Dagblaðið Vísir - DV - 10.01.1985, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR10. JANUAR1985.
13
Hóf er best í hverjum hlut
Ég minntist á þaö í síðustu grein
minni aö þótt um margt væri deilt i
íslenskri utanríkisstefnu þá væri þar
aö finna tvær heilagar kýr, sem
sjaldan eða aldrei væri amast við,
það er þátttaka í Sameinuðu þjóðun-
um og svo veislustand það sem nefnt
er norræn samvinna. Nú skal ég
strax viöurkenna að enda þótt ég
velji norrænni samvinnu þetta háðs-
yröi þá geri ég mér harla vel ljóst að
hún getur verið meira en það og er
það meira að segja á stundum. Ég
tók það lika fram að hvorki vildi ég
að við hættum þátttöku í starfi hinna
Sameinuöu þjóða né norrænu sam-
starfi, enda þótt óþarfi sé að tala um
hvort tveggja með gagnrýnislausum
helgisvip.
Veisluglaumur til skaða?
Ég er í engum vafa um það að við
höfum haft ýmislegt gott af norrænu
samstarfi. Vel kann að mega leiða að
því rök að við höfum fengið allt það
fjármagn á ýmsan hátt margfald-
lega til baka sem viö höfum í þaö lagt
enda er það oft svo í svona „stemmn-
ings”-samstarfi að minnsti aðiiinn
hefur af því hvað mest gagn. En það
fer varla fram hjá neinum að al-
menningur hefur í raun harla lítið
álit á því og telur það einkum fólgið í
veislum og gleðskap fyrirmanna
þjóðfélagsins. Ekki er raunar fjarri
lagi að ýmsir þeir sem veljast til for-
ystu í hinu norræna samstarfi séu
bæði viljugir til ferðalaga og veislu-
glaðir og á það að minnsta kosti ekki
síður við um fulltrúa frænda okkar
en okkar eigin menn.
Nú er það vissulega svo að ýmis
mál leysast miklu farsællegar undir
veisluborðum en á þreytandi fundum
og formlegum ráðstefnum. Þátttaka
í samkvæmislifi er nauðsynlegur
þáttur í aiþjóðlegu samstarfi hvort
sem mönnum likar betur eða verr.
Engu að síður er það svo að það þarf
að fara vel með veislugleðina ekkert
síður en svo marga aðra hluti og mig
grunar að með óvarkárri meðferð á
henni hafi menn á stundum komið
óorði á annars góð málefni.
Það er hins vegar athyglisvert að
engri gagnrýni er haldið uppi á hið
norræna samstarf og framkvæmd
þess af þeim aðilum sem annars
telja flest í ólestri í þjóðfélaginu.
Ekki einu sinni hagsýnipostular telja
þar neina brotalöm, enda er þess
vandlega gætt að ferðum og veislum
sé réttlátlega skipt meðal allra póli-
tiskra afla í þjóðfélaginu. Sýnir það
út af fyrir sig hið fomkveðna að allt
sé til sölu, aðeins misjafnlega dýrt.
Allt gott sem
þaðan kemur?
Hin mikla samtrygging pólitískra
varðhunda um hið norræna samstarf
hefur orðið þess valdandi að við
höfum fyllst andvaraleysi gagnvart
frændum okkar. Andvaraleysi, sem
ég óttast að geti snúist I andhverfu
sína við minnsta tilefni, eins og oft
vill verða. Segja má að það sé orðin
viðtekin venja hjá okkur að taka öllu
sem frá þeim kemur gagnrýnilaust,
allt hljóti að vera gott sem frá þeim
kemur. Af þessu höfum við sopið
beiskt seyði á ýmsum sviðum, í
menntamálum, skipulagsmálum, að
ógleymdu margháttuðu fargani í
svokölluðum lýðhjálparmálum og
yfirþyrmandi forsjá fyrir fullvita
fólki, eins og frændur vorir eru
hreint að farast fyrir.
Það er rétt eins og postular norr-
ænnar samvinnu vilji helst að við
gleymum því um aldur og ævi að við
séum sjálfstæð þjóð, heldur einhver
óskilgreind ögn úr norrænni þjóða-
deiglu. Á það er sárasjaldan minnst
að það eru einmitt hinir norrænu
frændur okkar sem eru okkar hörð-
ustu keppinautar á velflestum
mörkuðum og beita okkur þar
engum vettlingatökum, heldur gera
okkur allt til bölvunar. Það er raunar
ekkert nema eðlilegt, því enginn er
annars bróðir í leik, en það hvarflar
stundum að manni hvort þeir séu
ekki einum of vissir í sinni sök um að
við æmtum hvorki né skræmtum,
vegna þess að þeir eiga í hlut, enda
þótt viðskiptahættir séu á stundum á
takmörkum velsæmis.
