Dagblaðið Vísir - DV - 02.01.1984, Blaðsíða 20

20 DV. MÁNUDAGUR 2. JANUAR1984. » •<
Mighefuralla tíð langaö
tilað veröa geimfari:
„Draumurinn
er ekki
lengur svo
fjariægur”
—rætt við Vestur-íslendinginn
Bjama Tryggvason sem
valinn hefur verið tílað taka
þátt f tilraunum í bandarísku
geimskutlunni
Bjarni Tryggvason á skrifstofu sinni. Bak vifi hann má sjá skifli, en hann
hefur verifi að hjálpa skífiastökklandsiifli Kanada að bæta árangur sinn.
DV-myndir Sveinn Agnarsson.
4
Sérgrein Bjama er airo dynamics efia vindaflsfræði. Hér stendur hann við
vindgöng, þar sem gerflar eru ýmsar rannsóknir á áhrifum vinda.
'
„Mig hefur alla tíö langað til aö
veröa geimfari. Eg man aö sem krakki
fylgdist ég vandlega meö fyrstu rúss-
nesku geimskotunum og var ægilega
spenntur þegar Sputnik var skotiö á
braut umhverfis jörðu. En þar sem ég
bjó i Kanada leit ég raunverulega
aldrei á þetta öðruvísi en fjarlægan
draum. Þegar Kanadastjórn auglýsti
svo í sumar eftir geimförum var ég
ekki lengi aö sækja um og nú á ég góöa
möguleika á að komast út í geiminn,
draumurinn er ekki lengur svo fjar-
lægur."
Þaö er Vestur-Islendingurinn Bjami
Tryggvason sem hefur orðið, en Bjami’
er einn sex Kanadamanna, sem valdir
hafa verið til aö taka þátt í tveimur
tilraunum í geimskutlunni eftir tvö ár.
Þetta verður í fyrsta sinn sem Kanada-
menn fara út í geiminn, en af þessum
sex mun einn fara í hvora ferö.
Taldi mig ekki eiga
mikla möguleika
„Þaö var í júlí sem allt byrjaöi,”,
segir Bjami. „Þá auglýstu stjómvöld
eftir umsækjendum um stööu geim-
fara og 4.300 sóttu um. Eg taldi mig
ekki eiga mikla möguleika, hélt aö þar
sem ég væri fæddur utan Kanada,
myndi ég fljótlega heltast úr lestinni.
Hinn 20. ágúst var mér svo tilkynnt aö
ég væri einn 1800 sem valdir hefðu
veriö úr, á grundvelli menntunar og
starfsreynslu. Næst þurftum viö aö
gangast undir læknisskoðun og skrifa
stuttan pistil um hvers vegna okkur
langaöiútígeiminn.
I september vorum viö svo orönir
aöeins 60. Þaö var rætt viö okkur alla
og dómnefndin geröi okkur ljóst aö viö
yröum aö geta unniö vel saman, sjálf-
stæðar rannsóknir skiptu ekki eins
miklu máli og hæfileikinn til að geta
unnið meö öörum. En dómnefndin vildi
einnig ganga úr skugga um aö viö
værum verðugir fulltrúar kanadisku
þjóðarinnar.
Hinn 11. nóvember voru svo 19 valdir
úr og viö urðum þá að gangast undir
geysilega ítarlega læknisrannsókn.
Hún stóö i þrjá daga og mér liggur viö
aö halda aö öll líkamsstarfsemi hafi
verið athuguö. Tvær nefndir töluöu
síöan viö okkur og loks fyrstu helgina í
desember Iá ljóst fyrir hverjir sex
heföuveriövaldir.
Eg man að það var hringt í mig á
laugardag og mér tilkynnt um val
mitt, en ég mátti engum segja tíöindin
fyrr en á mánudag, er opinberlega var
tilkynnt hverjir hinir sex væru. Mér
fannst ákaflega erfitt aö halda þessu
leyndu fyrir fjölskyldunni, ekki síst
þar sem margir vissu að ég átti von á
þessari örlagariku símhringingu.
Kunningi minn var í heimsókn hjá mér
þessa helgi og hann var sá eini, sem ég
sagði fréttirnar. En á mánudag rigndi
síöan heillaóskunum yfir mig. Og
vinnufélagar mínir hjá Rannsókna-
stofnun Kanada slógu upp veislu mér
til heiöurs.
