Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1985, Blaðsíða 12

12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn: ÞVERHOLT111, SlMI 27022. Auglýsingar: SIÐUMÚLA33, SÍMI 27022
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar og skrifstofa: ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF. ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Áskriftarverð á mánuði 400 kr.
Verð I lausasölu virka daga 40 kr. - Helgarblað 45 kr.
Tölvan og tungan
Ekki er langt síðan fólk fékk almennt rangt stíluð bréf
frá bönkum og opinberum stofnunum vegna frumstæðr-
ar tölvutækni. Dæmi um það var, að brodda vantaði
yfir stafi, svo að stundum komu út hjákátleg nöfn, sem
voru hrein móðgun við fólkið, er bréfin átti að fá.
Nú er öldin önnur. Flest tölvufyrirtækin, sem öflugust
eru á íslenzka markaðinum, eru með alla íslenzku staf-
ina rétt skapaða og meira að segja á réttum stöðum á
ritvélarborðinu. Því reynist flestum auðvelt að flytja
sig frá hefðbundnum ritvélum yfir til tölva.
Þá hafa tölvuborðin ekki hinar sömu vélrænu tak-
markanir og ritvélarnar. Þau veita meira rúm fyrir
íslenzka sérvizku og hefðir. Til dæmis er auðveldara
að fá réttar, íslenzkar gæsalappir en áður var.
Eitt tölvukerfið, það sem hefur verið tekið í notkun
hér á DV, getur skipt orðum milli lína með 95% ná-
kvæmni samkvæmt íslenzkum reglum. Sá árangursríki
hugbúnaður er unninn af Norsk Data í samvinnu við
handritalesara Morgunblaðsins og DV.
Fólk, sem hættir að nota ritvél og fer að nota tölvu,
getur skilað frá sér betri íslenzku og á þægilegri hátt.
Tölvan gefur nefnilega kost á margvíslegum breytingum
í miðju kafi, án þess að hreinskrifa þurfi á eftir.
Þannig má færa til heilu málsliðina, breyta orðaröð
og leiðrétta á annan hátt svo rækilega, að handritið
hefði orðið ólæsilegt með gamla laginu. Tölvan heldur
handritinu ætíð hreinu og freistar á þann hátt til ná-
kvæmari notkunar íslenzku.
Búast má við, að í framtíðinni geti tölvutæknin veitt
íslenzkri tungu enn betri þjónustu. í Bandaríkjunum
er til hugbúnaður fyrir samheiti í ensku máli, enda
hefur samheitaorðabók verið til á ensku í meira en öld
í sífelldum endurútgáfum.
Þar er hægt að láta tölvur veita leiðbeiningar um
notkun orða, til dæmis vara við ofnotkun einstakra
þeirra. Þar getur fólk sótt sér í tölvuna aukna fjöl-
breytni í orðavali og næmari skilning á blæbrigðum
samheita.
Slík samheitaorðabók fyrir íslenzka tungu er nú í
fyrsta skipti að koma út. Sú bók verður tungunni vafa-
lítið til mikils stuðnings. Efni þeirrar bókar mætti svo
koma fyrir í hugbúnaði tölva á einhvern hliðstæðan
hátt við það, sem gert hefur verið í Bandaríkjunum.
Þar vestra er til margvíslegur annar hugbúnaður til
verndar enskri tungu í tölvukerfum. Tölvur gera tillög-
ur um breytingar á stafsetningu í samræmi við stafsetn-
ingarorðabók, sem þær hafa verið mataðar á. Þá er til
hugbúnaður, sem varar við klisjum og stofnanamáli.
Tölvukerfi eru að verða svo öflug, að fylla má hluta
minnis þeirra með margvíslegum orðabókum samheita,
stafsetningar, stofnanamáls, slangurs og annarra slíkra
bóka, til eftirbreytni eða viðvörunar, eftir því sem við
á hverju sinni.
Með því að hleypa texta gegnum slíkan hugbúnað
mundi fólk geta náð sér í eins konar kennara, sem leið-
beindi um notkun rétts máls, eins og það er talið vera
hverju sinni. Tungunni hlýtur að vera styrkur að slíku.
Þannig má búast við, að tölvur framtíðarinnar mis-
þyrmi ekki íslenzku, eins og hinar gömlu gerðu, og lagi
sig ekki aðeins að tungunni, svo sem hinar nýju gera,
heldur verði henni beinlínis til framdráttar.
Jónas Kristjánsson
D V. MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER1985.
STOPP
HIMGADOG
EKKILENGRA
„Við viljum ekki búa í þjóð-
félagi sem tryggir þeim ríku
ofboðslega ávöxtun auðs en
kemur venjulegu fólki, sem
vinnur hörðum höndum, á
vonarvol.“
(Sambandsstjórn ASÍ 14.
nóv. 1985).
FRÁ BÆJARDYRUM venjulegr-
ar fjölskyldu séð skiptir það sköp-
um um afkomu og lífsskilyrði að
fjölskyldan geti ti-yggt sér þak yfir
höfuðið, til eignar eða leigu, lyrir
viðráðanlegan hluta af fjöl-
skyldutekjum.
