Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1988, Side 15

LAUGARDAGUR 30. APRÍL 1988.
15
Þeim dettur svo lítið í hug
I þá gömlu daga þegar einungis
var ein útvarpsstöð í landinu hlust-
uöu landsmenn almennt á messu á
sunnudagsmorgnum.
Þessar messur höfðu þann kost
að þær voru í öllum aðaiatriðum
aUtaf eins. Það voru engar óvæntar
uppákomur til að raska ró manna
sem hlustuðu með öðru eyranu og
af gömlum vana líkt og á óbreytan-
legan niðinn í bæjarlæknum til
sveita eða samsöng hjólbarða og
bifvéla á götum bæjanna. Líkast til
hefði enginn orðið þess var ef út-
varpsmenn hefðu í hallæri sent út
tuttugu ára gamla messu.
Þeir voru að messa í fyrrakvöld,
blessaðir stjómmálamennimir.
Myndavélamar héldu því fram að
þetta væri ný messa. Og víst vora
andlitin önnur en fyrir tuttugu
áram. En ræðumar voru flestar
eins.
Sömu gömlu lummurnar
Stjómarandstaðan hélt því fram
að ríkisstjómin væri sjálfri sér
sundurþykk og réði ekki við vand-
ann. Allt væri að fara í kaldakol:
frystihúsin að stöðvast, atvinnu-
leysi framundan, launin alltof lág,
vextimir alltof háir, viðskiptahall-
inn of mikill, skattamir of háir og
allt væri þetta stjóminni að kenna.
Svo sæti hún og gerði ekki neitt á
meðan Róm okkar væri að brenna.
Skyldi þetta hafa heyrst áður?
Stjómarliðar sögðu hins vegar að
stjómarandstaðan væri ábyrgðar-
laus, ríkisstjórnin athafnasöm,
afrek stjórnarinnar væru mörg og
merkileg en stjómarandstaðan
hugmyndasnauð og rúin trausti.
Ætli það hafi ekki heyrst áður
líka?
Það eina sem hljómaði á einhvern
hátt öðruvísi en fyrir tuttugu árum
var boðskapur Kvennalistaþing-
manna og vandræðagangur þeirra
stjómarliða sem vom að reyna að
svara þeim. Sem auðvitað er ein
skýringin á því að Samtök um
kvennalista eru samkvæmt skoð-
anakönnunum önnur af tveimur
fylgismestu stjórnmálasamtökum
landsins um þessar mundir.
Fárra manna tal
Það hefur líklega engin hlust-
endakönnun verið gerð á fimmtu-
dagskvöldið. Það liggja þvi engar
tölur á borðinu um hversu lítill
hluti þjóðarinnar fylgdist með um-
ræðunum um vantraustið á ríkis-
stjórnina.
Flest bendir þó til að þessi um-
ræða hafi verið fárra manna tal og
skipti þá litlu þótt reynt væri all-
hressilega að brýna menn til að
hlusta. Við sem fylgjumst með
umræðum sem þessum, aðaUega
af gömlum vana, erum eiginlega
talin hálfskrítin. Yngri kynslóðinni
þótti þannig mun merkilegri tíðindi
en þessi pólitíska hebreska að síð-
asta samræmda prófinu skyldi
vera lokið. Margir sem eldri em
stilltu hins vegar umsvifalaust á
erlendar myndir á Stöð tvö þar sem
góðir gæjar og vondir vega mann
og annan.
Pólitískt hringsól
Áhugi á slíkum umræðum stjóm-
málamannanna er sem sagt ekki
fyrir hendi meðal almennings.
Hvers vegna?
Einn maður, sem aldrei skorti
áhugann, svaraði þeirri spurningu
fyrir nokkmm áratugum. „Áhug-
inn var bara drepinn," sagði hann.
„Hann þurfti aldrei að deyja. En
hann var bara drepinn af þessum
atvinnustjórnmálamönnum. Þeim
dettur svo lítið í hug.“
Já, „þeim dettur svo lítið í hug“.
