Dagblaðið Vísir - DV - 02.01.1984, Blaðsíða 12

12
DV. MÁNUDAGUR 2. JANUAR1984.
Frjálst,óhá6 dagblað
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIOLUN HF.
stlórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoftarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSK AR MAGNUSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn. SIOUMULA 12—14. SÍMI 8MU. Auglýsingar: SIÐUMULA 33. SlMI 27022.
Afgreiósla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda og plótugerð: HILMIR HF„ SÍOUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Askriftarverð á mánuði 250 kr. Verö i lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
Fastirí forneskjunni
Þessa dagana er Björn Einarsson raftæknifræðingur að
flytjast til Danmerkur. Ástæðan er sú, að danska tækni-
stofnunin og danskt fyrirtæki hafa áhuga á að nýta upp-
finningar hans á sviði rafkerfa og koma þeim á alþjóðleg-
an markað.
Fyrir hálfu ööru ári fluttist Jóhannes Pálsson upp-
finningamaður til Danmerkur. Ástæðan var sú, að
danska tæknistofnunin og ýmis fyrirtæki höfðu áhuga á|
að nýta uppfinningar hans á borö viö rafgeymaklemmur
og lyf jaglasalok.
Næst má búast við, að erlendir aðilar taki upp á sína
arma fiskimjölsþurrkara Hauks Baldurssonar vélaverk-
fræðings. Þessir þurrkarar nota gufuna frá hráefninu til
hitunar og spara orku í mæli, sem nemur tugum1
prósenta.
Um áramótin er okkur umhugsunarefni, hve erfitt er að
virkja hugkvæmni manna hér innanlands til eflingar
margvíslegum nýiönaöi. Uppfinningamenn verða að
hrekjast úr landi til að finna peninga til að framkvæma,
hugmyndirnar.
Sums staðar í útlöndum er þessu á annan veg farið. I
Danmörku hafa menn til dæmis lengi vanizt að þurfa aö
halda uppi nútímaþjóðfélagi án þess að hafa auðlindir á
borð við málma, kol og olíu. Þeir nota heilabúiö í staðinn.
Hvergi er nýting uppfinninga þó öflugri en í Bandaríkj-
unum. Þar starfa um 600 fyrirtæki aö því að sóa fjármun-
um í áhættusamar hugmyndir. Þessi fyrirtæki fara jafn-
vel á mannaveiðar í háskólum til að finna uppfinninga-j
menn.
Þar í landi gerast enn draumarnir um blaðsöludreng-
inn, sem varð aö milljónamæringi. Ekki eru ýkja mörg ár
síöan upphafsmenn Apple tölvunnar voru í bílskúr að
dunda við aö koma saman fyrsta eintakinu af hinni mögn-!
uðu söluvöru.
Skynsamir braskarar í bandarískum áhættuiðnaðij
reikna með að tapa peningum á fjórum verkefnum af1
hverjum tíu og halda jöfnu í fimm þeirra. I einu tilviki af[
tíu vænta þeir ofsagróöans, sem knýr allt þetta upp-
finningastarf.
Sem dæmi um áhættuna, sem tekin er í Bandaríkjun-
um, má nefna, að tölvuverkfræðingurinn Gene Amdahl
hefur samtals fengið sem svarar fimm milljörðum ís-
lenzkra króna til aö framleiða nýja tölvu, sem ætlað er að
skáka IBM.
I Evrópu eru menn að byrja að reyna að líkja eftir
Bandaríkjamönnum, þótt hefðir frumkvæðis og brasks
séu þar ekki eins öflugar. I Svíþjóð eru til dæmis komnir
til skjalanna tólf áhættusjóðir, flestir stofnaðir í fyrra.
Hvort sem þetta brask í nýjungum og uppfinningum er
á vegum einstaklinga, fyrirtækja, sjóða eða opinberra
stofnana, þá er hugsunin sú, að framtíðin felist í nýjum
hlutum, en ekki í því gamla, sem of margir vasast í.
Auðvelt er að sjá, að grónar auðframleiðslugreinar á
borð við smíði bíla, heimilistækja og véla eru að verða til'
vandræða. Og langt er síðan framleiðsla kola og smíði
stáls og skipa varð að ómaga í mörgum löndum heims.
