Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1984, Síða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 24. MARS1984.
DV—•
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogutgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aóstoóarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., SÍDUMULA 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuöi 250 kr. Verö í lausasölu 22 kr.
Helgarblaö 25 kr.
Einokunarhneigöin játuö
„Jafnframt yrði undirboðum hætt,” skrifaði ritstjóri
búnaðarblaösins Freys nýlega í lofgrein um eggja-
dreifingarstöð, sem reisa á fyrir fóðurbætisgjald, er neyt-
endur hafa greitt í búvöruverði. I tilvitnuninni felst játn-
ing á raunverulegu markmiði stöövarinnar.
,,Þá láðist eggjaframleiðendum gjörsamlega að koma
skipulagi á þessa framleiðslugrein,” segir í sömu grein
búnaðarblaðsins. Af hvoru tveggja má ljóst vera, að
ætlunin er að koma eggjum í svipað kerfi og er í
framleiðslu og dreifingu kindakjöts og mjólkurafurða.
Valdakerfi landbúnaðarins hefur mátt þola, að duglegir
eggjaframleiðendur, sumir meira að segja af mölinni,
hafa risið upp í landinu og komið á fót stórum búum, sem
hafa síðan lækkað eggjaverðið. Þetta er fleinn í holdi hins
hefðbundna landbúnaöar.
Neytendur hafa hins vegar fagnað því, að egg eru ekki
eins dýr og þau voru áður, þegar kerfi hins hefðbundna
landbúnaðar stjómaði verði þeirra að mestu leyti. Samtök
neytenda hafa líka mótmælt harölega áformum
einokunarsinna um eggjadreifingarstöð.
Neytendur og skattgreiðendur bera byröarnar af
„skipulagi” því, sem nú er á afurðum kinda og kúa.
Skattgreiðendur borga með þessu kerfi um hálfan annan
milljarð króna á þessu ári og neytendur minnst hálfan
milljarð til viðbótar í verði umfram heimsmarkaðsverð.
Bændur hafa að vísu ekki orðið mjög feitir af þessu
skipulagi. Hins vegar hafa risið upp hrikalegar vinnslu-
og dreifingarstöðvar, sem að öllu leyti eru reiknaðar inn í
verðið, sem neytendur og skattgreiðendur eru neyddir til
að greiða fyrir afurðirnar.
Eitt gjaldið, sem neytendur borga í hinu útreiknaða
verði, er fóðurbætisgjald, sem leggst þyngst á fram-
leiðslu svína og alifugla. Gjaldið hefur síðan verið notað
aö geðþótta miðstjórnarmanna kerfisins og að engu leyti
runnið til þeirra, sem hafa lækkað verð á svínakjöti og
eggjum.
Framleiðsluráð landbúnaðarins hefur fyrir sitt leyti
ákveðið að verja 5,3 milljónum króna af gjaldi þessu til að
reisa eggjadreifingarstöð. Með henni á að refsa þeim,
sem hafa lækkað og haldið niðri verði á eggjum og hygla
hinum, sem ekki hafa áhuga á framleiðni.
Þvinga á ódýru framleiðendurna inn í þessa stöð. Síðan
hefst sama skipulagning og í hinni hefðbundnu búvöru.
Komið verður upp jöfnun flutningskostnaðar og annarri
jöfnun, sem tryggir að markaðslögmálunum verði endan-
lega kippt úr sambandi, neytendum til stórtjóns.
Framleiðsluráð landbúnaðarins hefur vald til að gefa
leyfi fyrir slíkum stöðvum. Ljóst er, að ráðið hefur ekki
áhuga á að veita fleiri leyfi en þetta eina. Það þeytir upp
moldviðri með lítt markvissu tali um nauösyn á heil-
brigðisaðhaldi í eggjaframleiðslu.
Auðvitað er heilbrigðiseftirlit allt annað mál en eggja-
dreifingarstöð. Auk þess vita neytendur, að þeir hafa
stundum fengið fúla mjólk og skemmt kjöt frá hinum
skipulagða landbúnaði, en að öllum jafnaði góð egg frá
hinum óskipulagða hluta.
