Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1988, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 13. APRIL 1988.
Frjálst.óháð dagblað
Gtgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr.
Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr.
Ekkert kennaraverkfall
Kennarafélögin í landinu hafa staðiö í kjaradeilum
nú í vor sem ekki hafa farið fram hjá neinum. í almenn-
um atkvæðagreiðslum höfðu þau aflað sér verkfalls-
heimilda sem hefðu væntanlega komið til framkvæmda
í þessari viku ef kennarar hefðu mátt ráða og ekki náðst
samningar. Fulltrúar ríkisvaldsins vefengdu hins vegar
lögmæti verkfallsboðunarinnar og nú hefur félags-
dómur kveðið upp úrskurði sína og lýst verkföllin
ólögmæt. Kennarsamtökin hafa látið í ljós óánægju með
niðurstöður félagsdóms en sætt sig við dóminn. Þau
hafa fallið frá verkfallsboðun á þessu vori en boða að-
gerðir að hausti.
Það hlýtur að vera mikið áfall og álitshnekkir fyrir
kennarasamtökin að fá þessa dóma. í báðum tilvikum
hefur ekki verið gætt formsatriða og verkfallsboðun
hnekkt af tæknilegum ástæðum. Það er auðvitað áríð-
andi fyrir sérhvert stéttarfélag að gæta laga og reglna
í samskiptum við aðra, en eðli kennarastarfsins frá
uppeldislegu og ábyrgu sjónarhorni er slíkt að meiri
kröfur eru gerðar til kennarasamtakanna um varkárni
og vönduð vinnubrögð. Það er nógu slæmt að kennarar
telji sig knúna til verkfallsaðgerða þótt þeir verði ekki
einnig sakaðir um að ana áfram án lögmæts undirbún-
ings.
Hvað sem sagt verður um kjör kennara er að því létt-
ir að verkföllum er afstýrt. Þau hefðu bitnað á skólafólk-
inu, börnunum og unglingunum, og kennurum hefði
hlotnast sá vafasami heiður að verða verkfallsglaðasta
stétt landsins. Áróðurslega séð er sú staða ekki æskileg
fyrir kennara, enda mátti sjá það af atkvæðagreiðslunni
í Hinu íslenska kennarafélagi að þar voru uppi efasemd-
ir um skynsemi þess að boða verkfall.
Erfitt er fyrir almenning að gera sér grein fyrir hvort
kennarar séu svo miklu verr haldnir en aðrar stéttir,
að kjör þeirra réttlæti endurteknar verkfallsaðgerðir.
Mikill munur er á útreikningum og upplýsingum, ann-
ars vegar frá kennarasamtökunum sjálfum og hins
vegar frá Qármálaráðuneytinu. Sem stafar sennilega af
því að grunnlaun kennara segja ekki alla söguna og
ýmsar sporslur þeim til handa eru faldar, vinnutíminn
óreglulegri og launamunur verulegur eftir aðstæðum,
fögum og álagi.
Það er hins vegar hafið yfir allan vafa að kennarar
telja sig afskipta í launatekjum miðað við aðra og afleið-
ingarnar eru ólund og óánægja sem hlýtur að skaða
skólastarfið þegar til lengri tíma er htið. Það getur varla
tahst æskilegt að ungdómurinn alist upp við þau skil-
yrði að kennarar sé uppteknari við stéttabaráttu en
uppeldið og fræðsluna.
Kennarar eiga það sammerkt með öðrum opinberum
starfsmönnum að eiga undir högg að sækja í því launa-
skriði sem ýmsar aðrar stéttir þjóðfélagsins búá við.
Þeir njóta ekki markaðslögmálsins og einkavæðingar-
innar sem hefur bætt kjörin meir og betur heldur en
löng og ströng verkalýðsbarátta. Með sama áframhaldi
geta kennarar ekki búist við öðru en að sitja í aftursæt-
inu og hafá á brattann að sækja meðan laun þeirra eru
njörvuð niður í opinbera launataxta. Spurningin hlýtur
að vera sú hvort ekki megi einkavæða skólana í vax-
andi mæh til að skapa kennarastéttinni það svigrúm í
launamálum sem hún sækist eftir. Stéttabarátta kenn-
ara verður að beinast inn á þá braut ef þeir ætla að
komast hjá árlegum deilum við ríkisvaldið og árekstrum
við skólaæskuna. Ellert B. Schram
Húsið Marargata 2. Þar er til húsa Læknamiðstöðin Landakoti, sem rætt er um i greininni.
