Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.1984, Blaðsíða 12

12
DV. FOSTUDAGUR 7. DESEMBER1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stiórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustióri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla,áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLT111. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.
Áskriftarverð á mánuði 310 kr, Verð i lausasölu 30 kr. Helgarblað 35 kr.
Staðhæfingar Arkins
William Arkin, bandarískur vígbúnaðarsérfræöingur,
hefur afhent Geir Hallgrímssyni utanríkisráðherra gögn,
sem eiga að sýna fram á, að Bandaríkjaforseti hafi árið
1975 heimilað herjum sínum að flytja hingað til lands 48
kjarnorkuhlaðnar neðansjávarsprengjur, ef stríð brytist
út. Arkin telur, að þessi heimild hafi verið endurnýjuð æ
síðan.
William Arkin starfar hjá stofnun, sem fylgist með her-
málum og talin er standa vinstra megin við miðju í
stjórnmálum.
I útvarpsviötali hér á landi fyrir f jórum árum staðhæfði
maður þessi, að samkvæmt heimildum sínum væru þá
þegar kjarnorkuvopn hér á landi. Hann hefur nú dregiö
þá fullyrðingu til baka.
Að fenginni þessari reynslu er óvarlegt að trúa staðhæf-
ingum Arkins eins og nýju neti. En rétt er að vísa þeim
ekki á bug a ð óathuguðu máli.
Athyglisvert er, að vígbúnaðarsérfræðingurinn segir,
að Island sé eina landið í heiminum, þar sem Bandaríkja-
forseti hafi veitt herjum sínum slíka heimild án sam-
þykktar eða vitundar viðkomandi stjórnvalda.
Meti Arkin gögn sín rétt, er um að ræða gróft brot
Bandaríkjamanna á varnarsamningum við Island.
Utanríkisráðherra kallaði forstööumann bandaríska
sendiráðsins á sinn fund í fyrradag og óskaði eftir skýr-
ingum. ,,Það er alveg ljóst, aö við höfum aldrei heimilað
einum eða neinum að geyma hér á landi kjarnorkuvopn,”
sagði Geir Hallgrímsson í viötali við DV í gær. „Enda er
það svo samkvæmt varnarsamningnum við Bandaríkin,
að við sjálfir höfum ákvörðunarvaldið varðandi hvaða að-
stöðu við veitum varnarliðinu og hvaða vopn eru og verða
geymd hér.”
Auk þess hafa forsvarsmenn NATO-ríkjanna gert
samning um, að kjarnorkuvopn séu ekki geymd í nokkru
því landi án samþykktar viðkomandi stjórnar.
Allt sýnir þetta, að samningsbrot forseta Bandaríkj-
anna er mikið, sé svo í pottinn búið sem Arkin segir.
Enginn getur séð fyrir, hvernig kjarnorkustríð yrði.
Hugsunin er of geigvænleg til þess. En forystumenn í
Bandaríkjunum hafa síðustu ár, einkum í stjórnartíð
Ronalds Reagans, íhugað möguleika á því, sem þeir kalla
„takmarkað kjarnorkustríö”, styrjöld sem til dæmis
næði til Norður- og Vestur-Evrópu en ekki til Bandaríkj-
anna sjálfra.
Þess vegna eru til í Pentagon hvers konar athuganir á
vörnum gegn útrás kjarnorkukafbáta Sovétmanna frá
Kólaskaga suður og fram hjá Islandi. Möguleikinn á stað-
setningu kjarnorkudjúpsprengja á Islandi tengist þessari
umræðu.
Islendingar verða einnig að gera sér ljóst, að Banda-
ríkjamenn hafa hér herstöð fyrst og fremst til að verja
Bandaríkin sjálf.
Hafi Bandaríkjaforsetar veitt þá heimild, sem Arkin
segir, þýða ekki annað en kröftug mótmæli Islendinga.
Heimildina yrði að afmá þegar í stað og sjá til þess, að
Bandaríkjamenn reyni ekki aftur slík samningsbrot.
Mikill meirihluti Islendinga vill vera áfram í Atlants-
hafsbandalaginu. Meirihlutinn telur, að hér þurfi að vera
varnarlið á vegum NATO. Ekki þýði að vera óvarinn á
þessum tímum.
Við höfum hér herlið frá risaveldi. Mestu skiptir í við-
skiptum við stórveldið, að við höldum fullri reisn, þótt
smáir séum. Haukur Helgason.
