Dagblaðið Vísir - DV - 25.05.1989, Síða 15

FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 1989.
15
Evrópuráðið
40 ára
Skömmu eftir lok heimsstyrjaldar-
innar síðari, eða nánari til tekið
hinn 5. maí 1949, undirrituðu 10
ríki stofnsamning Evrópuráðsins.
Nú, 40 árum síðar, eru aðildarrík-
in orðin 23 eða öll ríki Evrópu er
búa við lýðræðisskipulag. í aðildar-
ríkjunum búa nær 400 milljónir
manna.
Hugmyndin að baki stofnun Evr-
ópuráðsins var endurreisn Evrópu
eftir stríðið, aukin samvinna Evr-
ópuríkja og barátta fyrir fjölflokka-
lýðræði og mannréttindum.
Grunnstofnanir Evrópuráðsins
eru þrngið, þar sem sitja 177 þing-
menn frá. 23 löndum, ráðherra-
nefndin, sem er nefnd hinna 23ja
utanríkisráðherra, mannréttinda-
dómstólhnn, æskulýðsmiðstöðin,
auk ýmissa annarra stofnana og
sjóða.
Á þingum ráðsins er talað og þýtt
á sex tungumál, ensku, þýsku, ít-
ölsku, spænsku, frönsku og hol-
lensku.
Á vegum ráðsins starfa um 120
nefndir á fjölmörgum sviðum, svo
sem á sviði löggjafar, efnahags-
mála, félags- og heilbrigðismála,
menningarmáia, íþróttamála,
menntunarmála, 'æskulýðsmála,
umhverfismála, sveitarstjómar-
mála o.s.frv.
Höfuðstöðvar Evrópuráðsins eru
í Strasbourg í Frakklandi.
Á vegum ráðsins hafa verið gerö-
KjaUarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
alþingismaður fyrir
Framsóknarflokkinn
ir og samþykktir um 130 mismun-
andi sáttmálar þó e.t.v. séu oftast
nefndir mannréttindasáttmálinn,
félagsmálasáttmáiinn og menning-
armálasáttmáhnn.
Heildarkostnaður við starfsemi
ráðsins áriö 1989 er áætlaður 40
milljónir punda.
Framtíð Evrópuráðsins
Eðlilega verður forráðamönnum
Evrópuráðsins hugsað til framtíð-
arinnar á þessum tímamótum.
Margt hefur breyst á þessum 40
árum. Evrópa hefur tekið stakka-
skiptum.
Sú spurning hiýtur að vakna
hvort Evrópuráðið hafi þegar náð
tilgangi sínum, hvort nú sé unnt
að leggja það niöur. Stofnanir eiga
auðvitað aðeins að lifa meðan þær
þjóna tilgangi, ekki að verða eUífir
augnakarlar.
Þessum spumingum hafa velt
fyrir sér fyrrverandi forseti ráðs-
ins, Jung, og fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri ráðsins, Marcelino
Oreja, en báðir létu þeir af embætti
á afmælisfundinum.
Rétt er að fram komi strax að
allir er létu í ljós skoðun sína á síð-
asta þingi Evrópuráðsins voru
„Enginn sér fyrir hvert þær breyting-
ar, sem nú virðast í aðsigi, kunna að
leiða.“
Höfuðstöðvar Evrópuráðsins eru í Strasbourg í Frakklandi.
þeirrar skoðunar að ráðið ætti mik-
ilvægu erindi að þjóna í samfélagi
þjóða Evrópu.
Jung sagði reyndar að nú stæði
Evrópuráðið á vegamótum og
Oreja taldi tæpast raunhæft að
gera greinarmun á hugtökunum
„Evrópa sem heild“ og „Evrópu-
samvinna“ og átti þá við Evrópu-
bandalagið og Evrópuráðið.
Rétt er að störf Evrópubandalags-
ins og Evrópuráðsins skarast orðið
mjög og innan E vrópubandalagsins
eru 12 þeirra 23ja ríkja sem eru í
Evrópuráðinu.
Eftir að innri markaður Evrópu-
bandalagsins kemur til fram-
kvæmda 1992 verður þetta æ aug-
ljósara.