Ríkisstjórnin hefur ekki fallizt á að hleypa einokunar-
liðinu á fulla ferð í máli þessu, en þó heimilað, með
ýmsum skilyrðum, tveggja milljón króna lán til stöðvar-
innar. En mál þetta minnir á, að neytendur og skattgreið-
endur þurfa að taka saman höndunum um að velta
búvörukerfinu af herðum sér.
Litli mmðuriun
og v i nur htms
Þeir sátu tveir viö boröiö næst mér
og hnakkrifust. Annar var langur og
digur, rauöur í andliti, meö rjóma-
tertuleifamar ferskar á hökunni.
Hinn stuttur og magur, fölur, meö
rauða hvarma og þunnt hár.
Eg þekkti þá alls ekki og hafði í
rauninni ekki minnsta áhuga á aö
hlusta á þvargiö milli þeirra. En
bæði var aö ég var einn með kaffi-
bollanum mínum og sígarettunni og
svo töluöu þeir, eða hvæstu, svo hátt
aö enginn gestur á kaffihúsinu komst
hjáþvíaöhlusta.
Þeir voru kenndir, auövitaö.
Islendingar hafa ekki hátt á
almannafæri nema þeir séu kenndir.
Allsgáöur Islendingur á ferö utan
veggja heimilisins hagar sér ævin-
lega eins og hann sé i kirkju. Meira
aö segja á landsleikjum í fótbolta er
litiö niöur á menn sem hafa hátt; aö
minnsta kosti í stúkunni.
— Hvaöa helvítis vit heldur þú
eiginlega að þú hafir á peninga-
magnskenninguFriedmans? Þú skil-
ur hana ekki frekar en smalahund-
ur úr Flóanum.
— Þaö eru engir smalahundar í
Flóanum lengur. Þar eru allir í kúa-
búskap og þurfa ekki smalahunda.
— Engir smalahunda r í Flóanum!
Sá digri saup hveljur af hneykslan
og fálmaöi eftir einhverri handfestu,
eins og hann óttaðist aö detta út úr
básnum, kollkeyröur af fávísi and-
stæöingsins og rökleysu.
— Týpískt! Algerlega týpískt!
Þarna situr þú, borgarbarnið, sem
veröur sárfættur ef þú þarft aö stíga
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
nef hans, langt og mjótt, nam viö
boröbrúnina. Aðeins augu hans
voru lífleg, þegar hann staröi fullur
haturs og fyrirlitningar upp í andlit
boröfélagans.
Borðfélaginn glennti upp augun,
eins og hann hefði verið vakinn
hranalega af værum svefni, og
keyrði höfuö sitt aftur og upp, svo
undirhökumar næstum því hurfu, en
fellingar mynduðust aftan á hálsi
hans. Hann haföi greinilega ekki
verið viöbúinn þessarri gagnárás af
borðplötunni. En sá stutti hækkaði
nú í sæti sínu og herti sóknina.
— Og mér er alveg sama um þínar
ættir! Þó þú sért ættaöur úr Flóanum
hefurðu aldrei þangaö komið og
aldrei nær landbúnaöi en þegar þú
— Þú varst að príla upp á borðið!
Þúáttaöborga!
— Onei, elskulegur! Eg fékk bara
einn bolla, en þú ert búinn að drekka
þrjá! Svo þetta var mitt kaffi sem
helltist niður! Viðskiptum jafnt.
— Bölvaður melurinn! Þú ert sá
allra ósvífnasti dóni sem ég hef
nokkru sinni hitt! Ekki.nóg meö aö
þú móögir mann hér í hverju orði.
Þú ætlast líka til aö ég borgi fyrir
veitingamar sem þú spillir! Og þú
kannt ekki einu sinni mannasiði, þú
sötrarkaffiö!
Og sá digri lyfti bolianum og bar
að vöram sér, með litlafingur
vísandi frá bollanum.
