Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1984, Page 9

Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.1984, Page 9
MlOrPíTAVr (.0 ÍITTIDAnamiTA T vn DV. LAUGARDAGUR 24. MARS1984. 9 Fólkið tðk völdln a£ flokkniuti lagsins lítinn áhuga á að samkomu- lag tækist. Það þjónaði hagsmunum flokksins að óvissa ríkti og flokkur- inn vildi magna upp óánægju og reiði meðal launþega og gerði það núver- andi ríkisstjórn erfitt fyrir. Þannig átti stjómarandstaða Alþýðubanda- lagsins og kröfur Alþýðusambands- ins að renna í einn farveg og reiða til höggs gegn verkalýðsfjandsamlegri ríkisstjóm. Vandinn var hins vegar sá að hinn almenni launþegi var ekki í vígahug. Tvennt réð þar mestu. Annars veg- ar var hverjum manni ljóst að at- vinnuhorfur voru og em ískyggilegar eftir að svarta skýrslan um þorsk- veiðar birtist. Hins vegar náöist undraverður árangur í verðbólgu- hjöðnun eftir fyrstu aðgerðir ríkis- stjórnarinnar og raunar svo mikill Laug'ardags- pistill Ellert B. Schram að stjórnarsinnum sjálfum kom sá árangur á óvart. Stemmningin í landinu var þvi sú að bíða og sjá til og í þeim anda valdi Alþýðusambandið þann kost að ganga til samninga án átaka. Þegar ljóst var að hverju stefndi gerði forysta Alþýðubandalagsins örvæntingarfulla tilraun til að hleypa stöðunni upp. Forysta As- mundar Stefánssonar hefur verið gerð tortryggileg og hann jafnvel borinn þeim sökum með breiðsíðu- letri í Þjóðviljanum að sverjast í fóstbræðralag með vinnuveitendum. Samningamir voru sagðir einka- mál Asmundar og Magnúsar Gunn- arssonar, framkvæmdastjóra VSI. Dagsbrún var æst upp til andstöðu á síðustu stundu og samningarnir for- smáðir í bak og fyrir. Eftir að Bandalag opinberra starfsmanna og Starfsmannafélag Reykjavíkur samþykktu nýgerða kjarasamninga í almennri atkvæða- greiðslu nú í vikunni lá ljóst fyrir að andstaða og uppreisn gegn samning- unum átti ekki hljómgrunn meöal launþega i landinu. Fordæmi Dags- brúnar og leiðsögn flokksforystu Al- þýðubandalagsins hefur ekki verið fylgt. Dagsbrún hefur játað ósigur sinn með nokkrum sárabótum og skrifað undir samninga eins og aðrir. Vissulega var það víða gert með hangandi hendi og með litlum mun, en alls staðar eftir málefnalega um- f jöllun og raunsætt mat á stöðunni. Ljóst er af þessari atburðarás að launþegar hafa metið vígstöðuna svo að meirí árangur náist ekki fram aö sinni án átaka og því sé rétt að sætta sig við samninga viö lítinn fögnuö. Kjaramálunum hefur yerið teflt í biöstöðu meðan sést hvort og hvemig stjómvöld vilja ná tökum á erfiðu efnahags- og atvinnuástandi. Fórnir Allir ábyrgir landsmenn fagna því að friður hefur skapast á vinnumark- aðnum. Menn fagna því einnig að kjarasamningar munu einir sér ekki kynda undir verðbólgu eða raska þeim mikla árangrí sem náöst hefur síðasta árið. Loksins eftir langa mæðu getur þjóðin gert sér vonir um aö verðbólguhjöðnunin geti orðiö varanleg. Það er mikill sigur, jafn- vel þótt hann hafi kostað fórnir. Þær fómir era ekki minnstar af hálfu launþega eins og kjarasamningamir bera með