Ef litið er á viðskipti okkar við
þessi lönd er svipað uppi á teningn-
um. Þau eru okkur ákaflega óhag-
stæð. Við kaupum og kaupum af
þeim vörur, enda þótt þeir sýni
okkar framleiðslu á stundum beinlín-
is fyrirlitningu og rakki hana niður.
Vegna þessa dálætis sem við höfum á
viðskiptum við frændur okkar langt
umfram það sem verð og vöruval
segir til um. I skjóli hins norræna
dálætis hefur ein frændþjóðin okkar
komist upp með það að gera okkur í
raun að nokkurs konar verslunarný-
lendu sinni á sviði heildverslunar. Ef
við þeim er amast vegna þess að þeir
„Ekki or raunar fjarri lagi að ýmsir þeir sem veljast til forystu í hinu norræna samstarfi séu bæði viljugir
til ferðalaga og veisluglaðir."
Kjallari
á fimmtudegi
MAGIMÚS
BJARNFREÐSSON
soga fjármagn út úr landinu er sagt:
„Hva, þetta eru bara Danir, bestu
vinir okkar!” Þannig liggja fleiri
dæmi við bæjardyr okkar en við vilj-
um ekki sjá þau því það er ekki í
tísku að gagnrýna neitt sem norrænt
er. Því skal öllu kyngja gagnrýni-
laust.
Eitt ljósasta dæmið um þetta er til-
raun núverandi menntamálaráð-
herra til þess að troða upp á okkur
einu leiðinlegasta sjónvarpi norðan
Alpaf jalla, sem mér er raunar alger-
lega ofviða að skilja. Ég hefi engan
mann hitt, hvorki til hægri né vinstri
í stjórnmálum eða þar í milli, sem
skilur þetta mál. Það virðist bara
eitthvert einkamál ráðherrans að
dengja þessum andsk... yfir okkur
hvort sem við viljum eða ekki. Rök-
semdum er svarað með útúrsnúning-
um. Á meðan Ríkisútvarpið reynir
að halda í eitthvað af starfsliöinu
með óvenjulegum greiðslum er til
þess ætlast að fé sé fleygt í það að
sjónvarpa yfir okkur Lavaloppett og
Harðangursfiðlutilbrigöum þeirra
frænda okkar án þess að við getum
svo mikið sem borgað fyrir okkur
með íslensku glímunni, þjóðdönsun-
um eða rímunum. Þar með verður
menningarlegi viðskiptajöfnuðurinn
ekki betri en hinn efnislegi!
En gamanlaust: Við eigum að hafa
gott samstarf og samvinnu viö
frændur okkar á Norðurlöndum. En
það samstarf á ekki að byggjast á
gagnrýnileysi og undirgefni. Við
þurfum þess ekki. Við skulum ekki
gleyma því að enda þótt að okkur
sæki sterkir og vafalítið hættulegir
menningarstraumar og pólitísk áhrif
úr ýmsum áttum, þá höfum við að-
eins einu sinni á ellefu hundruö árum
glatað sjálfstæði okkar og það var í
hendur frænda okkar sem notuðu
veislur, skjall og fagurgala sem
meginaðferðir í að gera okkur háða
sér. Ég er ekki að gera því skóna að
forráðamenn frændþjóða okkar hafi
neitt slíkt í huga en ekki sakar fyrir
þá forráðamenn okkar sem blindast-
ir sýnast í dýrkun sinni á hinu norr-
æna samstarfi að hafa í huga hina
fornu speki Hávamála: Gáttir allar,
áðr gangi fram, um skoöask skyh,
um skyggnask skyli, því at óvíst er at
vita, hvar óvinir sitja á fleti fyrir.
Magnús Bjarnfreðsson.
Frakkland—Kína:
Athyglisverð þróun
Á sl. ári varð athyglisverð þróun í
tveimur ólíkum ríkjum, þ.e. Frakk-
landi og Kína, sem vert er að huga
nánar að. Það sem gerst hefur þar
hlýtur að vera þeim mikil vonbrigði,
sem í blindni trúa á kenningar sósíal-
ismans til lausnar vandamálum í
efnahags- og stjómmálum.
