Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.1984, Blaðsíða 4

4
DV. FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER1984.
LANDSBYGGDARFLÓTTINN
— í fyrra f lúðu þúsund manns heimahagana til að komast á mölina
og f lóttinn heldur áf ram nema á Vestf jörðum
Miklar breytingar hafa orðið á
íbúaþróun á Islandi undanfarin ár.
Fólk utan af landsbyggöinni hefur
flúið heimahagana til að setjast að á
suðvesturhorni landsins. Hafa fólks-
flutningar aukist jafnt og þétt til suð-
vesturhornsins síöan 1979. A síöasta
ári var fjöldi brottfluttra umfram
aöflutta á landsbyggöinni tæplega
eitt þúsund manns. A sama tíma
varö svipuð fólksfjölgun á suðvestur-
horninu.
En ætlar þessi þróun aö halda á-
fram? DV ræddi við sveitarstjórnar-
menn víðs vegar á landsbyggðinni
um þessi mál. I viðtölum viö þá
kemur meðal annars fram að í ár
hefur dregið nokkuð úr þessum flótta
á Vesturlandi. A Suðurlandi, Austur-
og Norðurlandi hins vegar virðist
þessi þróun þó ætla eitthvað aö halda
áfram. Eða eins og Austfirðingur
einn komst að oröi. „Hér eru margir
í startholunum á leiö suöur en það
strandar á því að fólkið getur ekki
selthíbýlisín.”
Hér á eftir fer samantekt um þessi
mál.
KÞ/EH.
A þessari töflu getur að líta þróunina á fjölda nýbyggðra íbúöa á suðvestur-
horninu annars vegar og úti á landsbyggðinni hins vegar á árunum 1979 til
1983.
1979 1980 1981 1982 1983
SV-homið 879 944 1010 1276 1213
Landsb. 839 717 533 461 338
Arið 1979 eru 54% nýbyggðra íbúöa á sv-horninu á móti 46% á landsbyggð-
inni. Bilið eykst svo eftir því sem árin líöa og 1983 er hlutfalliö orðið þannig ,
að 78% nýbygginga eru á sv-horninu, en aðeins 22% á landsbyggðinni.
„Fjármagnið leitar til
þjónustumiðstöðvarinnar”
— segir Bjarni Einarsson, f ramkvæmdastjóri byggðaáætlanadeildar
Framkvæmdastofnunar
„Það er grundvallarmunur á at-
vinnulífi á landsbyggðinni og á
höfuðborgarsvæðinu,” sagöi Bjarni
Einarsson, framkvæmdastjóri
byggðaáætlunardeildar Fram-
kvæmdastofnunar, í samtali viö DV
er hann var spuröur um íbúaþróun á
Islandi síðustu ár.
A landsbyggðinni eru yfír-
gnæfandi þessar svokölluðu grunn-
greinar, eða fiskveiðar, landbún-
aöur, fiskvinnsla og byggingastarf-
semi. Frá Hvalfjarðarbotni og
hringinn í kringum landið aö Hellis-
heiöi samsvara störf í grunngreinum
66% ársverka. Samsvarandi tala
fyrir höfuðborgarsvæðið er 33%. Af-
gangurinn er þjónustustörf.
Höfuðborgarsvæðið er þjónustumið-
stöð alls landsins í miklu ríkari mæli
en þekkist annars staöar í okkar
heimshluta.
Fjármagni, sem veröur að megin-
hluta til í útflutningsgreinum, er eytt
til kaupa á þjónustu, ýmist í gegnum
skattakerfið eöa á hinum frjálsa
markaði. Þess vegna hlýtur fjár-
magnið að leita til þjónustumiðstöðv-
arinnar.
Það verður mikill minnihluti
nýrra starfa til í grunngreinunum.
Síöan 1980 er talan fyrir ný störf
komin niður í 20% í grunngreinum á
móti 80% í þjónustugreinum. Nýju
störfin verða því fyrst og fremst til á
höfuöborgarsvæðinu.