Nýmjólk
Nýmjölk. OéfBsneyiM. (Itusprangó.
NærlngBfgiKU > 100 grömmum
m u.þ.b:
Hitaeiníngar 63
Prótln 3.4 g
Flta 3.5 g
KolveW 4.6 g
Kalk 0,12 g
Hvað er í femunni?
Fyrir um þaö bil mánuöi ritaði ég
grein í DV er bar fyrirsögnina Létt
að hirða milljónir úr léttmjólk en þar
var sýnt fram á aö léttmjólk, sem er
1,5% feit, er seld á sama veröi og ný-
mjólk og var í tölum þessum gert ráð
fyrir aö nýmjólk væri um þaö bil
3,8% feit, en eins og margir vita þá fá
bændur greitt eftir fituinnihaldi
mjólkur, m.a., því smjörfitan er tal-
invera af hinugóöa.
Ekki er neytandinn þó látinn njóta
góös af því þótt seld séu ca 3.600 tonn
af léttmjólk á ári. Mjólkurhofin hirða
einfaldlega smjörfituna og hagnast á
því um ca 60 milljónir á neytendum
og ríkissjóði á ári.
Ur hverju tonni af mjólk, sem
breytt er í léttmjólk, rná nefnilega
gera ráö fyrir 23 kílóum af „ókeypis”
smjörfeíti en í smjöri er smjörfeitin
82%. Þetta þýöir aö um 100 tonn af
smjöri fást þarna nær ókeypis því
neytandinn er einskis látinn njóta og
heldur ekki rikissjóöur.
Niðurgreitt heildsöluverö á smjöri
var 1983 kr. 217,91. Niðurgreiöslur af
smjöri kr. 72,68 á kg og niðurgreiðsl-
ur á þessari mjólk námu um 16
milljónum króna af umræddum 3.600
tonnum af léttmjólk. Aukaálag, við
aö selja ódýrari afurð, eöa léttmjólk
á nýmjólkurverði, gefur svo um 14
milljónir. Þannig aö alls hagnast
mjólkurhofin um 59 milljónir á létt-
mjólkurbralli sínu á einu ári (1983).
I siðuöum löndum er söluverð á
léttmjólk líka 20% lægra en á ný-
mjólk út úr búö, t.d. í Danmörku,
þótt hér kosti þessar afurðir þaö
sama.
Þaö má því segja aö mjólkurstööv-
arnar hafi sett í feitt þegar þær hófu
sölu á léttmjólk á samlagssvæðunum
og þaö í orðsins fyllstu merkingu.
Sextíu milljónir tæpar eru hrein-
lega teknar og meö vægast sagt vafa-
sömum hætti.
Fólk áttar sig ef till ekki á því
hversu gífurlegt magn hér er um aö
ræöa af smjöri sem hirt er bótalaust
gegnum léttmjólkina, en til glöggv-
unar þá rúmast þessi 100 tonn í
250.000 smjöröskjum. Og ef maður
gefur sér aö Stór-Reykjavíkursvæö-
iö, eöa Mjólkursamsalan, annist um
60% af þessum kærleiksverkum
gerir það um 150 þúsund smjöröskjur
áári.
Verður efnainnihald
mjólkur staðlað?
Þannig hljóöar fyrirsögn á frétt í
Morgunblaöinu 14. nóvember og hef-
ur blaöiö hana eftir Olafi E. Stefáns-
syni sem er nautgriparæktarráðu-
nautur Búnaöarfélags Islands.
Þar veltir Olafur því fyrir sér
hvort rétt sé að staðla mjólk og orö-
rétt segir hann „aö meö stöðlun
mjólkur væri átt viö að öll mjólk sem
á markað færi væri meö ákveðnu
efnainnihaldi. Sagöi Olafur aö hann
teldi þaö kcma vel til greina aö taka
JONAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
hluta fitunnar úr mjólkinni og nota
umframfituna í smjör og lækka
þannig smjörverðið.”
Auövitaö hefur Olafur þarna lög aö
mæla og þessi yfirlýsing gefur vissu-
lega tilefni til þess að spyrja hvaða
tryggingu almenningur hafi fyrir
því aö svo veröi gert úr því að 250.000
smjöröskjur eru þegjandi og án
borgunar hirtar af neytendum gegn-
um léttmjólkurgaldurinn.
Og sú spuming vaknar líka. Er
ekki þegar búiö aö staðla nýmjólk-
ina?
