Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1986, Page 18

18
MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 1986.
Merming
Veruleiki
á sviði
Nýr einþáthingur eftir Súsönnu Svavarsdóttur
Veruleiki heitir einþáttungur fyrir
tvo leikendur sem frumsýndur verð-
ur í Hlaðvarpanum í kvöld. Höíund-
urinn, Súsanna Sv'avarsdóttir, hefur
ekki áður skrifað fyrir leikhús. Hún
er annars bókmenntafræðingur og
starfar við framkvæmdastjóm í
Hlaðvarpanum.
Þegar fyrst var sagt frá þessu leik-
riti í fjölmiðlum upplýsti Súsanna
að það hefði verið skrifað á einni
nóttu. Ég spurði hana hvort hún og
leikritið mundu ekki fa bágt fyrir
þá yfirlýsingu.
„Mér er alveg sama hvað fólk seg-
ir. Leikritið varð til á fimm tímum
og ég sé enga ástæðu til að draga
fjöður yfir það. Hins vegar hefur efni
j»ss verið að gerjast með mér í lang-
an tíma en braust út í leikritsformi
eina andvökunótt."
Súsanna tekur það skýrt fram að
hún líti ekki á sig sem „alvöruhöf-
und“, heldur vilji hún fyrst og fremst
koma af stað umræðum um sitt
hjartans mál, það er kvennabarátt>
una.
„Mér ftnnst sem þessi barátta hafi
farið illa með tvær kynslóðir kvenna,
annars vegar okkur sem erum aldar
upp við hefðbundna hlutverkaskip-
an á heimilinu, en upptendrumst af
hugmyndum um kvenfrelsi á gelgju-
skeiði, hins vegar mæður okkar.
Tilfinningaleg brynja
Fyrir okkur táningana var
kvennabaráttan jákvæð að því leyti
að hún ýtti undir metnað okkar og
hvatti til aukinnar menntunar
kvenna. En hún brynjaði okkur líka
tilfinningalega, við máttum ekki láta
ýmiss konar tilfinningamál, ást, böm
og annað slíkt, trufla okkur. Við
höfum því átt í miklum erfiðleikum
með að koma heim og saman tilfinn-
ingalífinu og þeim kröfum sem
kvennahreyfingin hefur gert til okk-
ar. í leiðinni dæmdi hreyfingin
ævistarf mæðra okkar ómerkt og
einskis virði.
Súsönnu er augljóslega mikið niðri
fyrir.
„Leikritið gengur því út á samtal
ósköp venjulegra mæðgna sem sjá
kvennabaráttuna frá ólíkum sjónar-
homum."
Komast þær að einhverri niður-
stöðu? spyr ég.
„Nei. Og ég ekki heldur. Ég hef
engar patentlausnir á kvenfrelsis-
málum. Ég er einfaldlega að spyrja
hvort við konur höfum gengið þessa
leið til góðs. Hefur ekki eitthvað
gleymst á leiðinni? Svo má líka
spyija hvað kvennabaráttan hafi
gert fyrir það kvenfólk sem er á
lægstum launum. Erum við ekki
bara að tala um baráttu forréttinda-
kvenna fyrir eigin kjörum?"
Pólemík eða pólitík
Hvað um Kvennalistann? spyr ég,
Súsanna dæsir.
„Upprunalegar forsendur hans
voru ágætar. En nú er hann orðinn
eins og hver annar pólitiskur flokkur
með þröngt skilgreind markmið.
Hvers vegna í ósköpunum sitja
kvennalistakonur til dæmis ekki í
bankaráðum? Nota konur ekki
banka, eða hvað? Og af hveiju neita
kvennalistakonur að stunda fyrir-
greiðslupólitík þegar allir aðrir
flokkar gera það? Hvað þykjast þær
vera að gera?“
Ekki fiallar leikritið um þetta allt
saman, segi ég.
„Nei, auðvitað ekki. Það er tak-
markað hvað tvær konur geta reifað
á fimmtíu mínútum. Það eru annars
þær Guðný Helgadóttir og Ragn-
heiður Tryggvadóttir sem leika
móður og dóttur."
Er höfúndurinn ekkert hræddur
um að pólemikin beri dramatíkina
ofurliði?
„Nei, nei. Helga Bachmann er búin
að gera úr þesru brúklegt leikverk,"
sagði Súsanna að lokum.
„Veruleiki" verður sem sagt frum-
sýndur í kvöld á annarri hæð
Hlaðvarpans. Gestir munu geta
keypt sér kaffi og meððí til að neyta
á meðan á sýningunni stendur.
-ai
Til
söngs
Jónas Ámason - Tll söngs, 125 bls.
Útg.: Imbusteinn, 1986.
Vegleg bók hefur verið að velkjast
á skrifborðinu mínu í allt of langan
tíma. Ekki er áhugaleysi ritdómara
alfarið um að kenna, frekar fiöl-
breyttu innihaldi bókarinnar því
hún á í senn erindi við myndlistar-
geirann, tónlistargeirann og bók-
menntageirann.
