Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.1987, Side 21

LAUGARDAGUR 21. MARS 1987.
21
- Nú ert þú þekktur fyrir að beita
þér í ýmsum mannúðarmálum sem
aðrir hugsa lítið um. Hefur þú verið
mánast eini fulltrúi mannúðarstefnu
á þinginu?
„Nei, það eru margir góðir fulltrú-
ar mannúðarstefnu á þinginu - sem
betur fer. Mér varð það auðvitað
snemma ljóst þegar ég kom inn á
Alþingi að Alþýðubandalagið stæði
alls ekki undir nafni nema það sinnti
þessum málum alveg sérstaklega. Ef
Alþýðubandalagið á ekki að sinna
málefnum þeirra hópa sem á ein-
málsins samkvæmt flutti ég á þingi
tillögu um heildarendurskoðun á
lögum um málefni fatlaðra.
Ég á marga vini í hópi þessa fólks
og hafa þeir gefið mér margar hug-
myndir. Sannleikurinn er einmitt sá
að þetta samstarf við fólkið úti í hin-
um dreifðu byggðum og einnig hér á
höfuðborgarsvæðinu hefur auðvitað
gefið mér þær hugmyndir sem ég hef
flutt á Alþingi. Þær koma ekki al-
skapaðar út úr höfðinu á mér heldur
er það fólkið sem hefur gefið mér
þetta.“
manna. Er eins konar framsóknar-
mennska áberandi í flokknum?
„Það eru alltaf skil af þessu tagi í
öllum flokkum þar sem menn greinir
á en ekki eins og þú skilgreinir það.
Það er meira til marks um að menn
eru ákaflega gamansamir í flokknum
í bland við alvöruna að menn tala
oft um „framsóknarvinafélagið“ og
eru þá að tala um þá sem fyrst og
fremst hugsa um landsbyggðina og
málefni bændastéttarinnar.
Ég hef ekki orðið fyrir neinum
árekstrum, t.d. við fulltrúa verka-
hvern hátt eiga örðugra uppdráttar
í þjóðfélaginu þá er það alls ekki sá
flokkur sem það á að vera.
Ég kom inn á þing þegar Magnús
Kjartansson var ráðherra heilbrigð-
is- og tryggingamála og stóð að
gjörbyltingu á kjörum aldraðra og
fatlaðra með löggjöfinni um tekju-
trygginguna. Auk þess tók ég þátt í
því að semja nýja heilbrigðislöggjöf
sem landsbyggðin hefur notið sér-
staklega góðs af.
Félagsmálin
Ég hef einnig í gegnum tíðina beitt
mér í málum sem snerta þessa hópa
sérstaklega. Þegar ég lít til baka eru
mestu gleðiefnin á þingi áfangamir
sem náðst hafa í þessum málum. Það
er líka gleðiefni að þeir áfangar hafa
verið teknir í valdatíð míns flokks
en ég hef ekki átt þar meiri hlut að
málum en aðrir. Ég var með i að
stofna Styrktarfélag vangefinna á
Austurlandi og einnig í að stofna
Landssamtökin Þroskahjálp. Eðli
„•Framsóknarvinafélagið"
- Ertu þá eins konar fyrirgreiðslu-
pólitíkus á þessu sviði?
„Nei, ekki á þessu sviði en ég hef
alltaf greitt fyrir þeim sem til mín
hafa leitað varðandi eðlilega fyrir-
greiðslu, t.d. það að komast á eðlileg-
an hátt í gegnum kerfið. Ég hef
leiðbeint mönnum um hvernig þeir
eigi að fara að til að komast í gegnum
kerfið og ég skammast mín ekki fyr-
ir eitt einasta atriði í þeim efnum því
ekkert af því er óeðlilegt. Meirihlut-
inn af því fólki sem hefur leitað til
mín er fólk sem á einhvern hátt nær
ekki rétti sínum vegna ókunnugleika
og þarf á aðstoð að halda. Ég hef
lengi sagt það að við ættum að leggja
miklu meiri áherslu á upplýsinga-
starfsemi af þessu tagi til að almenn-
ingur geti náð rétti sínum. Ef ég er
fyrirgreiðslupólitíkus af þessu tagi
þá er ég bara stoltur af því.“
- Nú hefur verið talað um skörp
skil i Alþýðubandalaginu milli
landsbyggðarmanna og þéttbýlis-
lýðshreyfingarinnar, og ég held, sem
betur fer, og þrátt fyrir ýmis dæmi
sem ekki eru góð, að alltafhafi verið
skilningur fyrir því í þessum flokki
að bændur væru ein stétt launa-
manna og að sérstaklega þyrfti að
hlúa að þeim.
