Dagblaðið Vísir - DV - 13.10.1986, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 13. OKTÓBER 1986.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Árangur náðist
Mikilvægur árangur náðist á fundi leiðtoga risaveld-
anna í Reykjavík. Margt hefur áunnizt. Þokazt hefur í
samkomulagsátt í ýmsum mikilvægustu efnum. Menn
skyldu ekki láta neikvæða tóninn í ummælum Gor-
batsjovs Sovétleiðtoga villa sér sýn. En auðvitað veltur
nú allt á framhaldinu, hvort stórveldin vinna rétt úr
þeim efnivið, sem þau hafa fengið, eða hvort þau leggj-
ast að nýju í langvinnt áróðursstríð.
Fundirnir lofuðu sannarlega góðu. Fréttaskýrendur
segja, að minnstu hafi munað, að úrslitasamkomulag
yrði gert. Leiðtogarnir voru nálægt samkomulagi um
fækkun langdrægra eldflauga. Þar var, að tillögu Sovét-
manna, fjallað um að fækka eldflaugunum strax um
helming og útrýma þeim fyrir aldamót. Þá voru leið-
togarnir sammála um tillögu um að fækka mjög
meðaldrægum eldflaugum. Þannig áttu engar slíkar
eldflaugar að vera í Evrópu, nema franskar og brezkar,
og líklegt gat orðið, að meðaldrægar eldflaugar í Asíu
og Ameríku yrðu takmarkaðar við 100 fyrir hvorn.
Samkomulag tókst, þegar þessi mál voru rædd sem
slík. Minnstu munaði, að slíkir samningar yrðu undir-
ritaðir. En allt strandaði á kröfum Sovétmanna um, að
Bandaríkjamenn féllu frá geimvarnaáætlun sinni. Þar
virðast Bandaríkjamenn hafa boðið 10 ára frestun á
framkvæmd áætlunarinnar. En Sovétmenn vildu láta
takmarka undirbúning við störf í rannsóknarstofum
eingöngu. Á það féllust Bandaríkjamenn ekki. Reagan
Bandaríkjaforseti lýsti því sem mikilvægasta þætti í
varnarkerfi Vesturlanda. Menn skyldu þó sjá, að ekki
þarf þetta bil milli leiðtoganna að verða óbrúanlegt.
Gorbatsjov lagði þunga áherzlu á þetta á blaða-
mannafundinum í gær og ræddi um brjálæðinga.
Sovétmenn hafa þungar áhyggjur af fyrirhugaðri geim-
varnaáætlun Bandaríkjamanna. Sovétmenn telja, að
Bandaríkjamenn stefni að yfirburðum með því að finna
kerfi sem verji þá sjálfa, en þá gætu þeir hugsanlega
sigrað Sovétmenn með skyndiárás. Sovétmenn eiga við
mikinn efnahagsvanda að etja og vilja komast hjá að
he§a eigin geimvarnaáætlun.
Raunar er líklegast, að harðlínumenn í Washington
'og liði Reagans hafi brugðið fæti fyrir, að lengra yrði
komizt þessu sinni í málamiðlun um geimvarnaáætlun.
Þetta þýðir einnig, að Gorbatsjov hefur unnið á í
áróðurskapphlaupi risaveldanna, þar sem mjög margir
vestrænir menn eru andvígir geimvarnaáætlun Reag-
ans.
Ekki virðist hafa þokazt í átt til tilraunabanns með
kjarnorkuvopn. Bandaríkjamenn telja sig enn þurfa að
halda áfram tilraunum með kjarnorkuvopn til að vera
nægilega vel undirbúnir.
Fundurinn í Reykjavík var haldinn að frumkvæði
Gorbatsjovs. Hann kom vel undirbúinn á fundinn, með
nokkrar mikilvægar tillögur. Reagan hafði einnig til-
lögur fram að færa. Menn skyldu varast að segja, að
fundurinn hafi verið einskis virði, þótt hinar geysimikil-
vægu tilraunir til samkomulags í stærstu málum tækjust
ekki alveg að þessu sinni. Þar vantaði herzlumuninn.
Þótt Gorbatsjov vildi í fyrstu gera lítið úr árangri,
sem náðst hefði, varð hann síðar á blaðamannafundin-
um að viðurkenna, að árangur hefði náðst. Þá sagði
hann, að líklega hefði fundurinn ekki fært leiðtogana
fjær fundi í Washington innan tíðar, heldur nær.
Haukur Helgason.
„Sigurður A. Magnússon er í hópi þeirra íslensku rithöfunda, er greinilega halda, að þeir geti sagt hvaða vit-
leysu sem er, svo framarlega sem þeir segi hana nægilega vel.“
Ekkieróll
vitleysan elns
Því miður hefur Sigurður A.
Magnússon rithöfundur ekki etið af
því lífsins tré, sem lýkur upp augum
okkar að sögn heilagrar ritningar,
þótt hann hafi skírt heila bók eftir
því. Til marks um það má hafa þessa
dæmalausu klausu á bls. 13 í Skiln-
ingstrénu, þar sem hann lýsir
nokkrum afleiðingum heimsstyij-
aldarinnar síðari:
„Faktúrufalsanir voru brátt
komnar í flokk með þjóðaríþróttum
íslendinga, en almennu siðgaeði
hrakaði í réttu hlutfalli við fram-
gang frjálsrar samkeppni að am-
rískri fyrirmynd. Opinberir
embættismenn stunduðu purkunar-
laust einkarekstur og veittu sjálfum
sér og hver öðrum tilskilin innflutn-
ingsleyfi á sama tíma og innflytjend-
ur án politískra sambanda fengu
með engu móti kríað út nauðsynleg
leyfi og skildu ekki það lögmál hins
frjálsa framtaks að sá sterki neytir
jafhan aflsmunar og aðstöðu og
verður ofaná.“
Innflutningshöft eru ekki frjáls
samkeppni
Hvemig getur fullorðinn maður
látið aðra eins vitleysu út úr sér?
