Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1984, Blaðsíða 12

12
DV. ÞRIÐJUDAGUR 8. MAl 1984.
Frjálst,óhó6 dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS P'jÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjórl: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
FramkvæmdáStjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON oglNGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Simi ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugeró: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuöi 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað25 kr.
Seintekinn þjóðargróði
Nýlega kom fram á aðalfundi eins bankans, að eftir-
spurn eftir lánsfé sé þrefalt meiri en framboöið. Slíkt er
ástandið enn, þótt vextir séu loksins orðnir jákvæðir og
þótt bönkunum hafi verið heimilaö að hefja samkeppni
um að laða að sér sparif járeigendur.
Verðbólgan hefur komið sér þægilega fyrir í 10% hæga-
gangi og er ekki líkleg til að lækka frekar í bráð. Miðað
við það er eðlilegt að túlka skakkan lánamarkað þannig,
að vextir þurfi að hækka á nýjan leik. Þeir þurfi að verða
jákvæöari en þeir hafa verið.
Steingrímur Hermannsson hefur að vísu sagt, að vaxta-
hækkun komi ekki til greina. Þar með er hann raunar aö
segja, að hann treysti sér ekki til að nálgast jafnvægi á
lánamarkaði meira en orðiö er. Eftirspurnin muni
áfram verða þrefalt meiri en framboðið.
Það hefur sínar góðu hliöar, að Steingrími og félögum
hans í ríkisstjórninni hefur tekizt að gera ísland að lág-
launasvæði. Fyrirtækjum er farið að vegna betur og
kjarkur til athafna hefur aukizt. Þetta vekur vonir um
efldan þjóðarhag og betri lífskjör í framtíðinni.
Aukinn máttur fyrirtækja leiöir til aukinnar sóknar
þeirra í lánsfé til uppbyggingar. Ráðamenn þeirra telja
fyrirhugaöar fjárfestingar svo arðbærar, að þær muni
standa undir hinum jákvæðu vöxtum, sem nú ríkja.
Sumar gætu vafalaust staðið undir hærri vöxtum.
Hið fullkomna jafnvægi fælist í, að vextir yrðu svo háir,
að framboð og eftirspurn væru jöfn. Þá mætti ætla, að
einungis væri ráðizt í arðbærustu f járfestinguna. Þannig
mundi takmarkað sparifé landsmanna nýtast hraðast,
endurnýjast örast til nýrrar f járfestingar.
Þar sem ríkisstjórnin hefur ekki þessa hugsjón að
leiðarljósi, reynir hún í staðinn aö skammta lánsféð. Hún
reynir að velja úr þennan eina af hverjum þremur, sem
fær peningana. Þetta hafa ríkisstjórnir alltaf gert og
sjaldnast út frá neinum arðsemissjónarmiðum.
Ríkisstjórnin hefur beðið Alþingi um heimild til að auka
svokallaða bindiskyldu bankanna í Seðlabankanum um
10%. Með því er ætlunin að taka lánsfé af hálfopnum
markaði bankakerfisins og færa inn í sjálfvirka kerfið,
sem forgangsgreinar njóta í Seðlabankanum.
Peningar eru raunar aldrei bundnir í þeim banka. Þeir
fara út jafnharðan í formi sjálfvirkra lána á betri kjörum
en tíðkast á almennum markaði. Þannig er tryggt, að
gæludýrin fái sitt, meðan arðbær verkefni slást um niður-
skorið fjármagn bankakerfisins.
Áhugaleysi ríkisstjórnarinnar á jafnvægi á lána-
markaði er ein af orsökum þess, að enn er krafizt 75% út-
borgunar í fasteignaviðskiptum, þótt verðbólgan hafi
snarlækkað á einu ári. Þessi útborgun sýnir, að eftirspurn
eftir steypu er meiri en framboðið.
Dæmin sýna, að hér ríkir ekki kreppa, heldur þensla.
Hún gefur vonir um fulla atvinnu í náinni framtíð og bætt
lífskjör í fjarlægari framtíð. Þetta er góða hliðin á
annars þungbærri láglaunastefnu. En svo viröist, að
ríkisstjórnin ætli að láta við þá stefnu eina sitja.