Heimur í smíðum
En niðurstaða manna var sú að
þrátt fyrir aukna samvinnu innan
Evrópubandalagsins væri starf-
semi Evrópuráðsins mikilvæg,
ekki síst vegna þeirra miklu breyt-
inga sem nú eru að verða í Austur-
Evrópu. Þannig gæti Evrópuráðið
orðið brú milh austurs og vesturs.
Og á afmæhsþinginu var einmitt
samþykkt ályktun þess efnis að
þjóðum í Evrópu væri heimilt að
hafa gestafuhtrúa hjá Evrópuráð-
inu þótt viðkomandi þjóðir byggju
ekki við fjölflokka lýðræði.
Slíkir fuhtrúar skulu hafa mál-
frelsi og geta tekið þátt í umræðum
þótt þeir hafi ekki atkvæðarétt.
ísrael hefur haft rétt til að senda
gestafulltrúa á fundi ráðsins. En
nú er verið að byggja brúna. Ekki
er ólíklegt að lönd eins og Pólland,
Ungverjaland og Júgóslavía og
e.t.v. fleiri muni fljótlega nýta sér
þennan rétt.
Þar með opnast nýtt svið, nýir
möguleikar í samskiptum þessara
þjóða.
Þróunin tekur tíma. En einmitt
þetta gæti flýtt fyrir fjölflokkalýð-
ræði í Austur-Evrópu.
Enginn sér fyrir hvert þær breyt-
ingar, sem nú virðast í aðsigi,
kunna að leiöa.
Vera má að við stöndum frammi
fyrir stórfelldari breytingum en
mannkyniö hefur áður séð. Aö
framundan muni draga úr sundrun
jarðarinnar vegna stirðnaðra hug-
myndakerfa.
Vera má að náðst hafi verulegur
hluti þeirra markmiða sem frum-
heijarnir stefndu að þegar sáttmál-
inn var undirritaður í London 5.
maí 1949. Eigi að síður virðast verk-
efnin enn víðtækari nú sem óleyst
eru.
í því starfi verður Evrópuráðið
ómetanlegt tæki.
Guðmundur G. Þórarinsson
Ný ver kalýðshreyf i nq
Verkalýðshreyfingin stendur á
ákveðnum tímamótum um þessar
mundir. Eftir langvarandi afnám
samningsréttar hafa flest verka-
lýðsfélög nú samþykkt nýja kjara-
samninga. Niðurstaða þessara
samninga er eins og undanfarin ár:
Þeir skhuðu nákvæmlega engu.
Þessi samningagerö kemur fyrir
sjónir utanaökomandi eins og
verkalýðshreyfingin viti ekki leng-
ur hvert hlutverk hennar er. Svona
á svipaðan hátt og jóhn eiga sér
vissan stað í almanakinu eiga
samningar að vera á ákveðnum
tíma þótt enginn sé með það á
hreinu hvert takmarkið sé.
Kjarabarátta eða eigna-
brask
Hlutverk verkalýðsfélaganna
hefur snúist upp í það að byggja
upp mikið bákn, safna í sjóði og
fjárfesta þar sem arðvænlegast er
hveiju sinni. Verkalýðshreyfingin
á í dag eignir upp á fleiri milljarða,
skrifstofubyggingar, sumarhús,
íbúðir, hlutabréf og samkomusali.
Þegar síöan á að fara að semja
um laun kafnar kjarabaráttan í alls
konar aukaatriðum og samkeppni
mihi félaga í stað samstöðu um
aðalatriðin sem eru mannsæmandi
laun fyrir aha.
Valdhafamir kunna aö nota sér
þessa sundrungu eða eins og Róm-
veijar orðuðu það forðum daga:
Deildu og drottnaðu. Nýlegt dæmi
er þegar Ólafur Ragnar fjármála-
ráðherra reyndi að etja saman
Sóknarkonum og kennurum til
bjargar eigin skinni á frægum
fundi með kennurum.
Lögbinding lágmarkslauna
Eitt af aðalbaráttumálum Flokks
mannsins hefur alltaf verið lög-
binding lágmarkslauna sem taka
mið af framfærslukostnaði hverju
sinni. Með því yrðu laun sett undir
sama hatt og aðrir kostnaðarhðir
fyrirtækja, s.s. sími, rafmagn og
vextir. Eins og við vitum sest VSÍ
KjaUarinn
Áshildur Jónsdóttir
í landsráði Flokks mannrins
ekki niður með símamálastjóra th
að semja um skrefagjald heldur
borgar símamálastjóra umyrða-
laust án þess að nokkrum finnist
það athugavert.
