Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.1988, Page 15

15
LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1988.
ffiii thijdí ;> HnoAnn/wiiiAT
aögerðir ekki seinna en í lok ágúst
eöa fyrstu daga september.
Þorsteinn í
minnihlutastjórn?
Það fer alveg efdr því, hvemig
raöast í stjórninni, hver útkoman
verður. Hingaö til hafa framsókn-
armenn verið fremur sér á parti.
Þeir hafa hvaö eftir annaö komið
meö kröfur um efnahagsaðgerðir,
sem ekki hefur verið sinnt. Nú ráð-
gera framsóknarmenn miðstjóm-
arfund. Menn segja, að þeir geti
ekki enn einu sinni komið af fund-
um sinum með kröfur, án þess að
þeir fái eitthvað verulegt fyrir sinn
snúð. Annað væri of niðurlægjandi
fyrir stjómmálaflokk. Á hinn bóg-
inn raöast ráðgjafanefndin þannig,
að erfltt gæti orðið fyrir alþýðu-
flokksmenn að samþykkja útkom-
una, þegar ríkisstjómin fjallar um
framhaldið. Mönnum virðist sem
sjálfstæðismenn vilji sýna ábyrgð
með því að sitja í stjóminni, eins
og þeir kalla það. Nýlega hafa
heyrzt þær kenningar, að springi
stjómin, muni Þorsteinn Pálsson
sitja áfram í minnihlutastjóm, til
dæmis með alþýðuflokksmönnum.
Hann muni þá bíða þess, að slík
stjóm verði felld á vantrausti á
þingi. Þá mvrni sjálfstæðismenn
segja, að þeir hafi sýnt ábyrgð í
hinum mikla vanda þjóðarinnar,
en framsóknarmenn hafi hlaupizt
frá vandanum. Framsókn leggur
einmitt áherzlu á að vera hinn
ábyrgi flokkur, flokkurinn sem
gerir harðar tillögur í efnahags-
málum, þótt þær kosti landsmenn
fómir. Nú kann Sjálfstæðisflokk-
urinn að vifja taka þetta af Fram-
sókn og venða sjálfur hinn ábyrgi
flokkur. Slíkt gæti skipt miklu í
kosningum. Kosningar gætu orðið,
efdr að minnihlutastjóm félli á
vantraustí þingsins.
En þá er til að taka, að alþýðu-
flokksmenn vilja fyrir hvem mun
komast hjá kosningum. Þeir hafa
séð fylgistap sitt í hverri skoðana-
könnuninni eftir aðra. Ekki þarf
að efast um réttmæti þessara kann-
ana. Þar talar bæði reynslan og
það, að flestir munu vita af sam-
tölum við fólk, aö Alþýðuflokkur-
inn hefur tapað fylgi. Engar líkur
yrðu til, að Jón Baldvin gæti unnið
þetta fylgistap upp fyrir kosningar
á nokkrum vikum. Kannski vinnst
fylgistapiö aldrei upp. Annað er,
að brátt haustar. Springi stjómin
til dæmis í september, fer að líða á
vetur, þegar kosið yrði. Sitji Þor-
steinn áfram í minnihlutastjóm,
gæti stjórnin fallið í október. En
við höfum áður kosið i desember-
byrjun. Raunar er ekki margt þvi
LaugardagspistiU
Haukur Helgason
aðstoðarritstjóri
til fyrirstöðu, að svo verði gert aft-
ur. Samgöngur em allt aðrar en
áöur var. Kemur þá aftur að spum-
ingunni, hve mikið Alþýðuflokkur-
inn vilji leggja í sölumar til aö
losna við kosningar. Fari fram-
sóknarmenn, ættu alþýðuflokks-
menn því að vera fylgjandi, að nýr
flokkur kæmi í stjómarsamstarfið.