sér. Ekki hefur það þó tekist átaka- og þrautalaust og satt að segja hafa mikil tiðindi gerst sem kunna að valda straumhvörfum á hinum póli- tíska vettvangi. Gerð þessara kjara- samninga, aödragandi þeirra og af- staða verkalýðsfélaga til þeirra hef- ur staðfest þá staðreynd að völd stjómmálaflokka fara þverrandi í verkalýðshreyfingunni og er það raunar í samræmi við þróun sem gætir víðar, en hefur aldrei komið jafnberlega í ljós og nú. Flokkspólitísk áhrif Engum blandast hugur um aö áhrif Alþýðubandalagsins í verka- lýðshreyfingunni hafa verið mikil og sterk. Aðrir flokkar hafa þar einnig haft mikil ítök, einkum Sjálfstæðis- flokkur og Alþýðuflokkur, og sá síð- amefndi sækir uppmna sinn bein- línis í stéttabaráttu alþýöu og verka- lýðs. Áður fyrr var Alþýöusamband- ið og Alþýöuflokkur eitt og hið sama, en eftir að skorið var á þá sambúð hafa sósíalistar i nafni Sósíalista- flokks og nú síðar Alþýðubandalags haft tögl og hagldir í mörgum verka- lýðsfélögum. Fyrir tveim til þrem áratugum fóm iðulega fram harðvít- ugar kosningar í einstökum félögum þar sem stjórnmálaflokkamir tefldu fram sínum mönnum og beittu kosn- ingamaskínum og smölun flokks- manna af miklu harðfylgi. Þá var litiö á verkalýðsfélögin sem vígi flokkanna og forystumenn í verka- lýðshreyfingunni vom útverðir sinna flokka, þar sem bæði flokkur og for- ingi höfðu gagn hvor af öðmm og héldust fast í hendur. Verkalýðsfé- lögum var óspart beitt fyrir flokks- vagna og feimnislaust gengu menn fram fyrir skjöldu í nafni stéttar- félaga sinna ef flokkurinn þurfti á að halda. Eftir því sem staða Alþýðubanda- lagsins styrktist innan Alþýðusam- bandsins og verkalýðshreyfing- arinnar jukust áhrif flokksins á vett- vangi stjórnmála og þjóðmála og það stundum algjörlega án tillits til kjör- fylgis í almennum þingkosningum. A sjöunda áratugnum varö sú skoðun mjög ríkjandi meðal stjórnmála- manna að ekkert skikk gæti komist á efnahags- og þjóðmál öðru vísi en að eiga gott samstarf við Alþýðubanda- lagið. Á þessum forsendum hefur Al- þýöubandalagið þrívegis tekiö þátt í ríkisstjóm á siðustu þrettán árum og innan Sjálfstæðisflokksins urðu þær raddir mjög háværar sem töldu sam- starf þessara tveggja flokka óhjá- kvæmilegt ef tökum ætti að ná á verðbólgu og efnahagsupplausn. Ekki í vígahug Þegar dró aö gerð kjarasamninga í vetur hafði forysta Alþýðubanda- Félagslegar úrbætur Uthlaup Dagsbrúnar og Guð- mundar J. Guðmundssonar má að einhverju leyti rekja til sérstööu Dagsbrúnarmanna og ekki síður erf- iörar stöðu Guömundar innan félags- ins. Hann verður ekki sakaður um að hafa komið aftan að neinum, en það mun þó ekki hafa veriö fyrr en eftir að samningar voru undirritaðir sem Guðmundur snerist efnislega gegn þeim og lamdi í borðið. Þau sinnaskipti verða ekki skilin öðruvísi en svo að þingmaðurinn en ekki verkalýðsforinginn Guðmundur J. Guðmundsson hafi verið aö sinna skyldum sínum gagnvart flokki en ekki fagfélagi. Með allri viröingu fyrir lágum launum Dagsbrúnarmanna og Sókn- arfólks verður þó að segjast eins og er