I grannlöndum okkar, þar sem
jafnaðarmenn hafa löngum farið
með völd, telst það félagslegt
markmið í forgangsröð, að hlut-
fall húsnæðiskostnaðar af launum
fari ekki yfir fimmtung til fjórðung
fjölskyldutekna (20-25%).
Stefna í húsnæðisfjármálum
er beinlínis við þetta miðuð. Leið-
imar, sem fara má að þessu marki,
eru margvíslegar, t.d. bygging
ódýrra leiguíbúða í fjölbýli á veg-
um sveitarfélaga eða byggingar-
JÓN BALDVIN
HANNIBALSSON,
FORMAÐUR
ALÞÝÐUFLOKKSiNS
Vinstra megin
við miðju
• „Neyðarástandið, sem nú ríkir, er
rökrétt niðurstaða stjórnarstefnu
tveggja ríkisstjórna 5 sl. ár.“
samvinnufélaga, niðurgreiðslur
vaxta, beinir húsaleigustyrkir
o.s.firv. En þótt leiðimar séu marg-
ar er hitt aðalatriði að um mark-
miðið sjálft er ekki deilt. Ekki
lengur.
Lánakerfi í lamasessi
Ef við berum ástand húsnæðis-
mála hér á landi saman við það sem
tíðkast með siðmenntuðum grann-
þjóðum er fljótsagt að þar er engu
saman að jafna. Húsnæðislánakerfi
- sem ásamt skatta- og trygginga-
kerfi er virkasta félagslegt öryggis-
kerfi með öðrum þjóðum - er hér
ein rjúkandi rúst. Það er bókstaf-
lega ekkert í lagi:
- Byggingarkostnaður er stjam-
fræðilega hár.
- Lánafyrirgreiðsla er ónóg; hún
er of lágt hlutfall byggingar-
kostnaðar, til of skamms tíma, á
of háum vöxtum og ráðgjöf og
þjónusta banka og annarra þjón-
ustuaðila (t.d. fasteignasala)
yfirleitt ábyrgðarlaus og jafhvel
beinlínis varasöm.
- Greiðslubyrði lána gleypir iðu-
lega meira en öll dagvinnulaun
launþegafjölskyldna, þótt fyrir-
vinnur séu tvær.
- Áætlunargerð um raunverulega
íbúðaþörf (fjölda íbúða, stærð
og þjónustustörf) em lítt grund-
aðar tilgátur, enda hringlað með
niðurstöður ár frá ári.
- Lóðaúthlutunarpólitík
Reykjavíkurborgar tekur ekkert
tillit til fjölskyldusamsetningar
og íbúðaþarfar.
- Þeim mun meiri sem þörfin er
fyrir litlar íbúðir í fjölbýli og
með þjónustu fyrir unga og aldna
og einstæða foreldra, þeim mun
meira er byggt af „félagsheimil-
um“ yflr hina nýríku.
- Stór hluti útlána Húsnæðislána-
stofnunar (á niðurgreiddum
lánskjörum) fer til þeirra sem eru
að byggja í 3.- 5. skipti villur á
bilinu 200-500 fermetrar.
- Frá 1979-1983 er áætlað að 15
miUjörðum króna hafi verið
varið til að stækka húsnæði á
mann (sem er þó mun stærra en
í Sviss, hjá ríkustu þjóð heims).
- Vegna vaxtafrádráttar og niður-
greiðslna þýðir þessi húsnæðis-
málapólitík tekjutilfærslur frá
fátækum til efnaðra.
- Þrátt fyrir gerbreytt viðhorf eftir
verðtryggingu og raunvexti
hefur ekkert verið gert til að
skipuleggja félagslegt leigu-
íbúðakerfi fyrir hina ungu, sem
eru að koma undir sig fótunum.
Á rangt heimilisfang
Það er ekki vitglóra í þessu hús-
næðislánakerfi. Sannast hér hið
fomkveðna að þeim mun verr gef-
ast góðra manna ráð sem þau koma
fleiri saman. Ástandið hefur farið
jafnt og þétt versnandi sl. 5 ár. Nú
er svo komið að lýsa verður yfir
hreinu neyðarástandi hjá fjöl-
mennum þjóðfélagshópum. Hverjir
hafa farið með yfirstjórn húsnæðis-
mála sl. 5 ár?
□ Alþýðubandalagið (formaður
þess, Svavar Gestsson, var hús-
næðismálaráðherra 1980-1983).
□ Framsóknarflokkur, Alex-
ander Stefánsson, fyrrv. kaup-
félagsstjóri í Ólafsvík, 1983-85.
„Sigtúnshópurinn“ sendir
mótmæli sín á rangt heimilisfang,
þegar þeim er beint til „þingsins"
og „stjómmálamanna“ yfirleitt.