Landakotsmál:
Hátt reitt til höggs
Sighvatur Björgvinsson, þing-
maður Alþýðuflokksins og formað-
ur fjárveitinganefndar Alþingis,
ritar kjallaragrein í DV hinn 6. þ.m.
og víkur þar nokkuð að málefnum
Landakotsspítala.
Hann byggir, eins og ýmsir aðrir
sem látið hafa frá sér heyra, aö því
er virðist á „skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um athugun á bókhaldi
og reikningsskilum Sjálfseignar-
stofnunar St. Jósefsspítala, Landa-
koti, rekstrarárin 1985 og 1986“.
Fram hefur komið undanfarið,
ekki síst frá Fjárlaga- og hagsýslu-
stofnun og frá fjármálaráðherra,
að umsagnir þeirra um halla ársins
1987 byggist á þessari skýrslu Rík-
isendurskoöunar. Eins og nafnið
bendir til fjallar hún þó einungis
um rekstur áranna 1985 og 1986 en
1987 hefur ekki enn verið endur-
skoðað.
Aukaumsvif
í þessari skýrslu, sem byggð er á
athugun sem fram fór sumarið
1987, kemst Ríkisendurskoðun að
þeirri niðurstöðu að orðið hafi mik-
il þensla í rekstri spítalans 1986 sem
einkum stafi af þessum atrið-
um:
1. Kaup hússins Marargötu 2 og
leiga 3/4 hluta þess til Lækna-
stöðvarinnar Landakoti hf.
Kaupin voru gerð 1983. Verð
hússins var allt tekið að láni.
Samið var um leigu við Lækna-
stöðina Landakoti, sem er félag
lækna sem flestir starfa á Landa-
kotsspítala. Leigan er svo há (kr.
132.000 á mánuði fyrir 300 fer-
metra) að hún greiðir allt
kaupverðið og vexti af því á
leigutímanum. Þannig má segja
að hentugra hefði verið fyrir
Læknastöðina að kaupa húsið
sem stóð til boða heldur en að
gefa spítalanum húsið eins og
raunin er.
Laun starfsmanna stöðvarinnar
eru greidd af Lækngstöðinni hf.
en launadeild spítalans annast
útborgun. í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar er gert ráð fyrir því
að spítalinn greiði allan rekstr-
arkostnað en gert sé upp einu
sinni á ári. Þetta er fjarri lagi
því að gert er upp jafnóðum og
ekki lagt út fé fyrir Læknastöö-
ina. Getur hver maður, sem á
annað borð getur lesið bókhald,
séö það með því aö líta á reikn-
ingana.
2. Uppsetning nýs þvottahúss.
Þvottahús hefur verið rekið við
spítalann í 86 ár. Nauðsyn og
spamaöur kröfðust þess að það
yrði endumýjað. Fjárveitingar
til stofnkostnaðar hafa aldrei
verið sundurliöaðar og hefur
veriö litið svo á og aldrei gagn-
rýnt til þessa að sú fjárhæð, sem
veitt væri til þessa, væri stjóm
spítalans til ráðstöfunar svo
langt sem hún hrykki til þeirra
verkefna sem tiltekin hafa verið
í áætlunum.
Ríkisendurskoöun staðhæfir í
Kjallarinn
Logi Guöbrandsson
framkvæmdastjóri
skýrslu sinni að aldrei hafi verið
minnst á þvottahúsið í áætlunum
en virðist ekki hafa gáð hvort sú
staðhæfing ætti við rök að styðjast.
Það átti hún ekki því að í fjögur
ár hafði endumýjun þvottahússins
verið í áætluninni og fyrsta árið
með ítarlegri kostnaðaráætlun og
arðsemisáætlun. Það er því alrangt
að ekki hafi veriö heimild til þess
að endurnýja þvottahúsið.
Byggð á „fréttum"
I skýrslu Ríkisendurskoðunar
kemur fram og vekur nokkra undr-
un að hvergi er getið sérstaklega
um tilkostnað vegna stofnunar nýs
þvottahúss í reikningum áranna
1985 og 1986. Var reyndar ekki
furða enda höföu engar fram-
kvæmdir við þvottahús hafist á
þeim tíma. Virðist sem endurskoö-
un reikninga 1986 hafi byggst á
„fréttum" um atburði ársins 1987.