Mitterrand vann eftirminnilegan
sigur undir vígorðum sósíalisma og
vinstri-mennsku árið 1981 og
sósíalistaflokkur hans fékk síðan
meirihluta í þingkosningum stuttu
seinna. Sigur Mitterrand í forseta-
kosningunum hrærði mjög hjörtu
vinstri manna á Islandi. Svavar
Gestsson sendi m.a. sérstakt heilla-
skeyti til Parísar og gott ef ekki var
dansað í herbúðum Alþýðubanda-
lagsins þá nótt.
Vinstri úrræðin
Hinn nýi forseti gekk til starfa í
þeirri trú að hinar hefðbundnu leiöir
vinstri manna gætu leyst hin miklu
efnahagslegu vandamál, sem steðj-
uðu aö Frakklandi. Ráðin voru: auk-
in samneysla og hækkun ríkisút-
gjalda, miklar skattahækkanir, sem
hio „breiðu bök” áttu að bera,
þjóðnýting ýmissa atvinnugreina,
einkum í stóriönaði og bankastarf-
semi.
Afleiðing þessara aðgerða urðu
mikil vonbrigði. Verðbólgan minnk-
aði ekki, viðskiptahalli var gífurleg-
ur, erlendar skuldir jukust mjög
hratt, atvinnuleysið jókst og hópur
fátæklinga stækkaöl Viðbrögð Mitter-
rands við afleiöingum þessara mis-
heppnuðu vinstri aðgerða voru þau
að reyna að snúa við, hverfa frá
braut sósíalismans og taka upp
„gömlu íhaldsúrræðin”. Hann tók að
skera niður ríkisútgjöld, hvatti til
einkareksturs og skar niður óarðbær
atvinnufyrirtæki í eigu ríkisins.
Misheppnuð tilraun
Þessar nýju aðgerðir hafa gert það
að verkum, að verðbólga hefur
.minnkað úr 14% 1982 í tæp 7% nú.
Gengi frankans hefur haldist stöðugt
eftir þrjár gengislækkanir í upphafi
Kjallarinn
BIRGIR ÍSLEIFUR
GUNNARSSON
ALÞINGISMAÐUR.
tímabils Mitterrands og viðskipta-
hallinn hefur minnkað. Hins vegar
hefur atvinnuleysi aukist og nú eru
yfir 10% vinnufærra manna (2,4
milljónir) atvinnulaus.
Allt hefur þetta valdið því, að
gengi Mitterrands fellur stöðugt.
Skv. nýjum skoðanakönnunum hefur
hann nú fylgi 25% kjósenda, en
flokkur hans 21%. Þessi vinstri
tilraun í Frakklandi hefur reynst dýr
og er ekki til eftirbreytni.
Almenningur á Islandi ætti að taka
hana sem víti til vamaöar.
Þróunin í Kína
Á sama tíma og þessi þróun hefur
verið í Frakklandi berast austan úr
Kína athyglisverðar raddir um
grundvallaratriði sósíalismans. For-
ystumenn þar létu hafa eftir sér að
kenningar þeirra Marx og Lenins séu
úreltar og leita veröi nýrra leiða til
lausnar þjóðfélagsmálum. Þær leiðir
sem Kínverjar fara eru í átt til auk-
ins frjálsræðis, einkareksturs og
samkeppni.
I landbúnaði hafa fjölskyldubú
verið tekin upp á ný, en aö sama
skapi dregið úr samyrkjubúum.
Þetta hefur valdið gífurlegri breyt-
ingu í Kína, enda 80% íbúanna tengd-
ir landbúnaði. Nú hefur forystan í
Kína snúið sér að borgunum. Ný
áætlun hefur verið gerð, sem losar
um hin miklu ríkisafskipti. Einstakl-
ingar eru hvattir til að stofna fyrir-
tæki, örvað er til samkeppni, og
reynt er að laða erlent einkafjár-
magn til landsins. Jafnvel verðbréfa-
markaður hefur verið settur á stofn.
Engin furða er þó þeir Kínverjar telji
kenningu Marx og Lenins úrelta, því
að hin nýju úrræði Kínverjanna eru í
kenningum tvímenninganna einhver
verstu einkenni kapítalismans.
Þó að þessi tvö lönd, Frakkland og
Kína, séu gjörólík, hlýtur þróunin
þar að vera sósíalistum mikiö
umhugsunarefni. Á Islandi berja
menn samt enn höfðinu viö steininn.
Það var síðast stuttu fyrir jól að einn
þingmanna Alþýðubandalagsins
flutti sósíalisma þeirra Marx og Len-
ins mikla ástarjátningu.
Birgir ísl. Gunnarsson