Auðvitað er deilt
En ég hef aldrei orðið fyrir óþæg-
indum í flokknum eða gagnrýni
vegna þessa. Hitt er annað mál að
menn deila í flokknum um þessi mál
og það væri nú skárri flokkurinn þar
sem ekki væri deilt um einstök mál-
efni. Það væri hræðilegt til þess að
hugsa ef ég hefði verið í einhverri
halelújasamkomu öll þessi ár. Þá
hefði ég alveg eins getað gengið í
Hjálpræðisherinn og sungið þar.“
- Hver er helsti málsvari „framsókn-
arvinafélagsins" í Alþýðubandalag-
inu?
„Ég skal ekki um það segja. Þetta
er nú svona frekar gamanmál í
flokknum. Ég held að við allir sem
komum af landsbyggðinni og höfum
áhuga fyrir því að vinna henni gagn
eigum ekkert erfitt uppdráttar í þess-
um flokki. Við höfum náð okkar fram
og félagar okkar af höfuðborgar-
svæðinu hafa stutt okkur í þeirri
baráttu. Ég bendi á það að þegar
spurt var í ákveðinni könnun kjós-
endur hvaða flokks það væru sem
vildu jafna lífskjör manna um allt
land þá voru kjósendur Alþýðu-
bandalagsins að sjálfsögðu hæstir."
Rangar aðferðir
- Síðustu misserin hefur verið tal-
að um kreppu í Alþýðubandalaginu.
Af hverju stafar þessi kreppa?
„Já, deilur hafa verið of miklar og
menn hafa gert of mikið veður út af
ákveðnum málum. Vissir menn hafa
óneitanlega sett fram þessar skoðan-
ir að það væri kreppa i flokknum og
ætlað sér að koma með patentlausnir
á málunum. Þær hef ég nú ekki séð
ennþá. Ég tel það mjög miður þegar
flokkur getur ekki leyst sín vanda-
mál - sem alltaf eru fyrir hendi hjá
öllum flokkum - inni í flokknum
sjálfum og ætlar sér þess í stað að
fara að hrópa um þau á torgum.
Ég hef ekki alltaf verið ánægður
með afstöðu míns flokks í einstökum
málum og gæti sett út á ýmislegt.
Ég er t.d. hundóánægður með Þjóð-
viljann en ég er ekki alltaf að hlaupa
með það út um allar þorpagrundir
hvernig hann tekur á málum. Ymsar
yfirlýsingar forystumanna flokksins
eru heldur ekki í takt við það sem
ég helst vildi. Ég hef ekki verið að
svara því vegna þess að ég tel að það
sé innan flokksins sem á að jafna
málin.
En þegar máttur fjölmiðalauglýs-
ingarinnar er orðinn svona mikill
freistast margir til að baða sig i því
ljósi. Allt of margir leiðast út í hana-
slag sem táknar þó alls ekki að menn
séu að gera eitthvað fyrir opnum
tjöldum. Það ber einfaldlega vott um
ákveðinn vanþroska að geta ekki
tekið á málum flokksins í flokknum
og látið sverfa þar til stáls ef um
miklar andstæður er að ræða og láta
málefnin ráða eftir því sem meiri-
hlutinn segir til um hverju sinni."
Freistingar
- Þetta er sú aðferð sem lengi hef-
ur dugað en af hverju ekki lengur?
„Ég held að menn séu svo veikir
fyrir allri þessari flölmiðlaauglýs-
ingu að þeir fara æ meira út í að
nota sér hana og mér þykir það mið-
ur. Þetta er í raun og veru bein
„ameríkanisering" á stjórnmálun-
um. Kosningar þar snúast orðið mest
um auglýsingar. Það er auðvitað
ósköp grátlegt til þess að vita að
flokkur eins og Alþýðubandalagið
skuli lenda á þessum villigötum. Hitt
er annað að það er sjálfsagt að fvlgj-
ast með fjölmiðlahrevfingunni sem
er orðin svo sterk sem raun ber
vitni.“
- Nú komst þú á þing árið 1971.
Hafa vinnubrögðin breyst mikið á
þeim tíma sem síðan er liðinn?
„Það hefur margt breyst. Ég nefni
t.d. vinnulag hér innan Alþingis.
Áður en ég kom inn á þing þekktist
ekki að varaforsetar þingsins væru
úr stjórnarandstöðu. Á fyrstu árum
mínum var það mjög algengt í nefnd-
um þingsins að reynt væri að bola
fulltrúum út úr nefndum ef þing-
styrkur var til þess.
Nú er þetta breytt og menn sjá það
að til þess að mál fái sæmilega af-
greiðslu er nauðsynlegt að allir fái
að komast sem allrabest að hverju
máli - þar með er talin stjórn þings-
Byggðamálin
Hvað hin ytri atriði varðar þá er
það harmsefni að vera að hætta núna
þegar mér sýnist landsbyggðin vera
að sigla inn í sama tímabil og Við-
reisn skildi við hana á sínum tíma.
Hún siglir hraðbyri í þá sömu átt.