Það er auðvitað ríkisstjóm og
þingmeirihluti á hverjum tíma sem
ræður stefnunni og á að bera
ábyrgð gerða sinna. Við jafhaðar-
menn, sem öðrum fremur höfum
gagnrýnt þennan húsnæðisfárán-
leika árum saman og lagt fram á
þingi jafnharðan tillögur um aðrar
leiðir, getum alveg eins spurt Sig-
túnshópinn: Hafið þið fylgzt með
þeim tillöguflutningi? Hafið þið
lagt þeim tillögum lið?
5 ástæður
Neyðarástandið, sem nú ríkir, er
rökrétt niðurstaða stjórnarstefnu
tveggja ríkisstjóma 5 sl. ár. Ástæð-
umar em 5 helzt- ar:
1. Fjárhagslegt hrun bygging-
arlánasjóðanna. I stjómartíð
AB voru byggingarlánasjóðimir
sviptir tekjustofnum sínum. í
staðinn var þeim vísað á óvissan
lánamarkað. Tekin lán voru til
skemmri tíma og á hærri
vöxtum en útlán. Árlegur
vaxtamunur hefur smám sam-
an eyðilagt fjárhag lánasjóð-
anna. En núv. ríkisstj. hefur
bitið höfuðið af skömminni með
því að taka erlend gengis-
tryggð lán til húsnæðismála og
tapar þannig hundruðum millj-
óna í gengismun. Með þessu var
eiginfjárstöðu og útlánagetu
sjóðanna stefht í þrot. Þetta er
ein meginskýring þess að lánin
em of lágt hlutfall byggingar-
kostnaðar og til of skamms
tima og greiðslubyrðin þ.a.l.
óvið- ráðanleg.
2. Misgengi launa og lánskjara.
Fyrrv. ríkisstjórn kom verð-
bólgunni upp í 130%. Til þess
að klóra í bakkann voru vísi-
tölubætur á laun skertar hvað
eftir annað, en eftirstöðvar
skulda fylgdu verðbólgunni. Við
þetta myndaðist margfrægt mis-
gengi launa og lánskjara. Það
var þungbærast frá hausti 1982
til hausts 1983 og svo aftur frá
hausti 1984 til dagsins í dag.
3. Hækkun vaxta. Að frumkvæði
Þorsteins Pálssonar var bönkum
og lánastofnunum gefið tak-
markað vaxtafrelsi og att út í
samkeppni um sparifé sumarið
1984. Afleiðingin er gífurleg
vaxtahækkun sem gerir
greiðslubyrði skammtímalána
óbærilega fyrir íbúðakaupend-
ur. Þessum vaxtahækkunum er
jafnharðan velt út í verðlag.
Það hækkar framfærsluvísi-
tölu, sem aftur hækkar láns-
kjaravísitölu og þar með
greiðslubyrði skulda. Eitt pró-
mill hækkun lánskjaravísitölu
þýðir 15-20 milljón króna
hækkun á verðtryggðum
skuldum fasteignaeigenda.
Vaxtahækkunin er líka megin-
skýringin á verðfalli fast-
eigna, sem rísa ekki undir sömu
ávöxtunarkröfum og bankar og
verðbréfamarkaður bjóða fjár-
magnseigendum.
4. Kaupmáttarskerðing. Sá
hluti launþega, sem ekki hefur
fengið fjórðungslækkun kaup-
taxta bætta með launaskriði,
situr uppi með svo skerta
greiðslugetu að honum hefur
verið úthýst af húsnæðis-
markaðinum.
5. Verðfallfasteigna. Þegareftir-
stöðvar lána hækka umfram
endursöluverð eignar á markaði
endar það með eignaupptöku,
þ.e. söluverð dugar ekki fyrir
áhvílandi skuldum. Þetta er
vítahringur, sem hundruð fjöl-
skyldna hafa orðið innilyksa í -
vegna vaxtastefnu ríkis-
stjórnarinnar.
Stuðningur óskast
Á hverju einasta þingi frá árinu
1979 höfum við jafhaðarmenn flutt
tillögur til úrbóta. Nokkur dæmi:
Tillögur um að skila byggingar-
lánasjóðunum aftur tekjustofn-
um sínum og að stórhækka fram-
lög til húsnæðismála af fjárlög-
um; tillögur um að mismunur láns-
kjara og launa leiddi til lengingar
lánstíma svo að greiðslubyrði
héldist óbreytt hlutfall af laun-
um; tillögur um lækkun vaxta og
aukin skattfríðindi þeirra sem lent
hafa í mestum greiðsluerfiðleikum;
tillögur um skuldbreytingar á
skammtímalánum til húsnæðis-
kaupa í bönkum og lagaskyldu
banka til lengri lána; tillögur um
stöðvun nauðungaruppboða,
meðan ríkisstjóm og þingmeiri-
hluti næði áttum til að koma fram
með varanlegri bjargráð.
Við höfðum ekki þingstyrk til að
koma þessum tillögum fram. Því
má breyta. En við höfum óneitan-
lega saknað þess að talsmenn t.d.
Sigtúnshópsins veittu þessum til-
lögum siðferðilegan stuðning í
verki-ogítækatíð.
Jón Baldvin