Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.1987, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1987.
11
DV-mynd S
Lvfið er lotterí
Glöggur maður sagði eitt sinn að
fótboltaleikur væri ekki barátta upp
á líf eða dauða. Hann væri miklu
meira. Stundum hef ég tilhneigingu
til að trúa þessari lýsingu. Að
minnsta kosti er það með ólíkindum
hvað maður getur tekið það nærri
sér þegar alvöru kappleikur er háð-
ur, hvað þá þegar illa gengur.
Landsleikurinn á miðvikudaginn
var einhver mesta martröð sem hægt
er að leggja á nokkurn mann, jaín-
vel þótt hann trúi því að fótbolti sé
ekki annað en barátta upp á líf og
dauða. Þarna situr maður uppi í
stúku og nagar neglumar og horfir
á mörkin hrannast upp, sex talsins,
án þess að eiga nokkra vöm í stöð-
unni. Ekki var hægt að fara inn á.
ekki var hægt að lemja leikmennina
og ekki var hægt að rífast við hina
áhorfenduma, því þeir vom jafn lú-
barðir hundar eins og ég.
Stundum fær maður útrás með því
að öskra sig hásan eða skeyta skapi
sínu á andstæðingunum. Þeir
harðsvímðustu vilja meira að segja
drepa dómarann. En í þessu tilfelli
gat maður ekki einu sinni orðið
vondur út í Þjóðverjana. Þeir fengu
öll tækifærin á silfurfati og maður
hafði það jafnvel á tilfinningunni að
þeir beiddust afsökunar á markasúp-
unni.
Úrslitamarkið
Göfugir og drenglundaðir menn
segja á hátíðarstundum að það sé
meiri vandi að sigra heldur en tapa.
Ekki veit ég hvaðan sú viska kemur
enda þekki ég engan sem tekur sigri
jafnilla og tapi. Gildir þá einu í
hverju ósigurinn er fólginn. Menn
tapa veðmálum, tapa i skák og bridds
og mér er enn í bamsminni hversu
óskaplega það tók á keppnisskapið
að tapa í fallinni spýtu.
En vorst af öllu er að tapa í íþrótt-
um. Hver man ekki eftir sér í fótbolta
í portinu eða túninu, þar sem.mark-
stengurnar voru húfa öðrum megin
og peysa hinum megin, og svo rifust
liðin heilu eftirmiðdagana um það
hvort boltinn hefði farið í stöngina
og inn, af því enginn vildi tapa? Svo
ekki sé talað um ef sparkað var yfir.
Þá hrópuðu menn: þversláin og inn
og stóðu á því fastar en fótunum að '
þversláin, sem enginn var til og
hvorgi sjáanleg nema í ímyndunar-
aflinu, hefði verið fyrir ofan eða •
neðan braut knattarins. Þegar allt
um þraut og hotjurnar höfðu spilað
bolta í nokkra klukkutíma, án þess
að vinningur væri í sjónmáli og stórt
tap var fyrirsjáánlegt, gripu góðir
keppnismenn til þess ráðs að segja:
Eitt mark enn, næsta mark er úr-
slitamark. Þannigvarstundumhægt
að breyta tapaðri stöðu í sigur og
labba glaður heim á leið.
Eg man eftir æskuvini mínum sem
átti eina boltann sem til var í göt-
unni. Hann hafði það fyrir sið. þegar
illa gekk í hans liði. að taka boltann
undir höndina í miðjum leik og lýsa
því vfir að hann væri hættur og far-
inn heim. Þá gekk maður undir
manns hönd til að blíðka stráksa og
andstæðingamir voru jafhvel tilbún-
ir til að bvija á jöfhu upp á nýtt.
í friði með fýluna
Því miður var þessi taktík ekki
brúkleg á miðvikudagskvöldið. jafn-
vel þótt við ættum boltann. Og það
fór vist ekki á milli mála að knöttur-
inn fór á milli stanganna þegm'
Þjóðverjarnir skoruðu.
Það voru næstimi því tíu þúsund
áhorfendur sem fóru fúlir heim úr
Laugardalnum á miðvikudaginn og
áttu það sameiginlegt að þola ekki
tapið. Og hvað gera tíu þúsund
manns sem labba allir í einu frá þeim
örlögum síniun að sitja upþi með
tap? Fyrst skammast maðiu- út i
sessunautinn. svo út í leikmennina
og þjálfarann og svo tuðar maður
við sjálfan sig í bílnurn og að lokiun
er hægt að rífast við sambýlisfólkið
þegar heim kemur. Svekktur. ergi-
legur. ef ekki beinlínis öskureiður.