— Sú mikla sveifla sem var úti á
landi 1970—'80 orsakaöist af
uppbyggingu í fiskvinnslu. Auk þess
var mikil uppbygging í opinberri
þjónustu. Nú stöndum við frammi
fyrir allt öðrum aðstæðum. Sú hætta
sem vofir yfir eru miklir fólks-
flutningar til höfuðborgarsvæðisins
og hnignun úti á landi.
Bjarni Einarsson, framkvæmda-
stjóri byggðaáætlanadeildar Fram-
kvæmdastofnunar.
Vestfirðir virðast hafa nokkra sérstöðu varðandi íbúafjölda. Á flestum stöðum hefur íbúafjöldi staðið í stað eða
aukist í ár miðað við í fyrra, eins og útlitið er fyrir í Bolungarvik þar sem þessi mynd er tekin.
„Allt út af þensl-
unni fyrir sunnan”
— segir bæjarstjórinn á Sigluf irði
Til marks um þá þróun sem orðiö
hefur í búsetu íslendinga hefur orðiö
mikill samdráttur í íbúðabyggingum
úti á landi undanfarin ár. Hefur stöö-
ugt dregið í sundur með nýjum fram-
kvæmdum á suðvesturhorninu ann-
ars vegar og úti á landi hins vegar.
Árið 1979 voru 54% nýbyggðra íbúða
á suðvesturhorninu á móti 46% á
landsbyggðinni. Fjórum árum síðar,
1983, eru 78% nýbyggöra íbúöa á
suðvesturhorninu og aðeins 22%
þeirra úti á landi.
En hvaö veldur þessu?
„Þaö var mikil fólksfjölgun hér á
Hvammstanga síðasta áratug, en
það hefur dregið verulega úr henni
undanfarin ár. Þetta er óheillavæn-
leg þróun. Fjármagnið er flutt með
skipulegum hætti frá landsbyggðinni
til Reykjavíkur. Þar er mikil þensla
á sama tíma og þaö er samdráttur
úti á landi,” sagöi Þórður Skúlason,
sveitarstjóri á Hvammstanga.
Þorvaldur Jóhannsson, bæjar-
stjóri á Seyðisfirði, tók í sama
streng: ,,A öllum síðasta áratug
fjölgaöi fólki hér um 16,2%. Árið 1980
snerist dæmið við og í ár megum við
þakka fyrir ef viö höldum í horfinu.
Það er ekki nokkur leið aö reka út-
gerð eða fiskvinnslu á íslandi í dag.
Þær raddir verða nú æ háværari, að
hver landsfjórðungur stofni meö sér
fylkjasamtök og taki gjaldeyrismál-
in í sínar hendur. Selji hann svo á
réttu veröi til þeirra sem vilja
kaupa.”
Á Siglufirði var sama hljóö í
strokknum: „Iðnaðarmennirnir
flytja suður vegna þess að þar eru
yfirborganirnar. Þetta stafar auðvit-
að af þenslunni sem er fyrir sunn-
an,” sagði Ottar Proppé bæjarstjóri.
„Undanfarin þrjú ár hefur fólki
fækkað hér jafnt og þétt. Grunnat-
vinnugreinarnar borga lágt kaup og
hér veröur hvorki fjármunamyndun
nénýsköpun.”
„Hér á Akureyri var engin f jölg-
un íbúa á síöasta ári. Slíkt hefur ekki
gerst síðan 1951,” sagöi Olafur
Hauksson, hagsýslustjóri á
Akureyri. „Samdrátturinn, sem hef-
ur átt sér stað í þjóðfélaginu, hefur
fyrst og fremst komið fram utan
Reykjavíkursvæðisins. Það hefur
orðið mikill tilflutningur á fjármagni
frá landsbyggöinni á suðvesturhom-
iö. Og menn elta auövitaðpeningana.
Þetta finnst mér uggvænleg þróun.”
Þeir Vestfiröingar sem blaðiö
ræddi við voru þó sýnu kokhraustari
en þeir austan- og norðanmenn, enda
hefur lítil breyting orðið á íbúaf jölda
fyrir vestan á þessu ári miðað við í
fyrra.
