Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.1988, Qupperneq 33

LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1988.
49 •
Þannig er ástandiö þar sem fellibylurinn Gilbert hefur farið yfir.
irnir fluttir í land nema einn eöa
tveir á hverjum palli sem loka fyrir
olíustreymið áður en þeir eru fluttir
í land á síöustu stundu.
Þetta er mjög stórt svæði sem þarf
að sinna. Það nær alveg frá Flórída
og yfir til Mexíkó sem er óhemjuvíð-
áttumikið hafsvæði. Pallarnir eru
þetta frá tveimur til þremur mílum
undan ströndinni og allt upp í 300
mílur. Þetta eru bæöi pallar sem olí-
unni er dælt frá til lands og einnig
er stöðugt verið að bora eftir olíu.
Um borð eru oft 50 til 60 manns þeg-
ar verið er að bora en færri á
vinnslupöllunum. “
Ætlaði að sýna
konunni landið
Gylfi var í fríi þegar ósköpin dundu
yfir við Mexíkóflóann og reiknaði
með að verða hér á landi fram eftir
haustinu. t „Ég kom heim gegnum
England nu í haust,“ segir Gylfi. „Við
hjónin vorum við brúökaup bróður
mins sem býr í Englandi og notuöum
tækifærið til að koma heim í síðbúið
sumarfrí. Við ætluðum að vera leng-
ur hér en veröum nú að fara í snatri.
Ætlunin var að skoða landið en það
verður að bíða betri tíma.
Konan mín er bandarísk. Við gift-
um okkur ,hér í Hallgrímskirkjunni
árið 1984 og höfum ekki komið hing-
að aftur fyrr en nú. Þetta setur því
óneitanlega strik í reikninginn.
Við búum í' Houston og höfum
einnig áhyggjur af heimihnu. Húsið
okkar er í hættu vegna flóða. Það
stendur ekki hærra en svo að þótt
við búum um 60 sjómílur frá strönd-
inni þá er það á hættusvæði. Því er
einnig spáð að fellibylurinn geti farið
yfir Houston þannig að eignir okkar
eru í hættu.“
Ekki svo hættuiegt
Daglega vinnur Gylfi við að flytja
vistir og varahluti til borpallanna og
að flytja menn að og frá landi eftir
því sem þeir skipta um vaktir. Þetta
er allt gert með þyrlum. „Við vinnum
sjö daga í einu, frá sólarupprás til
sólseturs, og höfum síðan sjö daga
frí,“ segir Gylfi. „Við vinnum þannig
aðeins aðra hverja viku. Ég get ekki
sagt að þetta sé hættuleg vinna, Þyrl-
urnar eru allar útbúnar flotum sem
hægt er að blása út á fimm sekúndum
ef neyðarástand kemur upp. Þyrl-
urnar fljóta því auðveldlega á sjó ef
nauðlending er óumflýjanleg.
ÖU umferöarstjórn er hka mjög til
fyrirmyndar. -Það eru aldrei meira
en 100 sjómílur á milli stjórnstöðva
þar sem björgunarþyrlur eru. Við
erum stöðugt í sambandi við stjórn-
stöðvarnar og ef eitthvað ber út af
þá er björgunarþyrla komin á staö-
inn eftir 30 mínútur eða skemmri
tíma.
Slys hjá Petroleum Helicopters eru
mjög fátíð þótt þyrlur félagsins séu
vel á fjórða hundrað. Það á þó við
hjá okkar félagi eins og í öllu öðru
flugi að 98% ahra flugslysa má rekja
til mistaka flugmannsins. Fyrirtækið
leggur því mikla áherslu á menntun
'og þjálfun sinna manna. Tvisvar á
ári förum viö í endurþjálfun og mik-
ið er lagt upp úr að farið sé eftir sett-
um reglum.
Það er ófrávíkjanleg regla aö hver
nýr flugmaður sem kemur til vinnu
fær mikla flughandbók sem í eru
sérstakar öryggisreglur félagsins.
Þaö er sagt að þessar reglur séu skrif-
aðar með blóði því þar er saman
komin hálfrar aldar reynsla af þyrlu-
flugi. Það er margt sem hefur lærst
frá því þyrluflug hófst og til dagsins
í dag. Þessi reynsla hefur kostað
mörg mannslíf og því ekki að furða
þótt kröfur um öryggi séu strangar.