Hvern andskotann er líka fólk að
abbast upp á mann með óskylda
hluti þegar maður er upptekinn við
að vera fúll vfir því að tapa? Fær
ekki að vera í friði meö fvluna. Ekki
or hægt að láta sig hverfa. því ekki
ei' hægt að flýja staðreyndina. Ekki
er hægt að sofna, þvi martröðin eltir
mann i svefni jafnt sem vöku. Ekki
er hægt aö kveikja á sjónvarpinu.
því þar er verið að svna leikinn eftir
á. Ekki er hægt að lemja neinn. því
saklaust fólk ber ekki- ábvrgð á
ósigri. sem það nennti ekki einu
sinni að fylgjast með.
Ja. þér var nær. Hver bað þig unt
að fara á völlinn? Hvenær hefur ls-
land unnið einhverja keppni sem
einhverju skiptir? Erum við ekki
rétt nýbúin að tapa hroðalega í söng-
lagakeppninni og hvernig fór ekki í
kosningunum? Flokkurinn skíttop-
aði og steinlá.
Það má kannske halda því frani
að menn. sem hafa keppnisskap. eigi
ekki að fyljast með keppni sem getur
haft ósigm' í fór með sér. Þverstæðan
er bara sú að í því liggur galdurinn
og freistingin. Aðdráttarafl áhætt-
unnar er beinlínis í því fólgið að
Ellert B. Schram
bjóða henni heim. Vera klár í slag-
inn. Þið þekkið týpuna: alltaf tilbúin
til að veðja. alltaf til í að þrasa og
þrefa. alltaf að halda sínu fi'.un af
því hún þolir ekki að aðrir hafi rétt
týrir sér. Ef þú vilt fara til vinstri.
þá vill hann fara til hægri. Et' ein-
hver segir að svart sé hvítt. þá er
keppnismaðurinn klár á því að hvitt
sé svart. Ömggiu'. sigurviss. lumdrað
prósent klár á því hver sé bestur eða
mestur.
Einu sinni þekkti ég mann sem var
svo fuliviss um visku sína að honum
var aldrei haggað í neinu þrætu-
máli. smna hvaða vitleysu hann hélt
fi'iun. Einhverju sinni þoldi viðrnæl-
andi hans ekki mátið og sló upp í
alfræðibók og sýndi fram á það svait
á hvítu að besser visserínn hefði
rangt fyrir sér. En hvað haldið að
vinurinn hafi sagt þá: blessaður
vei'tu. þetta er prentvilla í bókinnil
Néi eru margir besser visserar á
ferðinni eftir tapið ;i miðvikudaginn.
Reka þjálfarann. reka spilarana.
bivvta leikaðferðinni og ég er viss
lun að sumir þeirra mundu vilja
leggja til að ekki væri nema eitt
mark á velliniun ef það gæti tiyggt
okkar mönnum sigur í næsta leik.
Sigi'i hrósandi fórum við á völlinn
til að sjá stjömm'nar okkar. og allir
voru sanmtála um að ísland hefði
aldrei stillt upp jafrigóðu liði. Leik-
urinn var nánast formsatriði og það
var ekki fýrr en langt var liðið á
síðari þálfleik að keppnismennirnir
í stúkunni játuðu sig sigraða. Ekki
að andstæðingarnir hefðu verið
betri. Slíkt viðurkennir maður aldrei
og allra síst ef maður er uppi í stúku
og þolir ekki að tapa. Betm- að þess-
ir keppnismenn hefðu allir verið inni
á vellinum. Þá hefðu úrslitin orðið
önnm'.
Þessi yndislega og meðfædda gáfa
að trúa ekki sínum eigin augtun og
vita upp á hár hvernig vinna má
leik sem er tapaður er lykillinn að
keppnisskapinu. Versta er að út-
skýringarnar á tapinu og lausnin á
vandanum kemur jafnan eftir á!