Hér á ég við bók Jónasar Ámason-
ar, Til Söngs, öðru nafiii Vísur og
kvæði við þjóðlög ásamt tilheyrandi
nótum. í henni eru einnegin mynd-
skreytingar eftir átta þekkta
myndlistarmenn og hönnuði: Atla
Má, Hring Jóhannesson, Kjartan
Guðjónsson, Tryggva Ólafsson, Ei-
rík Smith, Jóhannes Jóhannesson,
Steinþór Sigurðsson og Valtý Pét-
ursson.
f gegnum árin hef ég, eins og aðr-
ir, haft mikla ánægju af söngtextum
Jónasar, hvort heldur við lög bróður
hans, Jóns Múla, eða við írska þjóð-
lagatónlist af ýmsu tagi. Raunar eru
fáir menn hér á landi sem geta sett
saman eins sönghæfan texta og Jón-
as síðan Sigurð Þórarinsson leið.
„Það gildir um þetta safn eins og
þvínær allan kveðskap Jónasar
Ámasonar að fyrst heyrði hann lag
sem honum þótti gott, svo setti hann
saman texta til að syngja við
lagið,“segir í formála útgefanda.
Vitlaust stuðlað
Ekki verður framhjá því horft að
margir þessara texta em þýðingar.
En af reynslunni veit ég hve erfitt
er að þýða söngtexta þannig að hann
hljómi eðlilega á annarri tungu. Og
margir frumtextanna em sjálfir þýð-
ingar, skrumskælingar eða stæling-
ar á enn öðrum textum sem kannski
hafa lifað með mörgum þjóðum.
Útgefandi slær einnig annan var-
nagla varðandi þessa texta: „Söng-
textar em til söngs. Það er stundum
út í hött að stuðla þá eftir sömu regl-
um og kveðskap sem er gerður
handa fólki að una sér við lestur.
Áherslur í þjóðlagi geta beinlínis
krafist þess að sá sem yrkir við það
stuðli „vitlaust" samkvæmt ritúal-
inu. Þetta em menn vinsamlega
beðnir að hafa í huga varðandi sumt
í þessu safni.“
Bókmenntir
Aðalsteinn Ingóifsson
Það var vel til fundið af Jónasi að
efiia til myndlýsinga á söngtextum
sínum. Sjálfsagt hefur vinskapur
ráðið nokkm um val listamanna sem
sumir hveijir em þekktir fyrir allt
annað en slíkar framkvæmdir. Enda
em þeir misjafnlega í stakk búnir
til þess ama.
Að nýta spássíur
Nær undantekningarlaust komast
vanir myndskreytingarmenn best frá
verki sínu, sjá myndir Kjartans Guð-
jónssonar, og Hrings Jóhannesson-
ar, en sá síðamefhdi nýtir spássíur
og annað pláss í kringum söngtext-
ana betur en nokkur annar kollega
hans.
Ég hafði líka gaman af því hvemig
þeir Steinþór Sigurðsson og Tryggvi
Ólafsson nota suma textana sem út-
gangspunkta fyrir myndrænar
hugleiðingar.
Um nótumar í bókinni hef ég
hreint ekkert að segja. Mér skilst
að þær hafi verið settar á tölvu hjá
Nesprenti á Neskaupstað þar sem
allar nótur landsins em nú settar
og er allur frágangur þeirra til fyrir-
myndar.
-ai
„Hífopp!" æpti karlinn
Viðlas:
„Hífopp!" æpti karlinn.
„Inn með trollið, inn!
Hann er að gera haugasjó!
Inn með trollið, inn!“
Og kalli þessu hásetarnir hlýddu eins og skot;
og útá dekkið ruddust þeir
og fóru strax á flot. Kiárir!
Og skyndilega bylgja reis við bakborðskinnungmn
og skolaði rveimur fyrir borð
og síðan aftur inn. Klárir!
í sömu ferð fór bátsmaðurinn aftur undir spil,
og högg það gerði útaf við hann
eða hér um bil. Klárir!
í bræðslukrónni Siggi gamli stóð og verk sín ’ :Jin
er hundrað lítra grútarkaggi
hvolfdist yfir hann. Klárir!
Og ei var heldur ástandið í eldhúsinu gott,
því kokkurinn á hausinn stakkst
í stóran grautarpott. Klárir!
Og þegar næsta alda reis og yfir dallinn gekk,
sveif nálablókin eins og engill
uppá bátadekk. Klárir!
í sama bili skipparinn í sturtubaði stóð,
því brúarþakið gliðnaði
og inn þar sjórinn óð. Klárir!
Og eftir mikil hróp og köll og stímabrak og brask
skall forhlerinn á borðstokknum
og brotnaði þar í mask. Klárir!
En veðurgnýrinn kæfði loksins alveg öskur hans.
Og trollið sjálft var löngu farið
allt til andskotans. Klárir!
Myndskreytingar Kjartans Guðjónssonar við „Hítopp" æpti kariinn, einn
af textum Jónasar Ámasonar.