I hverjum mánuði fær hver flugmað-
ur skýrslur um tilraunir með þyrlur
og rannsóknir á slysum til að geta
fylgst með öllu því nýjasta.
Það er stöðugt verið að minna
menn á að sýna varúð. Hér heima
tengja menn þyrluflug við hættur og
það er eins úti í Bandaríkjunum. Það
er undantekningalaust sagt mjög ít-
arlega frá öllum þyrluslysum þannig
að það er eðhlegt að fólk álíti þyrl-
urnar hættulegar þótt þær séu það
ef til vill ekki.“
Mannslífin ganga fyrir
„Björgunarflug, eins og núna
stendur yfir, er auðvitað ekki hættu-
laust en það er reynt að vera ekki
alveg á seinustu stundu með brott-
flutning fólks til að stefna mannslíf-
um ekki í hættu að óþörfu. Þegar
svona fellibyljir ganga yfir þá gefast
ahtaf nokkrir dagar til undirbúnings.
Þar að auki eru um 40 þyrlur að stað-
aldri á pöllunum til öryggis. Þar eru
flugáhafnir sem sinna björgunar-
störfum eingöngu en annast enga
flutninga þess utan.
Þessar þyrlur eru látnar bíða til
síðustu stundar og jafnvel skildar
eftir ef tvisýna er um að koma þeim
í land. Mannslífin eru látin ganga
fyrir. Við erum hftryggðir og trygg-
ingagjöld á þyrlunum eru líka há.
Það má segja að tryggingarnar séu
um 30% af verðmæti hverrar þyrlu.“
Gilbert fer á kreik
„Það var í fyrstu á huldu hvort ég
þyrfti að fara út,“ heldur Gylfi áfram
frásögninni af atburðum síðustu
daga. „Ég beiö í tvo daga eftir boðum
að utan um að koma til starfa. Nú
er orðið ljóst hvernig ástandið er og
afleiðingar felhbylsins eru gríðarleg-
ar. Menn kippast óneitanlega við að
heyra um að mikill fellibylur sé að
ganga yfir svæðið. Ég hef tekið eftir
því hér að menn hafa mikinn áhuga
á þessu.
Ég kvíði ekki fyrir að fara. Þetta
er mín vinna þannig að ég tek þessu
eins og hverju öðru. Ég hef verið við
þyrluflug frá árinu 1978 við ýmsar
aðstæður og gæti eins vel hætt þessu
ef mér líkaði ekki vinnan.“
Óviðráðanleg útþrá
Gylfi er einn þeirra manna sem var
ungur gripinn óslökkvandi löngun
til að sjá heiminn. Hann hefur lítið
verið hér á landi í aldarijórðung og
það má heyra á málfari hans að hann
hefur sjaldan talað íslensku síðustu
árin. Hreimurinn er ættaður frá Tex-
as. Þótt Gylfi sé ekki kominn nema
rétt á miðjan aldur hefur hann reynt
margt. „Ég fór héðan fá íslandi árið
1964 og var fyrst í siglingum í nokkur
ár með Norðmönnum, Svíum og
Dönum,“ segir Gylfi þegar hann rifj-
ar lífshlaupið upp. „Eftir nokkur ár
á sjónum fór ég á stýrimannaskóla í
Danmörku og hélt áfram að sigla sem
stýrirmaður að loknu prófi árið 1974.
Á þeim tíma fékk ég flugdelluna og
byrjaði að læra flug í Bandaríkjun-
um. Smátt og smátt eyddi ég alltaf
meiri og meiri tíma í flugið og á end-
anum var þaö orðið að aðalatvinnu.
Árið 1982 flutti ég til Pennsylvaníu
og rak þar flugskóla um tíma. Ég
hafði þá lært venjulegt flug og þyrlu-
flug jafnhliða og hef atvinnumanns-
próf bæöi á þyrlur og flugvélar.