Þaö vekur t.d. ákveönar grun-
semdir um að svo sé að hér á landi er
prentaö á nýmjólkurfemur aö mjólk-
in sé 3,5% feit. I Danmörku og Sví-
þjóö er nýmjólk á markaði hins veg-
ar prentuð 4,1—4,2% feit og er þaö.
Ef aöföng Mjólkursamsölunnar
eru skoöuö þá var nýmjólk send suö-
ur frá Mjólkurbúi Flóamanna
(meöalfita) 3,92% feit en er svo seld
3,5% feit í búöir en obbinn af Sam-
sölumjólkinni kemur þaðan.
Ef þessi fitumunur er hagnýttur,
mjólkin 3,9—4,1% feit frá bóndan-
um, en á fernunum er henni skilaö
með 3,5% fituinnihaldi, gefur þaö
mjólkurstöövunum um 250.000 öskj-
ur af smjöri til viöbótar léttmjólkur-
smjerinu. Og þessari fitu er mjög
auðvelt aö ná þar sem nýmjólk sest
til á ótrúlega skömmum tíma í geym-
um og eru t.d. hreyfanlegir spaðar í
öllum mjólkurkælum á sveitabæjum
til þess aö hindra að rjóminn fljóti
upp. Það sama skeður auðvitaö í
mjólkurstöð. Með því að tappa undan
getur mjólk, sem er 3,9—4,1% feit,
runnið inn í gerilsneyðingu og töppun
og þá 3,5% feit en það sem oná situr
má síöan nota í t.d. rjóma, smjör,
rjómaís eða annan munað. Hráefniö
er ókeypis.
Sú viöbára aö hin prentaða tala á
femum sé svona lág „vegna örygg-
is” er markleysa og til eru tölur um
fitu í mjólk á Reykjavíkursvæðinu og
þær gefa ekki tilefni til þess aö ætla
að mikið sé í mjólkurtrogum hrært á
samlagssvæðinu áöur en tappaö er á
femur. Og væri fróðlegt ef Olafur E.
Stefánsson segði okkur hvaö neyslu-
mjólk Reykvíkinga er feit þegar hún
er komin á fernur og við hvað er átt
þegar nú á aö f ara aö staðla. Og mað-
ur spyr: Á Vatnsveitan aö koma
þarna inn eða á aðeins aö staðfesta
eöa lögleiöa að 250 þúsund öskjur af
smjeri megi veröa til meö því aö
tappa undan?
Líka er athyglisvert að ráöu-
nauturinn segir aö „Nú væru til mæl-
ingatæki sem geröu þaö mögulegt að
leggja áherslu á eggjahvítuinnihald
mjólkur.”
Þetta er mjög áhugavert enda þótt
allir viti aö slík tæki hafa verið til á
íslandi í rúmlega tvo áratugi, enda
er efna getiö í prentaöri áletrun á
femum hér og ekki dregur maöur
þær tölur frekar í efa en fituinnihald-
iö sem gefur mjólkuriðnaöinum 250
þúsund öskjur af smjöri framhjá
kerfinu upp á tvíborgun.
Einhverjum kann að þykja mikiö
fullyrt hér, en ég biö menn aö athuga
aö viö erum meö sams konar mjólk-
urvinnslu og Noröurlandaþjóöirnar
og þar er fitan skilgreind rétt í prent-
uöum innihaldslýsingum.
Hér í borginni er hins vegar ekkert
eftirht meö samlagssvæðinu, hvorki
með kærleiksverkum né þjáningu,
nema að saurgerlar í búöarmjólk
munu taldir ööm hverju og fernur þá
sóttar í verslanir til þess arna. Þá er
þaö líka áhugavert að í stjóm
Mjólkursamsölunnar eru menn úr
ýmsum fögrum sveitum, allt vestan
úr Staðarsveit og langt austur í
Ámes- og Rangárvallasýslu. Menn
úr Landeyjum og Miödölum, en
Reykvíkingar eiga hins vegar engan
í stjóm, ekki frekar en kýrnar.
Þessum sóvetórétti þyrfti aö
breyta og gæti til aö mynda Vatns-
veitan tilnefnt fuUtrúa frá borginni
eöa Heilbrigöisráö.
Jónas Guðmundsson.
(ððfc „Þaö má því segja að mjólkurstöðvarnar
W hafi sett í feitt, þegar þær hófu sölu á létt-
mjólk á samlagssvæðunum og það í orðsins
fyllstu merkingu.”