Láglaunastefna er tíma-
skekkja
Þessi láglaunastefna, sem hefur
verið við lýði undanfarin ár, er
heimskuleg hagfræði. Þýsku og
japönsku efnahagsundrin byggðust
á því að hækka laun, ekki lækka
þau. Þetta leiddi af sér meiri kaup-
mátt almennings sem gat þá keypt
framleiðslu og þjónustu fyrirtækj-
anna. Sem betur fer hafa nokkrir
greindir, íslenskir atvinnurekend-
ur uppgötvað þetta fyrir löngu.
Með lögbindingu lágmarkslauna
er búið að leysa launamálin í eitt
skipti fyrir öll og þá fyrst er raun-
hæft að tala um sérsamninga innan
stéttarfélaga. Þá gæti verkalýðs-
hreyfingin farið að snúa sér að
hlutum sem eiga betur við árið 1989
en frumstæðar kröfur eins og
mannsæmandi laun því þó að sam-
ið hafi verið um slík laun er nóg
af verkefnum óleyst.
Verkalýðshreyfingin ætti að vera
baráttutæki sem notar hvert tæki-
færi th að koma á umræðu í þjófé-
laginu um lýðræði og mannrétt-
indi. Hún ætti að standa fyrir því
að gjaldþrota fyrirtækjum verði
breytt í samvinnufélög launþega
og ganga jafnvel enn lengra og
hvetja til þess að enginn maður
verði launþegi heldur vinni fólk hjá
sjálfu sér og með öðrum.
Samvinnufélög launþega
Samvinnufélög launþega eru
rekstrarform sem hentar mjög vel
í dag. Dæmi um allan heim sýna
að slík fyrirtæki skha betri af-
komu, meiri framleiðni og borga
betri laun en önnur fyrirtæki.
Ástæðan er einföld. Alhr starfs-
menn fyrirtækisins taka ábyrgð og
eiga jafnra hagsmuna að gæta og
skha þar af leiðandi betri vinnu,
eru ánægðari og veita betri þjón-
ustu.
Lögbinding lágmarkslauna verð-
ur aldrei að raunveruleika með rík-
isstjórnum eins og-þeim sem hafa
setið undanfarin ár. Það skiptir
engu máli hvort um hægri stjórn
er að ræða eða ríkisstjórn sem
kennir sig við „félagshyggju“.
Ef fólk vih gera sér vonir um al-
mennilega launastefnu hér á landi
verður það að hætta að kjósa gömlu
flokkana sem skiptast á að verma
stólana. Fólk verður að þora að
taka áhættuna og kjósa eitthvað
nýtt.
Segjum stjórninni upp
Flokkur mannsins gengst nú fyr-
ir undirskriftasöfnun th þess að
koma ríkisstjórninni frá. Margir
eru óánægðir með ríkisstjórnina,
ekki síst launþegar, og hún hefur
sýnt það á undanfömum vikum aö
hún er óvinveitt fólki. Þessi söfnun
er tækifæri fyrir fólk th að tjá skoð-
un sína á þessari stjórn.
Það er líka mikið hagsmunamál
verkalýðshreyfingarinnar að koma
stjórninni frá og því höfum við í
Flokki mannsins boðið verkalýðs-
félögum um allt land að taka þátt
í þessari söfnun.
Nú er tækifærið fyrir alla sem
vilja mannsæmandi kjör að taka
höndum saman og segja ríkis-
stjórninni upp. Gleymum því ekki
að' kjarabarátta snýst ekki ein-
göngu um peninga heldur hka um
réttindi th að vera maður.
Áshildur Jónsdóttir
Nú er tækifæri að taka höndum saman og segja ríkisstjórninni upp, segir greinarhöfundur m.a. - Rikisstjórn
Steingrims Hermannssonar.
„Hlutverk verkalýösfélaganna hefur
snúist upp 1 það að byggja upp mikið
bákn, safna í sjóði og fjárfesta þar sem
arðvænlegast er hverju sinni.“