Ég fór aö vinna fyrir Petroleum
Helicopters árið 1984. Níu af hverjum
tíu flugmönnum þar eru gamlir her-
menn sem velflestir voru í Víetnam-
stríðinu og lærðu þar að fljúga þyrl-
um. Þeir eru eftirsóttir vegna reynsl-
unnar og einnig vegna þess að það
er mjög dýrt að læra að fijúga þyrlum
og því fáir sem leggja út í það. Þeir
eru fáir sem eiga fjármuni til þess.“
Fullorðinn íflugnám
Þegar Gylfi hóf flugnám var hann
eldri en flestir þeir sem ætla sér að
gerast atvinnuflugmennn. „Já, þeir
voru margir sem brostu þegar ég
greip það í mig að læra að fljúga,“
segir Gylfi og hlær við. „En þetta var
gamall draumur sem ég hafði allt í
einu tækifæri til að láta rætast. Ef
menn láta tækifærin ekki framhjá
sér fara þá eru mönnum allir vegir
færir. Ég verö samt að segja það við
unga menn, sem langar aö læra að
fljúga, aö það er allt annað er auð-
velt ætli þeir sér að ná langt. Reynsla
af flugi er metin mjög mikið og það
er erfitt að fá þá reynslu.
Ég reyndi ýmislegt þegar ég var að
byrja. í tvö ár hafði ég atvinnu af til-
raunaflugi á nýjum þyrlum í Okla-
homa. Það var gamall flugkennari
minn sem kom mér í þaö starf. Þarna
var veriö að gera tilraunir með nýja
þyrlutegund sem hönnuð var fyrir
herinn. Af því að ég var útlendingur
þá þurfti ég að ganga í gegnum mörg
próf og svara mörgum spurningum
áður en ég fékk starfið.
Þessar þyrlur áttu að vera fjar-
stýrðar þótt þær væru hálft annað
tonn á þyngd. í tilraununum var yfir-
leitt hafður flugmaður um borð til
að taka við ef stjórnin af jörðinni fór
úrskeiðis. Þetta var mjög ævintýra-
legt flug. Þyrlurnaf voru byggðar
alveg nýjar frá grunni og ýmsar til-
raunir gerðar með þær.
Upphaflega var ætlunin aö kenna
þyrluflugmönnum að fljúga þessum
vélum með fjarstýringunni en það
gekk ekki of vel. Það var ágætt að
halda stjórn á þyrlunum ef flugmað-
urinn gat horft aftan á þyrluna en
þegar víkja átti frá því þá versnaði í
því. Á endanum komust hönnuðurn-
ir að því að módelflugmenn væri
bestir í að hafa stjórn á þessum þyrl-
um.“
Gott fyrir blóðþrýstinginn
„Ég var oftast í hlutverki öryggis-
flugmannsins sem sat um borð með-
an hinir voru að æfa sig með fjarstýr-
inguna. Það hafði oft ágæt áhrif á
blóðþrýstinginn þegar naumlega
tókst að skipta af fjarstýringunni yfir
á handstýringuna þegar mistök
uröu,“ segir Gylfi og grípur fyrir
hjartað. „Það var þó gaman að þessu
og þyrlan fékk á endanum viður-
kenningu frá loftferðaeftirlitinu. Ég
var aldrei í verulegri hættu þótt við
misstum tvær þyrlur en sem betur
fer var enginn um borð þegar þau
óhöpp urðu.
Ég lærði mikið á þessu tilrauna-
flugi og fór eftir þetta til Petroleum
Helicopters. Við fljúgum nánast um
allan Mexikóflóann því félagið er
með bækistöðvar víöa með strönd-
inni. Við verðum því að vera við-
búnir því að fljúa ólíkum gerðum af
þyrlum. í upphafi er gert ráð fyrir
að menn geti flogið fleiri en einni
gerð og eftir því sem starfsreynslan
verður meiri kynnast menn fleiri
vélum.
Þetta er góður hópur manna sem
vinnur hjá Petroleum Helicopters.
Flugmenn eru alltaf flugmenn og það
skiptir engu hvaöan menn eru upp-
runnir, hópurinn verður alltaf góð-
ur. Margir hafa hlotið sína þjálfum
í hernum en aðrir hafa lært með
öðrum hætti.
Ég byrjaði ekki að læra meðan ég
var hér heima þótt ég heföi áhugann.
Þá var oftar litið á áhuga ungra
manna til aö læra að fljúga sem
draumóra. Þyrluflug var nánast
óþekkt hér á landi þegar ég var að
alast upp og lengi vel var ekki hægt
að læra það nema í Bandaríkjunum.
Prentari í sjávarháska
Ég er fæddur í Reykjavík en ólst
upp í Vestmannaeyjum. Faðir minn,
Gunnar Sigurmundsson, var þar
þrentari. Ég lærði sjálfur upphaflega
prentverk og vann sem prentari bæði
hjá fóður mínum í Vestmannaeyjum
og einnig í íslafoldarprentsmiðju og
Odda. Það var þó alltaf í mér útþrá
sem var að pota fingri að mér. Ég fór
því á sjóinn og sigldi fyrst með Norð-
mönnum. Siglingar voru þá nánast
eini möguleikinn til að komast út í
heim.