Ætli Jónas frá Hriflu hafi ekki hitt
naglann á höfuðið þegar hann
kenndi hugmyndafátækt atvinnu-
stjómmálamanna um að hafa
drepið áhuga almennings á stjóm-
málaumræðunni?
íslenskir stjómmálamenn hafa
árum og áratugum saman verið að
fást við sömu vandamálin með
sömu skyndiaðgerðunum og haldið
sömu ræðurnar um vandann og
ráðstafanimar, með og móti. Bjarg-
ráð þeirra hafa einungis verið eins
konar fegurðaraðgerð á krabba-
æxli en engin lækning. Þess vegna
fara þeir alltaf sömu hringferðina
aftur og aftur.
Eitt sinn var sagt að stjórnmála-
foringi gæti talað sig inn í hjörtu
landa sinna. Atvinnustjórnmála-
menn samtímans hafa talað sig út
úr hjarta þjóðarinnar. Og svo eru
þeir furðu lostnir þegar þjóðin set-
ur traust sitt um stund á það eina
stjórnmálaafl sem ekki hefur enn
sýnt í verki hugmyndafátækt hins
pólitiska hringsóls.
Slegist á flugvellinum
Hafi ekkert komið á óvart í út-
varpsumræðunum í fyrrakvöld
verður það sama ekki sagt um þær
vinnudeilur sem staðið hafa síö-
ustu daga.
Sú sérkennilega staða er upp
komin að Verslunarmannafélag
Reykjavíkur, sem fram að þessu
hefur verið hálfgert grín í kjarabar-
áttunni, er komið í harðvítugt
verkfaU upp á eigin spýtur og verk-
fallsverðir þess famir að slást við
ferðamenn sem vilja komast úr
landi. Hver hefði trúað þessu að
óreyndu?
Ástæða þess að verslunarmenn
felldu í tvígang samning sem for-
ystan lagði fyrir þá og fóru í
verkfall er augljós: lágir kauptaxt-
ar. Umtalsverður hluti verslunar-
manna fær greitt samkvæmt
þessum kauptöxtum sem eru langt
Laugardags-
pistill
Elías Snæland
Jónsson
aöstoðarritstjóri
undir skattleysismörkum. Sá hóp-
ur réð ferðinni.
Meirihluti verslunarmanna er
hins vegar yfirborgaður. Sá meiri-
hluti mun vafalítið skila sér í
atkvæðagreiðslunni sem lýkur í
dag um miðlunartillögu sáttasemj-
ara. Fari svo mun þessu óvænta
verkfalli senn ljúka.
Gífurlegur launamunur
Þótt verkfóllum linni stendur sú
staðreynd eftir óhögguð að launa-
munur í landinu er gífurlegur.
í hugum fólks em þær upplýsing-
ar, sem birst hafa opinberlega um
kjör forstjóra Sambands íSlenskra
samvinnufélaga á meðan hann
gegndi starfl framkvæmdastj óra
við fisksölufyrirtæki í Ameríku,
lýsandi tákn þessa óeðlilega launa-
bils.
Hyldýpisgjáin, sem er á milli
launa fiskvinnslukonunnar, sem
puðar við þorskinn í frystihúsinu,
og forstjórans, sem stjórnar sölu
þessa sama þorsks í Ámeríku, er
auðvitað utan allra velsæmis-
marka.
Mat þjóðfélagsins á vægi hinna
ólíku starfa er einnig brenglað. Það
mat er í engu samræmi við mikil-
vægi starfanna fyrir þjóðarbúið.
Störf í framleiðslugreinunum eru
lítils metin þegar teknar eru
ákvarðanir um laun.
Það starfsmat sem felst í núver-
andi launakerfi er að sjálfsögðu
ekkert náttúrulögmál heldur af-
leiðing ákvarðana sem teknar hafa
verið í kjarasamningum og af hálfu
stjórnenda í atvinnulífmu og hjá
ríkinu. Þvi er hægt að breyta. Það
er einfaldlega spuming um vilja
þeirra sem ráða.
