Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1985, Qupperneq 9

DV. LAUGARDAGUR 23. MARS1985.
9
Hvar er nil sjálf s
eignarstefnan?
Þegar ég var ungur meö tvær
hendur támar var enginn vandi aö
byggja og kaupa. Þaö þótti jafnsjálf-
sagt eins og aö fæöast og klæöast
enda var enginn maður meö mönn-
um nema sá sem festi sér íbúð. Það
þurfti livorki kjark né áræði og satt
að segja bar það vott um heimsku og
hugleysi aö safna ekki skuldum. Því
meiri skuldir því betra. Verðbólgan
sá umgreiöslumar. Á viðreisnarára-
tugnum gekk þetta ágætlega og
áttundi áratugurinn var svo
sannarlega góður tími fyrir hús-
byggjendur. Þá komst vinstri
stjómin til valda og sprengdi verð-
bólguna upp úr öllu valdi með þeim
ánægjulegu afleiðingum aö skuld-
imar hurfu eins og dögg fyrir sólu,
brunnu upp á örskömmum tíma
vegna þess að þá hafði verðtrygging-
in ekki verið f undin upp.
Menn vom stundum að bölva
veröbólgunni og pólitíkusarnir
þóttust vera að ber jast gegn henni.
En sannleikurinn var sá að
helmingurinn af þjóðinni stóð í hús-
byggingum upp fyrir haus og þótti
vænt um verðbólguna. Skuldakóng-
amir græddu og besta fjárfestingin
var í skuldunum. Jafnóðum og þeir
áttu sínar fasteignir skuldlausar,.
sáu menn sitt óvænna og seldu og
byrjuðu upp á nýtt. Þannig blómstr-
aði byggingarbransinn og fasteigna-
salan og verðmætasköpunin í skjóli
verðbólgunnar. Sá stjórnmála-
flokkur sem boðaði stríð gegn
verðbólgunni var púaður niöur í
kosningum og sá stjórnmálamaður
sem krafðist hærri vaxta og verðbóta
var talinn bjáni.
Hurðarás um öxl
Þeir sem ekki skulduöu fylgdust
ekki með tímanum og leigjendur
þóttu annars flokks fólk sem telja
mátti á f ingrum annarrar handar.
Þetta var á fínu pólitísku fagmáli
kallað sjálfseignarstefna og Sjálf-
stæðisflokkurinn í broddi fylkingar
gat hrósað sér af áþreifanlegri
framkvæmd hennar. Menn státuðu
af myndarlegu húsnæöislánakerfi,
lóöaúthlutun og stuðningi við sjálfs-
eignarstefnuna. Þetta fór allt vel í
hátíðaræðum og menn trúðu því að
þetta væri satt af því að þeir vildu að
það væri satt.
Sannleikurínn var hins vegar sá að
lánakerfi hins opinbera réð engum
úrslitum. Ekki heldur lágur
byggingarkostnaður, pólitísk viðhorf
eða stefnumörkun. Islendingar
byggðu sér hús og eignuöust þak yfir
höfuðið fyrir tilstÚli verðbólgunnar.
Þaö var hún sem gerði ungt fólk að
sjálfseignarmönnum og það var hún
sem lyfti húsnæðis- og fasteigna-
málum í æðra veldi.
Fyrir kom að menn reistu sér
hurðarás um öxl. Drápu sig i
byggingaræðinu, slitu sér út í
kaupæðinu, duttu niður með hjarta-
stíflur eða strönduðu meö víxla-
bunkann einhvers staöar á leiðinni.
Aðrir sátu eftir þrotnir að kröftum i
víöáttu einbýlishúsa og fóru y fir um i
lífsþægindakapphlaupinu þegar þeir
uppgötvuöu aö þægindin uröu til
þjökimar. Þeir týndu fjölskyldunni i
öllum fermetrunum og glötuðu æsk-
unni niðri í húsgrunnunum.