Oft hefiu' verið giápið til þess ráðs
aö kenna vellintmi um. dómaranum
eða veðrinu. Því var ekki fyrir að
fara í þetta skiptið og þá er nærtæk-
ast að beina spjótiun sínmn að
þjálfiu'anmn. Hann er hvort sent er
útlendingur og þar að auki var hann
ekki inni á vellimun. Nú er tun að
gera að reka þennan eina nmnn sent
aldrei komst inn á völlinn og spilar
alls ekki með. Strákarnir voru að
vísu slappir. hittu ekki í dauðafæri
og brenndu af víti og sendu boltann
oftar til andstæðinganna en meðspil-
aranna. En sökudólginn verðiu' að
finna og af því þetta eru okkar strák-
ar og okkar heimavöllur. þá er
nærtækast að finna skúrkinn utan
vallar.
í nafni ósigursins
Nú er því ekki að neita að ég ber
líka sjálfur nokkra ábyrgö á þessmn
ósigri. Réð þjálfarann. fékk strák-
ana til að koma í leikinn. samdi
tneira að segja í upphafi um að þessi
leikur skyldi fara fram. Þetta er eig-
inlega mitt tap. prívat tap. Hvað á
ég að gera. maðtu' sem hvorki kann
né þolir að tapa? Reka sjálfan mig.
reka þjálfarann. reka strákana? Ég
get auövitað reynt að hefna min á
sjálfmn mér. með ýmiss konar refs-
ingmn. neitað ntér um mat. lokað
tnig inni í stofufangelsi. hafið há-
væra sjálfskrítik í tjölmiðlum og
krafist afsagnar minnar þegar í stað.
Ég gæti líka skannnað strákana og
lýst því yfir að þjálfarinn væri skúrk-
urinn. Allt í nafhi ósigursins. Ég
gæti rneira segja gert tillögu um að
leggja Knattspymusambandið niður
og Islendingar hætti að spila fót-
bolta. Þetta væri allt hægt að gera
ef maður væri sannfærðiu' imt að þar
með væri forðað frá frekari töpimt
og svona niðurlæging væri enclan-
lega útilokuð.
Ég er hins vegar svo barnalega
\dtlaus að reikna með því að ekki
væri alveg víst að nýtt lið og nýr
þjálfari og nýir menni nefhd gætu
lofað landantmi sigrtmt tmi alla
fi-amtíð. Þar að auki hefiu' það rétt
sisona hvarflað að mér að skýringin
geti að einhveriu leyti verið sú að
andstæðingamir hafi einfaldlega
verið betri. En af því keppnismenn
láta ekki slíkt opinskátt nefni ég
ekki þá skýringu frekar en aðrir.
Það heftu' hins vegar rifiast upp
fi'rir mér að þegar einn sigrar þarf
annar að tapa. Og öfugt. Hiá þvi
verðiu' víst aldrei komist og til þess
er leikurinn gerdtu'. LTt á þaö gengiu-
lífið og lotteríið.
Örlögin
Ég get heldur ekki neitaö þeirri
staðreynd að ég hef þurft að sætta
mig við ósigur áður og sá beiski bik-
ar hefur kennt mér að sigur verður
ekki sætur. nema fýrir það að við
þekkium hvað það er erfitt að tapa.
Svo skrítið sem þaö kann að hljóma.
Þá verður sigurviliinn meiri. ein-
beitnin sterkari og gleðin inntlegri
þegar hægt er að snúa vöm i sókn.
ósigri í sigur. mótlæti í meðlæti.
Þannig lærir keppnismaðurinn af
ófönun síntun og sættir sig við örlög
sin.
Einu sinni voru mínir menn að
leika gegn ofjörhun simun. Þegar
tvær mínútur voru til leiksloka skor-
uðu andstæðingarnir sitt þrettánda
mark nteðan minir höfðu aðeins
skorað tvö. Þá sagði veraldaivanur
maðtu' í vörninni: Strákar. ég er
ekki hjátrúarfullur maður. En þetta
þrettánda mark veit á að við töpum
leiknum!
Ekki vantaði þó keppnisskapið í
manninn þánn. Hann skildi hins
vegar þegar tap var tap og gekk síð-
an galvaskur til næsta leiks.
Þannig er einnig lexían sem við
lærum af þessu tapi. Úr þvi það var
ekki dómarinn eða andstæðingurinn
eða völlurinn eða boltinn. þá voru
það örlögin. Þau eru að grípa fram
fvrir hendur okkar. Kenna okk-
ur að tapa til að kenna okkur að
sigra.
Ellert B Schram