Það má segja að ég hafi siglt um
öll heimsins höf og hef farið nokkr-
um sinnum í kringum jörðina á ýms-
um skipum. Einu sinni datt ég fyrir
borð og var ekki bjargað fyrr en eftir
sólarhring. Ég var þá á sænska far-
þegaskipinu Kongsholm.
Það var einstakt að ég skyldi bjarg-
ast. Þetta bar þannig til að skips-
félagi minn féll fyrir borð en ég náði
naumlega í hálsmálið á honum en
hann var svo þungur að ég gat ekki
náð honum upp og fór því á eftir.
Þetta gerðist um 60 mílur undan
Acapulco á vesturströnd Mexíkó.
Það vissi enginn af því þegar við
fórum fyrir borð þannig að skipið
sigldi bara í burtu án þess að nokkur
tilraun væri gerð til að bjarga okkur.
Fyrir tilviljun áttu menn á eintrján-
ingi leið framhjá sólarhring síðar og
þeir björguðu okkur. Sjórinn þarna
er heitur og saltur þannig að við of-
kældumst ekki og flutum vel. Ég veit
samt ekki hvernig við björguðumst.
Það hjálpaði okkur aö við vorum
tveir saman og hvöttum hvorn ann-
an til að gefast ekki upp. Annars
skiptust á örvæntingarstundir og
tímabil þegar við fylltumst baráttu-
hug. Eftir að okkur var bjargað vor-
um við í 12 daga á sjúkrahúsi í Mex-
íkó og vorum sendir á eftir skipinu-
til New York. Skipsfélagarnir urðu
eðlilega hálfhissa á að sjá okkur því
enginn vissi um afdrif okkar. Við
vorum bara horfnir. Við fengum
aukamánuð borgaöan í kaup og höfð-
inglegar móttökur um borð enda var
björgun okkar líkt við kraftaverk.
Þrjár nauðlendingar
Eg held að þetta sé það versta sem
ég hef lent í um dagana. í þyrluflug-
inu hef ég aldrei verið í alvarlegri
hættu. Eins Og flestir sem vinna við
flug hef ég lent í vélarbilunum en
aldrei verið hætt kominn. Ég hef
þrisvar oröið að nauðlenda en alltaf
sloppið við meiösli.
Veðurfar er yfirleitt gott við Mex-
íkóflóann. Hitinn er versta vanda-
málið því hann gerir loftið svo þunnt
og því erfitt að reikna út hvaða
hleðslu þyrlurnar þola. Þetta getur
oft verið vandamál því stundum
reynast hestöflin ekki nógu mörg
þótt hleðslan sé í samræmi við regl-
ur.
Fellibyljir í líkingu við þann sem
nú gengur yfir eru fátíðir og hafa
ekki komið síðan árið 1973 svo orð
sé á gerandi. Ég hef því ekki kynnst
þeim af eigin raun. Hvirfilbyljir eru
aftur á móti algengir en þeir hafa
aðeins áhrif á mjög takmörkuðu
svæði. Þeir geta engu að síður veriö
hættulegir og ég hef fengið að kynn-
ast þeim.
Einu sinni neyddist ég til að lenda
á borpalli vegna hvirfilbyls. Við
bundum þyrluna rammlega en
stormsveipurinn reif hana í sundur
og við horfðum á eftir brakinu af
henni í hafið.
Það hlaut að koma að því
Stormsveipirnir hafa ekki áhrif
nema á takmörkuðu svæði en veðrið
í þeim er óskaplegt. Fellibyljirnir eru
aftur á móti mjög víðáttumiklir og
valda tjóni á stórum svæðum. Þarna
við flóann var talað um að það hljóti
nú eitthvað að fara að gerast. Það eru
liðin 15 ár frá því síðasti stóri fellibyl-
urinn gekk þar yfir. „Þetta er of gott
til að geta verið satt,“ sögðu menn
viö sjálfa sig og það hefur líka komiö
á daginn aö felhbyljir eru ekki úr
sögunni. Þessi fellibylur er sá versti
sem komið hefur frá því mælingar
hófust,“ sagði Gylfi Gunnarsson.
-GK