Læstir í fortíðinni
Forystumenn svonefndra aðila
vinnumarkaðarins viröast margir
hveijir ekki síður læstir í fortíðinni
en stjómmálamennimir.
Þrálátur er sá kórsöngur, sem
koma á í veg fyrir allar breytingar
í réttlætisátt, að mikil hækkun
lægstu launa muni setja allt þjóð-
félagið úr skorðum með óðaverð-
bólgu.
En vandinn er líklega ekki fyrst
og fremst sá hvernig unnt sé að
hækka lægstu launin án þess að
tilsvarandi hækkun verði á hæstu
laununum í þjóðfélaginu. Það er í
raun enn mikilvægara að huga að
endurmati á því hvar mikilvæg-
ustu framleiöslustörfin eiga að
vera í launakerfmu. Af hveiju eiga
þau störf, sem skipta svo miklu
máli fyrir framleiðslulifið í
landinu, að vera á botninum?
Hvers vegna ekki hreinlega að
meta þau störf upp á nýtt og skipa
þeim eðlilegri sess í launakerfi
þjóðarinnar?
Hreyfing í molum
Á morgun er heföbundinn hátíð-
isdagur verkalýðsins. Þá fara menn
í göngur undir fánum, leggja fram
kröfur í ávörpum dagsins og halda
ræður á útifundum.
Auðvitað segir það sína sögu um
stöðu mála í launþegahreyfmgunni
hvernig staðið er að þessum hátíða-
höldum. Ætli þaö sé ekki tímanna
tákn að í Hafnariirði, þar sem
verkalýðshreyfingin var um ára-
tugaskeið afar sterk, skuli ganga
og útifundur 1. maí vera liðin tíð.
Staðreyndin er auðvitað sú að
verkalýðshreyfmgin er í molum.
Vart hefur verið minnst á Alþýðu-
sambandið síðustu misseri frekar
en það væri ekki til. Sundmng hef-
ur verið innan Verkamannasam-
bandsins þar sem kröfur um
stofnun sérstaks sambands fisk-
vinnslufólks hafa orðið sífeljt
háværari. Líkur eru á að sum félög
opinberra starfsmanna klofni í
smærri einingap. Og hver verður
þróunin innan Verslunármannafé-
lags Reykjavíkur eftir atburði
síði^afu vikna? Ýmsir hópar þar
mónu hafa áhuga á að taka samn-
mgamálin í eigin hendur, til dæmis
þeir sem starfa í ferðaiðnaðinum.
Klofnar VR kannski líka í smærri
félög?
Sungið í Dyflinni
Þótt stjómmálamenn og verka-
lýðsforingjar hati ástæðu til að
harma áhugaleysi almennings em
slíkar áhyggjur fjarri Sverri
Stormsker og félögum er þeir sötra
bjór og viski á írskum krám í Dy-
flinni.
íslendingar taka nú þátt í evr-
ópsku söngvakeppninni í þriöja
sinn og áhuginn hefur ekki minnk-
aö. Enn sem fyrr hefur landinn
gengið út frá því sem nánast gefn-
um hlut að ísland færi með sigur
af hólmi eða svo gott sem. Ófyrir-
leitnir veðmangarar, sem setja
íslensku sveitina í sextánda sætiö
einu sinni enn, fá þar litlu breytt.
Landsmenn fylgjast grannt með
því gegnum fjölmiölana hvað
Stormsker borðar og drekkur,
hvernig Stefáni líður í hálsinum
og hveijum Jón Páll lyftir til lofts
í virðulegum hanastélum. Og síðan
tæmast göturnar í kvöld þegar öll
þjóðin sest framan við kassann
góða pg fer að syngja um Sókrates.
Ef íslendingar lenda svo í sext-
ánda sæti þriöja árið í röð má alltaf
skamma Svía.
Elías Snæland Jónsson