Fleiri hræddir
Þá koma til greina Borgaraflokk-
urinn og Alþýðubandalagjö. Ný-
lega sátu Friðrik Sophusson iðnað-
arráðherra og Júlíus Sólnes, vara-
formaður Borgarafiokksins, í sjón-
varpi. Fylgj Borgaraflokksins hef-
ur um hríð verið hverfandi í skoð-
anakönnunum. Friðrik talaði föð-
urlega um Borgaraflokkinn og
sagðist vænta þess, aö borgaralegu
öflin sameinuðust brátt í Sjálfstæð-
isflokknum. Júlíus tók ekki undir
það. Miðað við fylgisleysi Borgara-
flokksins er ekki Ijóst, að samein-
aður Sj álfstæðisflokkur riði feitum
hesti frá kosningum. Fylgj Borg-
araflokksins virðist hafa yfirgefið
flokkinn, þótt Albert og félagar
gætu kannski krækt í eitthvað af
því að nýju fyrir kosningar. En
Þorsteinn Pálsson viröist óttast, að
það væri að gefa Borgaraflokknum
lífakkeri að taka hann í ríkisstjórn,
til dæmis með Sjálfstæðisflokknum
og Alþýðuflokknum. Sjálfstæðis-
menn era ekki sammála um, hvort
fá ætti Borgaraflokkinn í ríkis-
stjóm.
Þá er að vjkja að Alþýðubanda-
laginu. Með Ólaf Ragnar Grímsson
sem formann þess flokks, í stað
Svavars Gestssonar, er lítill hug-
myndafræðilegur ágreiningur öllu
lengur milh Alþýðuflokks og Al-
þýðubandalags. Þetta era hvort
tveggja krataflokkar á alþjóðlegan
mælikvarða. Sumir kjósendur Al-
þýðuflokksins munu vilja sam-
vinnu við Alþýðubandalagið, hugs-
anlega sameiningu, einkum kratar
úti á landi. Aðrir þrautgrónir al-
þýðuflokksmenn vita ekkert verra
en sameiningu við svokallaða
komma. En að minnsta kosti geta
margir kratar hugsað sér Alþýðu-
bandalagjð í ríkisstjóm. Það væri
aö þeirra dómi skömminni skárra
en kosningar. Þá hafa sjálfstæðis-
menn síðustu ár stundum talað um
sögulegar sættir milli Sjálfstæðis-
flokks og kommanna. Sá kostur
gæti nú veriö til staðar, að Al-
þýðubandalagið færi í ríkisstjóm,
einkum þar sem einnig sá flokkur
óttast kosningar. Segja má um Al-
þýðubandalagið eins og Borgara-
flokkinn, að flokkurinn gæti haft
allt að vinna og engu að tapa við
að komast í samsteypustjóm frem-
ur en að lenda í kosningum. Því era
nokkuð sterk öfl, sem ekki vflja
láta kjósa, heldur reyna aðra
bræðslu, springj stjómin. En Þor-
steinn Pálsson karm allt eins að
vilja láta kjósa að nýju, eftir að
Sjálfstæðisflokkurinn stæði sem sá
flokkur, sem vildi takast á við
vandann fremur en að hlaupast frá
vandanum.
Staðan er hroðaleg
Hvaða stjóm, sem verður að fást
við efnahagsvandann, á ekki sjö
dagana sæla. Vandinn nú er hroða-
legur og kemur í kjölfar góðæris-
ins. í góðærinu spenntu menn bog-
ann of hatt, ríkissjóður, fyrirtæki
og einstaklingar. Þess gjöldum við.
Þá hefur verið rætt síðustu daga,
að rikisstjómin hafi misst af stræt-
isvagninum. Þetta hafa margjr
sagt. Athyglisverðust eru ummæh
Guðmundar Magnússonar prófess-
ors, að stjómin verði að velja mihi
verðbólgu og atvinnuleysis. í stöð-
unni nú geta einnig verið skiptar
skoðanir um, hvora þá leið skuh
velja.
Th era þeir, sem telja, að velja
skuh leið atvinnuleysis. Þá yrði
gengjð ekki feht, eða ekki svo að
heitið geti. Mörg fyrirtæki færa á
höfuðið. Það gjlti sérstaklega um
útflutningsfyrirtæki. Þótt atvinna
sé nú næg, gæti atvinnuleysi tekið
við á skömmum tíma við hrun fyr-
irtækja. Þetta þætti öhum auðvitað
slæmt mál, en samt era þeir ýmsir,
sem segja slika aðgerð nauðsyn-
lega. Hagkvæmustu fyrirtækin
mundu þá standa. Upp mundi
koma jörð iðjagræn. Við hefðum
gott af þessu, segja þessir menn.