aö það skýtur skökku við að þau stéttarfélög, sem hafa láglaunafólk einkum innan sinna vébanda, hafi haft mest á móti þeim kjarasamn- ingum sem gerðir hafa verið. Aldrei áöur hefur verið gerð jafnáþreifan- leg tilraun til að bæta hlut þeirra verst settu. Það kann að vera að grunnkaupshækkunin beri það ekki með sér, en einmitt þau ákvæði sem fela í sér félagslegar úrbætur koma sérstaklega til móts við þarfir hinna Iægstlaunuðu. Laun ein og sér verða aldrei sniðin að fjölskylduhögum, bamafjölda eða hjúskaparstööu og þess vegna var sá kostur valinn að f æra f jármagn til eftir öörum leiðum sem eiga að bæta hag einstæðra for- eldra og annarra sem við bág kjör búa. Andstaðan hverfandi Sannleikurinn er þó sá að allt frá fyrstu viöræðum hefur Alþýöusam- bandsforystan haft náin samráð við forystumenn einstakra verkalýðsfé- laga og mun meiri en áður hefur tíök- ast. I síðustu lotunni, bæði þegar samningsdrög vom kynnt og síöan borin upp, var andstaðan hverfandi. Þegar einstök verkalýðsfélög tóku afstöðu til samninganna fengu þeir meirihluta stuðning. Dagsbrún ein, ásamt Sókn og örfáum minni verka- lýðsfélögum skárust úr leik. Nú hefur Dagsbrún einnig samið á grundvelli heildarsamninganna og allt er þetta staðfesting á því að for- ysta ASI hafi metið stöðuna rétt en forysta Alþýðubandalagsins rangt. Komist til manns Sú staðreynd að kjarasamningar hafa nú verið samþykktir af þorra ís- lenskra launþega, þrátt fyrir opin- bera andstöðu Alþýðubandalagsfor- ystunnar, boðar tímamót innan verkalýðshreyfingarinnar og á hin- um pólitíska vettvangi. Kannski í fyrsta skipti í sögunni hefur Alþýðu- sambandiö tekið grundvallarafstöðu tU þýðingarmUcUla kjaramála án flokkslegra afskipta og jafnvel gegn þeim. Hamagangur Þjóðviljans gegn Asmundi Stefánssyni, Birni ÞórhaUssyni og öðmm þeim sem aðalábyrgö bera á samningunum er til þess gerður að draga úr trausti þeirra. Vera má að Alþýðubanda- lagið vUji fórna Asmundi í flokksleg- um skilningi í hefndarskyni fyrir sjálfstæði hans. Vera má að kjara- samningarnir séu frekar vöm en sókn. Vera má að einhverjum finnist að hér sé verið að kvitta fyrir kjara- skerðinguna. En svo undarlegt sem það kann að hljóma mun sagan sýna aö þegar verkalýðshreyfingin á hvað mest undir högg að sækja hefur hún loks komist til manns. Hún hefur tekiö sjálfstæða ákvörðun. FóUcið, laun- þegamir sjálfir, hefur ráðið ferðinni. Asmundur Stefánsson og aðrir verkalýðsforingjar hafa sýnilega kallað yfir sig reiði flokksforystunn- ar en þeir hafa fyrir vikið styrkt fag- lega og félagslega stöðu sína innan ASI. GUdi kjarasamninganna felst þess vegna ekki í þvi einu að þeir em hófsamir og ábyrgir. Þeir em uppgjör islenskrar alþýðu gegn flokkspóUtískumafskiptum. Alþýðu- bandalagið er tekið hér sem dæmi en aðrir flokkar em undir sama hatti. Þeir ráða ekki lengur ferðinni, stjórna ekki, eiga ekki lengur heU stéttarfélög. Þetta er það langmerkilegasta sem kjarasamningamir hafa leitt í ljós. Sú þróun er tU góös. EUert B. Schram.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.