Sennilega er hún runnin af þessum
rótum athugasemd Sighvats Björg-
vinssonar þar sem hann segir:
„Spyija má hvemig gerð hafi verið
grein fyrir þessum „aukaumsvif-
um“ í reikningum spítalans og
jafnvel hvort svo hafi veriö gert.“
Já, það er reitt nokkuð hátt til
höggs. Ég held að rétt sé að taka
fram að reikningar spítalans hafa
verið endurskoðaðir af löggiltum
endurskoöanda sem ekki hefði liðið
þaö að ekki væm framtalin gjöld
spítalans.
Spyrja má svo á móti spumingu
Sighvats hvemig útgjöld, sem ekki
em tilgreind í reikningum, geti
valdið auknum halla og útgjöldum
fyrir ríkissjóð.
Að þessi aðgerð spari stórfé í
rekstrarkostnað virðist engum
koma við.
Hinn mikli kostnaður við fram-
kvæmdimar er sá að svo stöddu
aö greiða kaupleigu rúmlega 400
þúsund kr. á síðasta ári. Fram-
kvæmdirnar hafa leitt til fækkunar
starfsfólks í þvottahúsi úr 19 í 10
og gerir sá spamaður langtum
meira en greiða stofnkostnað.
Það er billeg lausn á vandamál-
inu að reyna að kenna þessum
framkvæmdum um hallann á síð-
asta ári. Þótt þvottahúsið heföi
verið greitt aö fullu á árinu og þótt
Marargata 2 heíði verið keypt og
greidd út í hönd hefði samanlagður
þessi kostnaður ekki numið 30
millj. kr. En í raun var kostnaður
þessi enginn.
HaUinn stafar af hinum almenna
rekstri. Halli af launum nam kr. 47
millj. en af öðrum rekstrargjöldum
kr. 65 millj., þar af dráttarvextir 27
millj.
Fjárveiting og umfang
Á undanfórnum árum hefur ver-
ið ljóst ár eftir ár að fjárveiting til
spítalans stóð ekki undir rekstri
hans í því umfangi sem verið hef-
ur. Þurfti ekki neinar framkvæmd-
ir til þess að það væri ljóst. Þetta
hefur heilbrigöisráðuneytinu, sem
rekstur spítalans heyrir undir, ver-
ið tilkynnt á undanfómum ámm í
byrjun árs og það hefur gengið eft-
ir í árslok. Jafnframt hefur verið
farið fram á að ráðuneytið gefí til
kynna að hvaða leyti það vilji láta
draga saman rekstur spítalans til
þess að halda kostnaði innan fjár-
laga. Við þessu hefur ár eftir ár
ekki fengist annað svar en að ráðu-
neytið hefur í verki viöurkennt
með greiðslu hallans eftir á að rétti-
lega hafi verið að rekstri staðið.
Þrátt fyrir þetta er nú skyndilega
komin fram önnur afstaða.
Spítalastjómin átti þá ekki um
annað að velja en að draga úr
rekstri einhliða til þess að halda
kostnaði innan fjárveitinga.
Hvem voru viðbrögðin? Fjár-
málaráðherra sagði spítalastjórn-
ina hafa brugðið hnffi á háls
Alþingi til að neyða það til að greiða
hallann. Heilbrigðisráðuneytið fór
hins vegar fram á að hætt yrði við
samdráttaraðgerðir.
Yfirvöld vilja þannig að kostnaði
spítalans sé haldið innan fjárveit-
ingar en jafnframt vilja þeir að
haldið sé uppi miklu meiri rekstri
en fjárveitingin getur staðið und-
ir.
Er ekki orðiö tímabært, að tekin
verði pólitísk afstaöa í samráði við
stjóm spítalans til þess, hvert skuli
vera rekstrarumfang St. Jósefsspít-
ala í stað þeirrar stöðugu tog-
streitu, sem ríkt hefur undanfar-
ið?
Logi Guðbrandsson
„Það er billeg lausn á vandamálinu að
reyna að kenna þessum framkvæmd-
um um hallann á síðasta ári.“