Atvinnulíf á íslandi yrði betra en
nú er - einhvem tíma í framtíðinni.
En engjnn veit, hve langan tima
þetta mundi taka. Yrðu það mánuð-
ir eða einhver ár? Vafalaust þætti
landsmönnum hart að sitja í slíku
atvinnuleysi, og ekki yrðu ríkis-
sljómir sælar á þeim aðlögunar-
tíma.
Því er næsta víst, að enn á ný
mim verða valin leiö verðbólgunn-
ar. Við verðum að búast við gengjs-
lækkun. Við getum enn ekki sagt,
hve mikh hún muni verða eða
hvenær. En reynslan kennir okk-
ur, að slík leið verður jafnan ofan
á, þegar annars yrði um atvinnu-
leysi og hrun fyrirtækja að ræða.
Og samt má búast við gjaldþroti
ýmissa fyrirtækja á næstunni,
einkum næsta ár.
Við munum gjalda þess, að ríkis-
stjómin missti af strætisvagninum.
Raunar ber fyrri sljóm stóran
hluta af sökinni. Kannski berum
við öh eitthvað af sökinni. Við
kunnum ekki, flest hver, að nýta
okkur góðu árin sem skyldi. Ekki
skiptir öhu, hveijir munu stjóma
á næstimni, þeir munu allir meira
og minna verða í sama feninu. En
næstu vikur verða þó spennandi.
Ekki verður bæði sleppt og hald-
ið.
Haukur Helgason
^ ^ ^ DV-mynd JAK
Misstu af strætisvagniniiin
Menn ræða, hvað verði um ríkis-
stjómina. Umræður um efhahags-
aðgerðir á næstunni kmrna að
verða banabiti stjómarinnar.
Flestir spá því, að veraleg gengis-
felling verði ofan á. En verður hún
jafnmikh og framsóknarmenn telja
nauðsynlegt? Eða geta alþýðu-
flokksmenn sætt sig við venhega
gengjsfellingu? Vafalaust mun ráð-
gjafanefnd ríkisstjórnarinnar
mæla með töluverðri gengjsfeh-
ingu. En mikih ágreiningur kann
að verða um stærð fellingarinnar.
Þorsteinn Pálsson forsætisráð-
herra segir svo auðvitað, að ríkis-
stjómin þurfi ekki að fara að tihög-
um nefndarinnar. En nefndin mun
skipta miklu. Ráðherrar rikis-
stjómarinnar munu svo gera út um
máhö. Þá gæti stjómarsamstarfið
brostið. Þorsteinn hefur sagt, að
raunveruleg stjómarkreppa hafi
orðið í vor, þegar tekizt var á um
svipaða stöðu. Þá var forsætisráð-
herra enn á þeim buxunum að
sinna málamiðlun. Hann hefur gef-
ið í skyn, að hann sé hættur því
að mestu. Forsætisráðherra er
þreyttur á upphlaupum ráðherra
sinna. Vandiim nú getur orðið hinn
mesti. En bresti stjómarsamstarf-
ið, hvað tekur þá við?
Ekki seinna en strax
Um það er of fljótt að spá. Það fer
eftir því, hvar brysti, sem enginn
getur alveg séð fyrir. Víst er, að
foringjar Alþýðuflokksins hafa tal-
ið sig fastgengismenn og mótmælt
gengjsfellingum. Þeir tala niðrandi
um gengisfellingarkóra. En vand-
inn er nú meiri en var í vor. Frysti-
húsin munu loka hvert af öðra.
Atvinna fólks er í mikihi hættu.
Gengi krónimnar er skráð of hátt.
En við bætist, að líklega borgar
frystingjn sig illa. Hún er sennilega
smám saman að verða úrelt, þegar
útflutningur á ferskum fiski tekur
við og borgar sig miklu betur. Talað
er um, að þúsundir manna í fisk-
vinnslu séu í raun í atvinnubóta-
vinnu. Þetta er vandi til lengri
tíma. En til skemmri tima þarf ráð-
gjafanefndin og ríkisstjómin að
gera upp við sig, hvemig á að
bregðast við vanda fyrirtækjanna
með skjótum hætti. Sagt hefur ver-
ið, að aðgerðir þurfi ekki seinna en
strax. Forsætisráðherra talar um