Við höfum í að minnsta kosti fimm ár sóað f járfestingu
og erlendu lánsfé í þegar ofvaxinn fiskiskipaflota. Og ára-
tugum saman höfum við sóað forgangsfé í hringavitlausa
framleiðsluaukningu á kindakjöti og mjólkurvörum.
Vegna forgangs úreltra verkefna að f járfestingu hér á
landi er ekkert aflögu til annarra og merkari hluta, svo
sem aö koma upp nýjungum, nýiönaði, — gera
uppfinningar að alþjóðlegri markaðsvöru. Við horfum
aftur á bak, en ekki fram á við. Jónas Kristjánsson.
HálendisleiðirV:
Landmannaleið
A Landmannaleið eða Fjallabaks-
vegi nyrðri er fjölmargt að skoða fyrir
ferðamenn. Það er því engin furða, aö
þessi leið skuli nú vera orðin mjög f jöl-
farin. A svona leiðum verða þaö gjarna
einhverjir fáir staðir, semdraga aðsér
alla eða næstum alla athyglina. Þannig
eru það Landmannalaugar og Eldgjá á
þessari leið, sem eru aöaláningar-
staðirnir.
Þegar komið er aö vestan er um
tvær leiðir að velja, svokallaða Dóma-
dalsleið og Sigölduleið. Sú síðarnefnda
er nýleg og tilkomin vegna virkjunar-
framkvæmda á þessu svæði. Þessir
virkjanavegir þurfa aö vera góðir og
upphækkaðir, þannig að þeir veröi fær-
ir mestan hluta ársins. Mestur hluti
umferðarinnar til Landmannalauga
fer því óhjákvæmilega um þessa Sig-
ölduleið, en upphækkaöi vegurinn nær
ekki nema inn á Sigöldu. Nú legg ég til,
að ferðamannavegur verði gerður
(upphækkaöur) alla leiö inn í Land-
mannalaugar, svo aö þangað verði
næstum því heilsársvegur. Þetta kost-
ar óhjákvæmilega einhverja peninga
en er samt ekki alveg út í hött. Land-
mannalaugar eru einstök öræfavin, 600
metra yfir sjo, ug heitar lindir bland-
EINAR Þ.
GUÐJOHNSEN
FRAMKVÆMDASTJÓRI
HAFRAFELLS HF.
ast þar köldum lækjum, svo að hæfileg-
ur baðhiti fæst. Utlendingar heillast
yfirleitt mjög af Landmannalaugum
vegna litadýröar, vegna heita vatnsins
og vegna göngusvæðisins alls. Það hef-
ur nokkuð tiökazt að útlendingar stripl-
ist við heita lækinn og fer svolítið í
taugarnar á sumum, en við skulum
bara taka undir með skáldinu og
segja: „Uppi á fjalli er synd ei til”.
Þaö verður þó aö segjast, að hrein-
lætiskröfúm er hveri nærri fullnægt í
baölæknum í Laugum.
Fjallavin eins og Landmannalaugar
er hægt að nýta miklu betur en nú er
gert og getur dregið hingaö ómældan
straum erlendra gesta, einnig á vetr-
um þegar við þurfum helzt að fá hing-
að erlenda ferðamenn. Til þess að
sinna slíku verkefni nægir ekki núver-
andi Ferðafélagsskáli, þó að góður sé.
Þama þarf þegar frá líður aö koma
heilsárs hótel með allri þeirri þjón-
ustu, sem því fylgir. Eg er ekki að
segja, að bara þurfi aö gera veg og
byggja hótel og svo komi allt af sjálfu
sér, aö sjálfsögðu þarf kynningu og
sölustarfsemi einnig.