Æfingar hefjast
nú í janúar
Æfingaprógrammið sjálft byrjar svo
í janúar og veröur það tvískipt, annars
vegar hin eiginlega geimfaraþjálfun,
sem fer fram hjá Geimferðastofnun
Bandaríkjanna, NASA, í Houston,
Texas og hins vegar vinna tengd
rannsóknunum sem viö eigum að
vinna aö um borð í geimferjunni.
'Okkur veröur skipt í tvo þriggja
manna hópa, sem þjálfaöir veröa í
rannsóknarvinnunni. Mun annar hópur-
inn vinna að rannsóknum á geimveik-
inni svokallaöri, en sýki þessi gerir
mjög oft vart viö sig. Þótt allir banda-
risku geimfararnir séu þaulvanir flug-
menn, munu um 40 prósent þeirra hafa
fengiö veikina. Þessi rannsókn veröur
unnin um borö í geimskutlunni í
nóvember 1985.
Síöari geimferöin veröur í janúar
1986 og munu rannsóknirnar þá
beinast aö hönnun sjónbúnaðar fyrir
vélmenni, nokkurs konar augna.
Búnaöur þessi átti aö gera vísinda-
mönnum kleift aö framkvæma
athuganir þar sem þeir sjá ekki sjálfir
til, en verða að nota vélmenni sér til
hjálpar. Ef tilraun þessi ber góöan
árangur má búast við aö „sjáandi”
vélmenni verði notaö víöar þar sem
mennsk augu eru ónothæf, svo sem við
ýmis störf í kjamorkuverum.
íslenska töluð
úti í geimnum?
Einn maöur úr hvorum hóp verður
valinn til hvorrar feröar og aðrir tveir
veröa síöan til vara. Hinum tveimur
veröur líklega sagt upp störfum aö
loknum þessum þjálfunartíma, en við
erum þó aö vona aö svo veröi ekki, að
þessar rannsóknir séu aðeins byrjunin
á geimöld Kanada. Viö vonum auövit-
aö allir aö viö fáum tækifæri til að sjá
jöröina utan úr geimnum, og ef ég á
einhvern tíma eftir aö sjá þá sjón
máttu vera viss um aö ég mun segja
nokkur orö á íslensku,” segir Bjarni
brosandi.
En vendum okkar kvæöi í kross,
hver er Bjami Tryggvason og hvaðan
er maöurinn ættaöur?
Fæddur í
Reykjavík
„Eg er fæddur í Reykjavík,” svarar
hann. .Ji’aðir minn heitir Svavar
Tryggvason og er aö noröan, en móöir
mín hét Sveinbjörg Haraldsdóttir og
var frá Isafirði. Pabbi var sjómaður,
haföi lokiö prófi frá Stýrimannaskólan-
um skömmu fyrir striö og stundaö sjó-
inn síöar.
Ariö 1953 flutti fjölskylda mín og
önnur íslensk f jölskylda svo til Kanada
og fyrstu tvö árin bjuggum viö á
austurströndinni, í Nova Scotia. For-
eldrar mínir áttu sex böm þegar þau
fluttu og þaö var því mikið átak fyrir
þau aö rífa sig svona upp og halda til
Kanada. Hvers vegna þau fóm hef ég
eiginlega aldrei vitaö, en í Kanada
voru miklir uppgangstimar fyrstu árin
eftir stríð. Frá Nova Scotia lá leiðin
svo til British Columbia á vestur-
ströndinni. Þaö var ekki minna ferða-
lag, í kilómetrum talið er um lengri
vegalengd aö ræöa, en pabbi hélt aö
þaö væri auðveidara aö fá vinnu sem
sjómaður á Kyrrahafsströndinni. Svo
reyndist þó ekki vera, og fyrst í stað
vann hann almenna verkamannavinnu
en um síöir komst hann aftur á sjóinn.
Viö bjuggum um hríö í Kitimat, litlum
bæ um 300 mílur noröur af Vancouver,
en fluttum nokkrum árum síöar til
Vancouver-borgar. Þar höfum viö búið
síðan, og ég lít núna á Vancouver sem
mínaheimaborg.
Eg lagði stund á eðlisverkfræöi viö