Sá stutti horföi þegjandi á en sagöi
siðan: — Þú ættir aö þurrka sletturn-
ar úr andlitinu, áöur en rjóminn
súrnar!
Allir gestimir á kaffihúsinu voru
fyrir löngu hættir aö þykjast halda
uppi samræöum og einbeittu sér aö
því aö hlusta á samræður félaganna.
Þessi athugasemd litla mannsins
vakti mikinn fögnuö og hlátur. Þeir
félagamir urðu þess varir í fyrsta
sinn, að þeir höföu ádíens. Sá stutti
kættist mjög viö góöar undirtektir og
smeygði sér framúr sæti sínu og
hneigði sig.
Félagi hans reiddist viö þetta og
brölti líka úr sæti sínu. I látunum dró
hann meö sér dúkinn og það sem á
honum var og þegar hann lyfti
vinstri hendi og sneri lófa fram, eins
og hann bæði um hljóð, heyrðist sam-
tímis mikið glamur og brothljóð og
um leiö og hann sneri sér viö og gætti
á mosató en ekki malbik, og þykist
vita betur en ég um búskaparhætti í
Flóanum. Eg sem er ættaöur úr
Flóanum! Þaö er ekki nema von að
landið sé á leiðinni til f jandans! Þaö
er sama hvert maöur snýr sér hér í
henni Reykjavík, alls staöar rekst
maöur á menn eins og þig! Menn
sem allt þykjast vita, geta og skilja,
sérlega um þau mál sem þeir bera
ekkert skynbragð á. Svei mér þá, ef
maður ætti ekki aö hugleiða þaö í fúl-
ustu alvöra að flytjast úr landi, frek-
ar en treysta mönnum eins og þér
fyrir framtíö manns. Eg myndi ekki
treysta þér til að....
— Blessaöur, láttu ekki svona. Eg
veit ekki betur en þú hafir tvisvar
sinnum ætlaö að hlaupa úr landi
þegar meölögin voru alveg að drepa
þig! Ogguggnaöáþví!
Sá stutti hafði sigið saman í stóln-
um undir skammarræðunni svo aö
lagðir á flótta undan geitunum í Sæ-
dýrasafninu um áriö.
— Eg var ekkert hræddur við þær!
Eg vildi bara forðast að fá af þeim
lýs!
— Þá ertu fyrsti maðurinn sem ég
hef séögráta af ótta viö lýs! Og hvað
varöar peningamagnskenningu
Friedmans, þá skal ég segja þér....
Sá stutti var nú sestur uppréttur í
stólnum og komst ekki hærra, nema
með því aö klifra upp á boröiö. Hann
var einmitt á leiðinni til þess en sló
þá um koll kaffikönnuna svo að kaff-
iö flóði um borðið og út á gólf.
Þaö sljákkaði í þeim félögunum
meöan þjónustustúlkan var aö
þurrka af borðinu. Og þegar þeir
tóku til máls aö nýju, var peninga-
magnskenning Friedmans gleymd
og deilan snerist um þaö hvor þeirra
ætti aö borga fyrir kaffið sem farið
haföií súginn.
að færöi hann höndina aö andlitinu
og þumalfingurinn fór inn á milli
varanna.
En nú var þessu skemmtiatriði aö
ljúka. Gengilbeinan tilkynnti mönn-
unum aö ef þeir færu ekki strax fengi
hún lögregluna til þess aö styöja þá
út. Hinn hávaxni holdmikli leirtaus-
brjótur virtist alveg bugaöur og
geröi sig líklegan til þess aö fara. En
sá stutti var vígreifur og minntist
réttinda sinna og kvaðst engum líöa
að traöka á þeim: — Þú skalt bara
muna það, góöa mín, að í fyrsta sinn
í sögu lýðveldisins á hinn litli maður
sér vin í ríkisstjórninni! Svo þú skalt
bara hafa þig hæga, vina!,
En réttindabarátta hans stóö stutt
því vinur tók honum tak og dró út
meö sér. Um leið og hurðin lagöist aö
mátti greina hróp fyrir utan: —
Albert!
Jónas Kristjánsson.