En það er önnur saga sem félags-
fræðingar eiga að rannsaka og ekki
er skráð í Húsnæöismálastofnun
eða fasteignasölum.
Nýr þjóðflokkur
Nú erum við komin fram á miðjan
níunda áratuginn og ég er að vísu
ungur enn. En margt hefur breyst og
nýjar kynslóðir komnar „á
markaðinn” með tvær hendur tómar
eins og áður. Kjarkinn vantar þó
ekki frekar en fyrri daginn og þar að
auki er þetta fólk alið upp við þann
hugsunarhátt, sem það tekur í arf
frá foreldrum sinum, að enginn sé
maður með mönnum nema eiga þak
yfirhöfuðið.
Og menn henda sér til sunds út í
skuldahafið i þeirri bamalegu trú aö
kerfið sé svo fullkomið og sjálfs-
eignarstefnan sé svo ráðandi aö
pólitíkin muni sjá til þess að allir
komist til lands. En eitt hefur ekki
verið tekið með í reikninginn.
Verðtryggingin. Nú eru lán
vísitölubundin og vextir jákvæðir og
nú kemst enginn upp með að safna
skuldum í skjóli verðbólgunnar.
Einhverjir einfeldningar trúðu því
að verðbólgan færi lækkandi og að
stjómmálamennirnir stæðu við þau
orð sín að húsnæðislánakerfið yrði
reist úr rústum. Hvorugt hefur ræst
af þeirri einföldu ástæðu að á Islandi
þekkist það ekki að kosningaloforð
séu efnd.
Allt hefur þetta orðið til þess að
smám saman hefur hreiörað um sig
nýr þjóðflokkur í landinu sem veit
ekki skulda sinna tal og býr við þaö
sérkennilega ástand að í hvert skipti
sem afborgun er greidd hækkar
Ellert B. Schram
skrifar:
höfuðstóllinn. Eftirstöðvamar vaxa
því meira sem er borgað!
Þetta fólk hefur að mestu haldið
sig niðrí í húsgrunnum eöa á
biðstofum í lánastofnunum. Það
hefur þess á milli mætt i vinnu til að
hvíla sig og hitt maka sina heima hjá
pabba og mömmu, ef það er þá ekki
skilið að borði og sæng fyrir þá skiln-
aöarsök sem kallast stress og finnst
ekkiílagabókum.
Hallærislegar lausnir
Nokkrir sérvitringar hafa tekið
þaö til ráös að stofna með sér samtök
sem hafa það markmið að byggja
kaupleiguíbúðir. Þau samtök nefnast
Búseti og hafa verið úthrópuð og illa
þokkuð vegna þess að þau em á
skjön við sjálfseignarstefnuna. Þaö
þykja landráð á æðri stööum. Og af
þvi að menn fá minnimáttarkennd af
því að vera löggiltir vesalingar og
vilja leigja fara Búsetamenn meö
veggjum og senda sjötíu umsóknir í
auglýstar leiguíbúðir þó þeir eigi
ekki fyrir leigunni.
Þannig er nú komið fyrir sjálfs-
eignarstefnunni og ungu kynslóðinni
sem á aö erfa landið. Hún hefur borið
harm sinn í hljóði og búið um sig í
skotgröfum örvæntingarinnar með
samanbitnar varir og brostinn sjálf-
bjargarglampa í augum.
Bent í suður, bent í vestur
Loksins þegar nokkrir fulltrúar
hennar réttu úr bakinu, ýttu skulda-
súpunni til hliöar og sögöu hingaö og
ekki lengra, gekk þessi þjóðflokkur
út úr skotgröfum sínum svo
þúsundum skipti og skar upp herör.