Núverandi svigrúm ætti hins vegar að nýta til að koma
á jafnvægi og jafnrétti á lánamarkaði, svo að peningar
renti sig sem örast og þjóðin verði aftur rík. Meðan
framboð á lánsfé er aðeins einn þriðji af eftirspurn verður
seintekinn þjóðargróðinn af þessari ríkisstjórn.
Jónas Kristjánsson.
Eftir helgina
Barátta fyrir
réttum stalli
Þá er kominn eldaskildagi, eöa öllu
heldur verður hann á morgun, og
lokadagur á vetrarvertíð verður svo
hinn daginn, enda komið fram í
fjórðu viku sumars, en í lok hennar
hófst vorvertíð á þeirri fornu, indælu
tíð, þegar betri bændur og byskups-
stólar gerðu út hin svörtu skreiðar-
skip. Svo kom vinnuhjúaskildagi,
þannig að þaö er víðar en í stallhúsi
Sjáifstæðisflokksins, er menn telja
sig um þetta leyti greina það vor, er
kallar á breytingu í verklagi og í
búskap.
Að vísu á sumarið enn nokkuð
örðugt uppdráttar á samlagssvæð-
inu. Það deyr í næturfrosti hverja
nótt eins og veikt, drukkiö skáld. Og
þótt eigi verði annað sagt en aö oftast
takist almættinu aö efna í sæmilega
kvöldfegurö í noröan, vantar þó enn
þann herslumun, er staöfestir það,
aö endanlega sé komið sumar; alveg
eins og þaö er ekki alveg komið á
hreint, hvort Jón í Stóradal sé enn
formaður bændaflokksins, eða hvort
Þorsteinn Pálsson hafi tekiö til fulls
við af Jóni Þorlákssyni, sem for-
maður Sjálfstæðisflokksins.
Því vakti það töluverða athygli í
Reykjavík, þegar varaformaður
Sjálfstæðisflokksins sagöi frá því á
fundi úti á landi, aö endurskoða
þyrfti ráðherralista og stalla upp í
ríkisstjórninni. Og þær yfirlýsingar,
sem á eftir hafa komið, staðfesta, að
byskupsskip muni ekki standa uppi
lengiúrþessu.
Leynlskýrsla
um mjólk
Um helgina voru mörg mál á dag-
skrá. Vond vertíð, vondar kartöflur
og verölagning á búvörum. Þaö sem
einkum vekur athygli ómegöar-
manna, er leyniskýrsla, sem
pöntunarfélagiö Hagvangur gjörði
fyrir forsætisráðuneytið árið 1981 um
verðmyndunarkerfi í mjólkuriönaöi,
en skýrsla þessi hefur nú komist í
umferð. Það sem einkum vekur þó
athygli manna, er að sexmanna-
nefnd fær allar upplýsingar sínar, til
að verðleggja mjólk eftir, frá
Mjólkursamsölunni sjálfri, enda
kemur í ljós að framleiöni í mjólkur-
iðnaði hefur ekkert aukist á tíma-
bilinu 1970—1980, þrátt fyrir mikla
fjárfestingu. Einnig kemur í ljós, að
fjölgun hefur átt sér stað á starfs-
fólki á sama tíma, þrátt fyrir minnk-
andi mjólkurmagn og að nýmjólk er
ekki haldiö aöskildri í reikningPfrá
samsölubrauði, mangó, kókó og
jógúrt og öðru, er sexmannanefnd
varðar ekkert um. Að vísu skal það
játað, að vitað var að sexmanna-
nefndin borðaði ekki sjálf, heldur var
hún mötuð. Hliðstæður í tölum
hennar er hins vegar naumast að
hann verður sendur í verslanir á ný;
en þar á bæ er talið að vondar
kartöflur verði góöar, ef þeim er
raöaö.