Eldg já er hitt aðdráttaraflið á Land-
mannaleið og er allt annars eðlis en
Landmannalaugar. Þar vantar jarð-
hitann en þessi mikla gossprunga er
eitt af náttúruundrum landsins, sem
dregur til sín ferðamenn, innlenda sem
erlenda. Ofærufoss er kannski eitt
Svartasti bletturinn á fjárlögum
fyrir árið 1984 er í mínum huga af-
greiösla Alþingis á framlagi til
Framkvæmdasjóðs fatlaöra sem skert
var um hvorki meira né minna en 56%
eða um 51 millj. kr. Aðauki er framlag
Erfðafjársjóðs sem renna átti í Fram-
kvæmdasjóðinn skert yfir 50% eöa um
tæpar 21 millj. kr. Samtals er því
skerðingin um 71 millj. kr. Með þessari
afgreiðslu á Alþingi var ráðist á
garðinn þar sem hann er lægstur.
Forsagan
1. janúar 1980 tóku gildi lög um
aðstoð við þroskahefta og var þá um
leið stofnaöur Framkvæmdasjóöur ör-
yrkja og þroskaheftra, sem f jármagna
átti framkvæmdir samkvæmt þeim
lögum. Með lögum um aðstoö viö
þroskahefta, sem samþykkt voru 1979
og stofnun Framkvæmdasjóðs öryrkja
og þroskaheftra það sama ár var stigið
stórt framfaraspor í þágu fatlaðra og
þá ekki sist þroskaheftra, en mál-
efnum þroskaheftra haföi skammar-
lega lítið verið sinnt af stjórnvöldum
fram til þess tíma. Það er ótrúlegt en
satt að allt fram til ársins 1980 hafði
veriö í gildi ómanneskjuleg löggjöf
fyrir þroskahefta. Samkvæmt þeim
lögum átti allt aö vera undir sama þaki
fyrir þessa þjóðfélagsþegna og hét það
svo í lögunum aö ríkið skyldi reka hæli
sem í senn væri hjúkrunarhæli, uppeld-
ishæli, kennsluhæli og vinnuhæli. Þessi
löggjöf, svo og allt skipulag og að-
búnaður á flestum sviðum fyrir
þroskahefta voru orðin til vansa fyrir
þjóöfélagiö og sáralitlu fjármagni
hafði verið veitt gegnum árin til þessa
málefnis.
Stöðnun á nýjan leik?
Miklar vonir voru því bundnar við
lögin um aðstoð við þroskahefta, sem
samþykkt voru á Alþingi 1979, svo og
stofnun Framkvæmdasjóðs öryrkja og
þroskaheftra, sem standa átti undir
framkvæmdum í þágu þessara hópa.
Það gaf því augaleið, þar sem málefni
þroskaheftra höfðu svo lengi veriö
vanrækt af stjórnvöldum, að mikið var
að vinna upp og mikil og stór verkefni
biöu Framkvæmdasjóðsins. Þó miklar
framfarir hafi orðið í þágu þroska-
heftra á undanfömum þrem árum eöa
frá stofnun sjóðsins, þá eru enn mjög
mörg verkefni óleyst og segja má aö
neyðarástand ríki á mörgum sviöum í
þessum málum, ekki síst hjá fjöl-
fötluðum börnum. Sú ákvörðun Al-
þingis viö fjárlagaafgreiöslu nú aö
framlag til sjóðsins skyldi skert um 51
millj. kr. auk tæpra 21 millj. kr.
skerðingar á Erföaf jársjóði sem einnig
átti að renna til málefna fatlaöra er því
forkastanleg. Klukkan hefur verið
færð aftur. Viö blasir að óbreyttu
stöðnun í framfaramálum þroska-
heftraánýjanleik.
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
ÞINGMADUR FYRIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
Dauður lagabókstafur
A sl. vori voru samþykkt lög um
málefni fatlaðra, sem nú um þessi ára-
mót eiga aö taka við af lögum um
aðstoð viö þroskahefta, en meö þessum
nýju lögum eru stóraukin öll verkefni
Framkvæmdasjóðs öryrkja sem of
langt mál yrði aö rekja hér. Við
meðferð málsins á Alþingi varaði ég
ítrekað við því aö ef ekki fylgdi með
þeim lögum aukið fjármagn til Fram-
kvæmdasjóðsins, þá væri Alþingi með
þeim lögum að vekja vonir hjá fötl-
uðum, sem ekki væri hægt aö standa
við. Við afgreiðslu þessara laga á
Alþingi lét ég m.a. þá skoðun mína í
ljós að þar sem þingmenn væru með
þessu frumvarpi að veita fötluðum
aukinn rétt og meiri þjónustu, þá hlyti
að felast í samþykkt þessa frumvarps
einnig fjárhagsleg skuldbindlng Al-
þingis þannig aö við þessi lög væri
hægt að standa. Að öðrum kosti væri
hér um dauöan lagabókstaf að ræða.