Símamir glóðu og stoðir kerfisins
hristust. Og pólitíkusamir göptu
hver upp í annan og flokkamir
settust niður og dustuöu rykið af lof-
orðunum og stefnunum og sjálfs-
eignarímyndinni. Þeir bentu í suður
og bentu í vestur og hrópuðu í kór:
þetta er ekki mér að kenna. Þetta er
þeim að kenna. Alþýöubandalagið
kennir rikisstjórninni um þótt or-
sakanna sé að leita i verötryggingu
þeirrar verðbólgu sem magnaöist í
stjórnartíð þess. Framsóknar-
flokkurinn kennir hávaxtastefnunni
um þótt hann hafi sjálfur átt aðild aö
ríkisstjórnum sem samþykktu þá
stefnu. Sjálfstæðisflokkurinn kennir
kerfinu um þótt lánakerfið, hvorki nú
né áður, hafi ráðið neinu um hvort
fólk geti byggt eða ekki. Alþýðu-
flokkurinn kennir öllum hinum um.
Alexander félagsmálaráðherra
setur upp ráðgjafarþjónustu og
býður húsbyggjendum aðstoð ef þeir
skulda nógu mikið sem þýðir það að
vonin er fólgin í sem mestum
vanskilum. Alþýðubandalagið vill
leysa vandann strax, sem er auðvit-
að göfugmannlegt af flokki sem
aldrei hefur gert neitt og vinir mínir í
Sjálfstæðisflokknum ætla að leggja
fram tillögur á næstu dögum, rétt
eins og það hafi aldrei verið gert
áður! Það grátbroslega við þessa
stöðu er sú staðreynd, að flokkarnir
hlaupa nú upp til handa og fóta til aö
varðveita sjálfseignarstefnu sem í
rauninni hefur aldrei verið til
nema þá óvart vegna stjómleysis!
Sjálfseignarstefnan
Sannleikurinn er sá að þótt vandi
húsbyggjenda komi nú upp á yfir-
borðið, þegar fólkið neyðist til að
hrópa á hjálp, hefur feigðin grafið
um sig í langan tíma. Hún blasti við í
síðustu kosningum og þess vegna
voru loforðin gefin þá um hækkun og
lengingulána.
Unga fólkið vill nú sem áður
eignast sitt eigið þak yfir höfuðið en
stjórnvöld hafa brugðist. Það er ekki
Búseti eða unga fólkið sem sækist
eftir hlutskipti leiguliðans heldur
þörfin og neyðin meðan þjóðfélagiö
býður ekki upp á annað og betra.
Kerfið, verðbólgan, launakjörin og
aðgerðaleysi stjómvalda er á góðri
leið með að hrekja þúsundir Is-
lendinga í bónbjargarstellingar þar
sem annaö tveggja bíasir við, að
greiða okurleigu eða okurlán.
Ráðgjafarþjónusta, bráðabirgða-
reddingar með Íánskjaravísitölu eða
tilfærslur á takmörkuðu lánsfé eru
hallærislegar lausnir.
Yfirlætisfullar athugasemdir um
aö betra sé aö eiga en leigja koma aö
engu gagni. Onot út í Búseta eða ein-
staka ráðherra koma málinu ekki
við. Það sem skiptir máli er að út-
vega lánsfé sem hjálpar fólki til að
standa á eigin fótum. Og lána til svo
langs tíma aö fólk geti um frjálst
höfuð strokið áður en það verður
gamaltogfarlama.
Ef menn meina eitthvað með
talinu um sjálfseign einstaklinga á
það vitaskuld að gerast meö félags-
legum og fjármálalegum ákvörð-
unum pólitískra stjórnvalda.
Það væri kaldhæðni örlaganna ef
sjálfseignarstefnan í húsnæöismál-
um af afhjúpaðist í stjómartíð þeirra
manna sem hæst hafa gumaö af
þeirri stefnu. Þeirra er nú leikurinn.
Ekki aðeins til aö bjarga fólkinu frá
skuldunum og leiguokrinu heldur
líka til aö bjarga eigin skinni frá
skipbroti aldarinnar.
Ellert B. Schram.