Ekki skal amast við því að ríkiö
raði sínum kartöflum aö vild, það er
aö segja svo lengi sem þær koma
ekki í búðir. Hitt er öröugra aö um-,
bera og skilja, hvers vegna Island
skuli eitt landa, stööugt geta keypt
skemmdar kartöflur, því erlendis
munu aðeins rottur og svínabændur
komast í þá gæöaflokka er Eyvindur
rauður, finnur með sínu gullauga, á
ferðum sínum um sorphauga
Evrópu. Og eftir langar ferðir og
margar ferðir vítt um heiminn,
minnist maður þess nú ekki að hafa
haft á borði sínu kartöflur, sem hefur
veriðraðað.
Kartöflur í verslunum, á vinnu-
stöðum og á heimilum manna í út-
löndum virðast aðeins vera góöar.
Og svo eru þær ódýrari, því þeim
hefur aldrei verið raöað, eins og
gjört er hér heima. Og meira að
segja í heimsstyrjöldinni fyrri og
þeirri síðari líka, virtust aðeins vera
til góðar kartöflur, er menn suðu í
bensíndunkum, þegar tíðindalaust
var á vesturvígstöðvunum, eöa
þegar skriðdrekarnir fóru ekki í
gang í frosthörkunum við Stalingrad.
Um það eru heimsbókmenntirnar tU
vitnis. Og þyrfti Island því endilega >
að sneiða framhjá þeirri náðargáfu,
sem farið hefur verið eftir tU þessa
við kartöfluinnkaup erlendis.
Það er skUjanlegt, að brugðið geti
til beggja vona hjá kartöflubændum
á Islandi. En í innflutningi munum
við ekki til eiUfðar sætta okkur við
það raðaða svínafóður, sem
grænmetið býður okkur upp á, ár
eftirár.
Ennógumþað.
Sunnudagurinn kom gráklæddur
innyfir landið, og í birtingu sást ekki
til sólar á Suðurláglendinu. Hafið var
samt blátt og frá ströndinni sáum við
bát á siglingu vestur meö landi.
Fuglar þögðu og hafið stundi, því
ekkert virðist ganga upp á Islándi
lengur. Meira að segja páskahrotan
brást okkur að þessu sinni.
Verkstjórinn í frystihúsinu sagði
mér, að skata, keUa og langa, væru
nú helst á krókum línubáta, og ef
það væri ekki ýsan, sem togbátamir
koma með að landi, væru frystihúsin
búin að ioka. Sem dæmi um afla-
samsetningu nefndi hann, að bátur,
er landaði 23 tonnum, var aðeins meö
3 tonn af þorski. Annaö var verölaust
gams að kalla.
Við í votasefinu og vegarfanum
bíöum nú sumars og horfum til
hvítra fjalla, er gnæfa yfir gjald-
þrota landið.
Jónas Guðmundsson, rithöfundur.
finna í víðri veröld, nema ef það
væri, þegar brotist var inn í
innanríkisráðuneytið í PóUandi
tveim dögum fyrir kosningar fyrir
nokkram árum og kosningaúrslitun-
um varstolið.
Sumsé; verð á mjólk er ekki byggt
á framleiöslukostnaöi, heldur er
alfarið stuðst við upplýsingar
Mjólkursamsölunnar og við skáld-
skap.
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
Að vísu höfum við framsóknar-
menn lengi reynt að halda uppi réttri
lyrikk í voru dalalífi og landbúnaði,
en maður hélt þó að sexmanna-
nefndin leitaði ekki einvörðungu til
Mjólkursamsölunnar með ráð í
sínum vanda, eða sæti með öðrum
orðum undir mangótrénu sjálfu við
að semja reikning, enda er útkoman
í samræmi við það.
Mjólk er dýr, léttmjólk er dýr, h'ka
undanrenna, en rjómi er hins vegar
fremur ódýr, enda framleiddur mest
í fátækum vinnslubúum langt frá
samlagssvæði eitt. Er t.d. aðeins
300% dýrari í búð en rjómi er í Dan-
mörku, samanber skyndikönnun á
verði matvæia, sem gjörð var á
Norðurlöndum, nýverið til saman-
burðarviðlsland.
Kartöflur valdar
með gullauga
Hitt aðalmál helgarinnar, er menn
ræddu, var skemmdu kartöflumar,
en landið verður nú að vera kartöflu-
laust í nokkra daga, meðan
Grænmetisverslunin er að raða
óhugnaðinum upp á nýtt, áður en