Nú hefur komið í ljós svo að ekki
verður um villst að aðvaranir mínar
voru á rökum reistar. Lögin um mál-
efni fatlaðra sem taka eiga gildi nú um
þessi áramót eru dauður lagabók-
stafur, a.m.k. að því er áriö 1984
varðar, og færa þroskaheftum og
fötluðum ekkert umfram eldri lög.
Stuðningsmaður núverandi ríkis-
stjórnar orðaöi þetta skilmerkilega á
Alþingi við umræðu um frumvarpið en
hann sagði: „I raun og veru skiptir af-
ar litlu máli hvort frumvarpið veröur
samþykkt ef ekki fæst fjármagn til að
framkvæma þá nýju liði sem gert er
ráö fyrir að þurfi að framkvæma sam-
kvæmt frumvarpinu. Þaö er ekki nóg
að semja og setja lög um málefni
fatlaöra, sem ætlað er að bæta
aöbúnaö og aðstööu þeirra ef fjármagn
erekkistórlegaaukiö.”
Alveg rétt hjá þingmanninum, og
því furðulegt að það skuli vera sami
þingmaður og þetta sagði sem síðan
stendur að stórskertu framlagi til
þessa málefnis þannig að ekki er hægt
að standa að neinu leyti á næsta ári við
lögin sem taka gildi nú um áramótin ,og
mikið kapp var lagt á að samþykkja á
Alþingisl. vor.
Stóraukin verkefni
en 0,1% hækkun á framlagi.
I þeim lögum sem taka eiga gildi nú
um þessi áramót var gert ráð fyrir 55
millj. kr. framlagi í Framkvæmda-
sjóðinn, sem að auki áttu aö hækka í
hlutfalli við byggingarvísitölu frá 1.
janúar 1983 þannig aö framlag á fjár-
lögum í sjóðinn fyrir árið 1984 átti að
vera 91 millj. kr. Ekki var einu sinni
staðið við þá krónutölu sem lögin
kveöa á um, þ.e. 55 millj. kr., hvaö þá
heldur að staðið væri viö verð-
trygginguna. Þrátt fyrir stóraukm
verkefni Framkvæmdasjóðsins með
þcssum nýju lögum hækkar framlag til
sjóðsins á fjárlögum einungis um 40
þús. milli ára eða úr 39 millj. 960 þús. i
40 millj. kr. í fjárlögum fyrir árið 1984
hækkuðu framkvæmdaframlög að
jafnaði um 11% milli ára, cn framlag
til Framkvæmdasjóðs fatlaðra
hækkaði aöeins um 0,1% milli ára.
Gott er að hafa
tungur tvær
Auk þessa framlags á fjárlögum átti
að renna til framkvæmda í þágu
fatlaöra tekjur Erfðafjársjóös.
Aætlaðar tekjur Erfðafjársjóðs á
næsta ári eru um 40 millj. kr., en engu
að síður er einungis gert ráð fyrir aö
um 19,4 millj. af tekjumErföafjársjóös
renni til Framkvæmdasjóðs fatlaðra
og er því skerðingin þar yfir 50%.
Viö fjárlagaafgreiðslu fyrir árið
1983 taldi núverandi formaður fjár-
veitinganefndar slíka meðferð á
Erfðafjársjóöi ekki Alþingi sæmandi.
Hann sagði orðrétt: „Sé talið eðlilegt
aö lækka framlög til sjóða með félags-
leg markmið, t.d. Erfðafjársjóðs, á að
sjálfsögöu að gera það með
breytingum á lögum. Sé það ekki gert
• „Klukkan hefur verið færð aftur. Við blas-
ir að óbreyttu stöðnun í framfaramálum
þroskaheftra á nýjan leik.”