„Ibúum hefur fjölgaö hér í Bolung-
arvík á þessu ári ef eitthvað er og
það á reyndar við um Vestfirði alla,”
sagði Guðmundur Kristjánsson,
bæjarstjórií Bolungarvík.
„Hér er mikið jafnvægi. Það má
segja, að þeir sem hafa fariö séu
jafnmargir þeim sem hingað hafa
flutt,” sagði Olafur Thoroddsen,
sveitarstjóri á Patreksfirði.
„Ástæöan fyrir þvi að fólk fer er
kannski sú að atvinnulífiö er auðvit-
aö fulleinhæft, en það er ekkert verra
hér en annars staðar. Á móti kemur
aö hér er ekkert atvinnuleysi og hef-
ur ekki verið lengi. Þótt Reykjavík
hafi ýmislegt fram yfir okkur, svo
sem meiri þjónustu og fjölbreyttara
menningarlíf, þá höfum við annaö á
móti. Til dæmis getum við boðiö öll-
um bömum upp á pössun.”
Á ísafirði og í Olafsvík, svo ein-
hverjir staðir séu nefndir, voru svör-
in svipuð. Eitthvaö væri um hreyf-
ingar á fólki, en svipaöur f jöldi flytt-
ist til staðanna og frá þeim og at-
vinnuleysi væri nær óþekkt fyrirbæri
um þessar mundir á þessum stöðum.
KÞ.
A þessari töflu getur að líta þróunina á íbúaaukningu í prósentum talið á
suðvesturhorninu annars vegar og úti á landsbyggðinni hins vegar á árun-
um 1979 til 1983.
1979 1980 1981 1982 1983
SV-hornið 0,9 1,1 1,6 2,1 1,5
Landsb. 1,1 1,1 0,6 0,6 0,3
Þegar litiö er á árin 1981 til ’82 fjölgar íbúum mjög á suövesturhorninu, en
talan lækkar aftur 1983. Astæðan er sú að 1982 komu mun fleiri til aö setjast
að á suðvesturhorninu erlendis frá en þeir sem fluttust búferlum til útlanda.
Þá fækkaði fæðingum mjög milli áranna 1982 og ’83.
„Langar ekki
aftur austur”
— segir Guðmundur Einarsson sem er nýfluttur
með fjölskyldu sína til Reykjavíkur
„Okkur fundust engir möguleikar
þama fyrir austan og því ákváöum
við að flytja suður,” sagðiGuðmund-
ur Einarsson í samtali viö DV.
„Læknisþjónusta á Eskifirði er mjög
bágborin en dóttir okkar hefur verið
veik svo að það spilaöi inn í.” Þau
hjónin Guðmundur og Nanna
Maríasdóttir eiga eitt bam og flutt-
ust til Reykjavíkur fyrir þremur
mánuöum.
„Möguleikarnir hér fyrir sunnan
eru mun meiri hvaö snertir atvinnu.
Eg fékk undireins starf á veitinga-
húsinu Svörtu pönnunni og hef ágætis
kaup. Það er líka ódýrara fyrir okk-
ur að lifa hér í Reykjavík. A Eskifirði
eru flestar matvörur á uppsprengdu
verði og svo er skortur á þjónustu.
Félagslífið hér á höfuöborgarsvæö-
inu hefur líka mikið aðdráttarafl. Á
Eskifirði eru það gömul hjón sem
reka félagsheimiliö og þau fylgjast
lítið með tímanum. ”
— Hvernig standið þið varðandi
íbúöarkaup?
„Við áttum litla íbúö á Eskifirði
sem viö seldum fljótlega eftir að við
komum suður. Við fengum 650 þús-
und fyrir hana, en mér sýnist að
sambærileg íbúð í Reykjavík kosti
uml400þúsund.”
— Hefur þú enga heimþrá ?
„Konan mín er Reykvíkingur og
hún var hálfhrædd um aö ég myndi
ekki tolla hérna. Mig langar hins
vegar alls ekki aftur austur,” sagði
Guðmundur.