokkra stund og
hlýtt á lofsyrði brúökaupsgestanna,
snérist hann á hæli og gekk út.
Svo búinn gat hann ekki tekið þátt í
hinni miklu átveislu nema vanvirða
alla viðstadda, og þess vegna hvarf
hann á brott, en veislan stóð áfram og
varð nú til heiðurs honum. Brúðkaupið
sjálft, sem verið hafði tilefni hátíðar-
innar í fyrstu, var nú gleymt. Þó að
Laríon hefði orðið hundgamall án þess.
að aðhafast fleira um ævina, heföi ■
hann með þessari höfðinglegu og stór-
mannlegu framkomu sinni getið sér,
ættbálki sínum og fjölskyldu hans svo
mikinn orðstír, að nafn hans hefði ver-
iö lofsungið um alla framtíð.
Framvegis yrði dansað með grímur
hans og veitt með vopnum hans, —
sjálfur átti hann ekkert.
Hann var nú allra manna
snauðastur, en þó hélt hann af stað upp
með Yukon, þessari miklu þjóðbraut
úr vatni, sem enginn vissi, hvar ætti
sér upptök, og rann alla leið út í hið
salta haf, þar sem strandbúamir áttu
heima og óttuðust indíánana.
Laríon hvarf nú burt frá byggðum
ættstofns síns við Kuyukuk með frægð-
ina eina i nesti, en því fylgdu óneitan-
lega ýmsir erfiðleikar. Hann hafði
ekkert meöferðis sér til hjálpar, og
sjálfsvirðing hans bannaöi honum að
leita aðstoðar nokkurs manns. Laríon
leiddi það alltaf til lykta, sem hann
byrjaöiá.
— Að duga eða deyja — og með
fullum sóma! Það var lífsregla og lög-
mál Laríons.
— Kona, þegi þú! Þú veist, að ég vil
njóta þín hvenær sem er, og ég kæri
mig ekki um að leggjast með beina-
grind. Ég vil hvíla hjá hraustlegri konu
og bústinni. Ettu það, sem ég færi þér,
og gleymdu þinum gamla vana aö
hugsa sjálf!
Það var fjarri því, aö þau semdu
neinn frið. Hann nauðgaði henni á
hverri nóttu, og óbeit hennar á
karlmönnum lét hann sér í léttu rúmi
liggja. Vilji karlmannsins var sterk-
ari. Hann gat verið hjálpfús og stilltur
allan daginn, en á nóttunni blossuðu
hvatirhansupp.
Dag nokkum fann hann dálitið af
þurrum mosa í holu tré. Þá gat hann