Sigurður misskilur allt, sem mis-
skilja má. Hann segir í öðm orðinu,
að frjáls samkeppni hafi færst í auk-
ana á þessum tíma. I hinu orðinu
segir hann, að innflutningur hafi þá
verið bundinn sérstökum leyfum frá
ríkinu. En innflutningshöft em að
sjálfsögðu ekki frjáls samkeppni,
heldur brot á henni. Sigurður er
ekki að ráðast á frjáls viðskipti,
heldur á ríkisafskipti, sem hann
kallar þó frjáls viðskipti! Ennfremur
segir hann, að þeir, sem höfðu greið-
an aðgang að valdsmönnum á
haftatímanum, hafi fengið innflutn-
ingsleyfi og aðrir ekki. Þetta er
auðvitað dagsatt. En frjálshyggju-
menn hafa alltaf varað við víðtækum
ríkisafskiptum af atvinnulífinu, þar
eð hætt sé við, að þau séu einkum
í þágu þeirra, sem greiðastan aðgang
hafa að ríkisvaldinu.
Hvar neytir hinn sterki aflsmunar
og aðstöðu og verður ofan á? Óaf-
vitandi svarar Sigurður þeirri
spumingu eins og fijálshyggjumenn.
Hinn sterki neytir aflsmunar í
stjómmálabaráttunni, ekki í
fijálsri samkeppni. f stjómmálabar-
áttunni verður sá hagsmunahópur
ofan á, sem getur ráðið sér blaðafúll-
trúa og haft áhrif á stjómmálamenn
og embættismenn með loforðum um
atkvæði eða aukin völd. Hinir troð-
ast undir. En í fijálsri samkeppni
Frjálshyggjan er
mannúöarstafna
KjaUaiinn
Dr. Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
lektor í heimspekideild
krók sinn fjárhagslega undir hafta-
fyrirkomulaginu. Má þar nefha sem
dæmi hagnað þann, sem margir pól-
itískir pótentátar höfðu á haftaárun-
um af verslun með bíla og bílaleyfi,
sem færði mörgum drjúga björg í bú.
Var eðlilegt, að þeir menn litu óhým
auga allar ráðstafanir til þess að
koma á jafnvægi í efnahagsmálum,
þar sem slíkar ráðstafanir rýrðu vald
þeirra og hagnaðarmöguleika."
Ólafur hélt áfram: „Þessir menn
vinna að vísu ekki á þann hátt að
hugðarefni sínu, að þeir segist vera
á móti fijálsri verslun í sjálfú sér.
En þeir beita sér af alefli gegn öllum
þeim ráðstöfunum, sem eru nauð-
synleg skilyrði þess, að verslunin
geti verið frjáls, og styðja af alefli
hverja þá þróun í atvinnulífi þjóðar-
innar, sem torveldar það, að verslun-
in geti verið fijáls. Fyrirheitna
landið er pólitísk nefnd, sem hefir
með höndum úthlutun alls erlends
gjaldeyris." Ég sé ekki betur en við-
varanir Ólafs eigi enn við, þótt að
vísu hafi tekist að létta margvísleg-
„í stjómmálabaráttunni verður sá hags-
munahópur ofan á, sem getur ráðið sér
blaðafulltrúa og haft áhrif á stjórnmála-
menn og embættismenn með loforðum um
atkvæði eða aukin völd. Hinir troðast
undir.“
sigra hins vegar þeir, sem geta boðið
betri eða ódýrari þjónustu en kep-
pinautar þeirra. Ög það er síðan
einfalt skilgreiningaratriði, að fijáls
markaður er öllum opinn: annars er
hann ekki fijáls. Þar mega allir
reyna fyrir sér. En þar verða þeir
líka að standa og falla með verkum
sínum.
Ummæli Ólafs Björnssonar
Af þessu tilefni ætla ég að leyfa
mér að vitna til eins merkasta hag-
fræðings okkar íslendinga á þessari
öld, Ölafs Bjömssonar prófessors,
sem lengi sat á þingi fyrir Sjálfstæð-
isflokkinn. Hann sagði í grein í
Morgunblaðinu á aldarafmæli
verslunarfrelsis á íslandi hinn 1.
apríl 1955: „Frjáls verslun á þó enn
marga of öfluga andstæðinga hér á
landi. Eru þar fremstir í flokki
stjómmálamenn og flokksgæðingar,
sem aðstöðu höfðu til þess að maka
um innflutningshöftum af þjóðinni í
tveimur áföngum, 1950 og 1960. Þeir
menn em enn til, sem vilja binda
framleiðslu eða sölu ýmissa afúrða
sérstökum leyfum frá ríkinu. þeir
vilja skömmtunarvald, svo að ein-
staklingamir geti ekki samið sín á
milli um vörur og þjónustu á eðlilegu
verði, en þurfi að treysta á náð
þeirra.
Strikum yfir stóru orðin
Sigurður A. Magnússon er í hópi
þeirra íslensku rithöfunda, er greini-
lega halda, að þeir geti sagt hvaða
vitleysu sem er, svo framarlega sem
þeir segi hana nægilega vel. Þeir
telja, að þeir þurfi ekki að bera neina
ábyrgð á orðum sínum. En má ég
minna Sigurð á viturleg vísuorð þess
skálds, sem hann dáir öðrum fram-
ar? „Strikum yfir stóm orðin. Standa
við þau minni reynum."
Dr. Hannes Hólmsteinn Giss-
urarson.