Þá var landsbyggðin í raun og veru
í rúst og margir voru búnir að missa
trú á að hún gæti átt sinn tilveru-
rétt. Menn voru búnir að missa trúna
á að undirstöðuatvinnuvegirnir, sem
fært höfðu landsmönnum lifibrauðið,
gætu staðið áfram undir velmegun
þessarar þjóðar. Síðan gerist það að
menn reisa atvinnuvegina á lands-
byggðinni úr rústum með nýjum
atvinnutækjum og þeir verða á ný
uppistaðan i verðmætasköpun okk-
ar.
Við byggjum velmegunina, sem
blessunarlega er í landinu þótt henni
sé misskipt, á þessum sömu greinum
og voru afhrópaðar um 1970 því þá
átti erlend stóriðja að bjarga öllu.
Við vorum komin út á ystu nöf með
sjávarútveginn, að ég tali ekki um
landbúnaðinn sem verið er að drepa
skipulega núna.“
Á eftir að sjá árangur Jóns
Baldvins
- En hvað með stíl stjórnmála-
manna? Nú er bent á Jón Baldvin
sem stjórnmálamann með nýjan stíl.
Hefðu þau vinnubrögð verið talin
góð og gild fyrir 16 árum?
„Ég held nú að allt sem vekur at-
hygli og er alveg sérstakt skili alltaf
árangri. Ég er nú reyndar ekki búinn
að sjá að þessi stíll Jóns Baldvins
gangi í gegnum kosningahríðina. Ég
er ekki allt of viss um árangurinn.
Kjósendur eru ekki eins vitlausir
og margir halda. Það er alltaf ákveð-
inn hópur sem fellur fyrir auglýs-
ingamennskunni og skruminu en
meginhluti kjósenda kryfur málin
sjálfur. Þá er það spurningin um orð
og efndir sem ræður hvern menn
kjósa en ekki hver galar hæst á torg-
um eða sést oftast á sjónvarpsskerm-
inum.“
- Þegar þú byrjaðir á þingi varstu
stundum kallaður „sóknarnefndar-
formaðurinn frá Reyðarfirði“ og þú
hefur alltaf látið félagsleg málefni
þig varða ...
„Já, Sverrir vinur minn Hermanns-
son hefur haft gaman af að kalla mig
„kórdrenginn frá Revðarfirði'' af þvi
að ég tók þátt í því félagsstarfi eins
og öðru þar heima. Ég var m.a. sókn-
arnefndarformaður á þeim tíma eins
og mörgu öðru félagsmálastússi. Ég
lék t.d. með leikfélaginu og það hefur
komið að góðum notum hér á þingi
því þar lærði ég bæði framsögn og,
framkomu. Ég hefði orðið ennþa
aumari á þingi ef þessa hefði ekki
notið við.
Ég hef mikið hugsað um trúmál
þótt ég geti ekki hælt mér af því að
vera trúaður. Mér þvkir alltaf svolít-
ill sómi að því ef ég er minntur á að
ég hef starfað fyrir þá merku stofn-
un. þjóðkirkjuna."
Þeir hafa ekki setið í sóknar-
nefnd
- Þú sagðir í umræðum um afnám
prestkosninga að þeir menn sem það
vildu hefðu ekki setið í sóknamefnd-
um fyrst þeir ætluðu þeim að velja
presta...
„Um þetta vil ég segja það að
spurningin um rétt manna til að
kjósa sér prest er spurningin um rétt
manna til að velja sér sálusorgara.
Ég tel rangt að svipta fólk þessum
rétti og ef prestkosningar eru svona
miklu grimmúðlegri en aðrar kosn-
ingar þá hlýtur þessi slagur að færast
inn í sóknarnefndirnar.
Ég hefði ekki viljað - fyrir hönd
allra sóknarbarna á Reyðarfirði -
taka um það ákvörðun, ásamt öðrum
fjórum, hver ætti að vera sálusorgari
fólksins þar. Eftir þessa breytingu
stendur slagurinn um hverjir verða
kosnir í sóknarnefndirnar. Það verð-
ur áfram sami slagurinn."
Mér leggst eitthvað til
- Hvað tekur við hjá þér nú þegar
þingsetunni er að ljúka?
„Það er eiginlega synd að segja frá
því að ég er eins og maður sem kast-
ar sér til sunds án þess að vera
syndur en ég geri það og án þess að
sjá til lands. Eg hef ekkert ákveðið
í huga en mig langaði sannarlega til
þess að starfa áfram á minum heima-
vettvangi. Ég finn hins vegar ekkert
þar ennþá sem gæti komið til greina.
Þarna verður starfsvettvangur að
ráða.
Það þykir sjálfsagt ábyrgðarleysi
að segja þetta. Ég er ákveðinn í að
hvíla mig fyrst eftir að ég hætti. Síð-
an er að velja sér starf sem ég vildi
helst að væri á sviði þeirra félags-
mála sem ég þykist vita best um. En
ég hef ekki áhyggjur af þessu enn.
Ég segi bara eins og karlinn: „Mér
leggst eitthvað til,“ “ sagði Helgi
Seljan. GK