Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.1990, Blaðsíða 16

16
LAUGAIIDAGUR 12. MAÍ 1990.
Skák
Miklir skákmeistarar eru gjam-
an inntir eftir því hvaða skákbók
þeir handléku fyrst og hafa margir
svipaða sögu að segja, líka þessari:
„Ég var vart búinn aö slíta bams:
skónum er fóðurbróðir minn gaf
mér bók með bestu skákum Capa-
blanca og las ég hana spjaldanna á
milh, mér til mikils gagns. Kristal-
tærar skákir Capablanca höfðu
mikil áhrif á mig.“
Enn hefur enginn spurt ritara
þessara lína að því hvaða bók hafði
mest áhrif á hann í æsku en lesend-
um til fróðleiks skal það upplýst
að það var bókin „Kóngaveiðar"
eftir Englending að nafni Cozens.
Líklega hef ég aldrei beðið þess
bætur að hafa komist yfir þessa bók
en mikil reiðinnar býsn þótti mér
hún skemmtileg!
í bókinni em 45 sígildar skákir,
sú fyrsta tefld 1844. Allar skákirnar
eiga það sammerkt að kóngur and-
stæðingsins er hrakinn úr fylgsni
sínu, sótt að honum úti á miðju
borði og látum ekki linnt fyrr en
hann er mát! Þannig er nafn bókar-
innar til komið, „The King Hunt“.
Er ég fletti bókinni núna koma
ósjálfrátt upp í hugann myndir af
enskum aðalsmönnum á héraveið-
um.
Þeir sem á annað borö kunna
mannganginn vita að skák er lokið
er annar kónganna er mát. Því er
afar mikilvægt að koma kóngi sín-
um í öruggt skjól, þar sem óvina-
herinn nær ekki til hans. Um leið
er mikið unnið ef tekst að koma
óvinakóngnum út fyrir herbúðirn-
ar. Mannsfómir í þeim tilgangi eru
býsna algengar og oft mjög árang-
ursríkar.
Skoðum sýnishorn úr bókinni
góðu. Skákin er þeim mun merkari
fyrir þá sök að þar eigast við tveir
snjöllustu skákmeistarar sögunn-
ar. Svörtu mönnunum stýrir þýski
stærðfræðingurinn Adolf Anderss-
en, einhver sókndjarfasti snilling-
ur allra tíma, og gegn honum teflir
Wilhelm Steinitz, fyrsti opinberi
heimsmeistarinn. Skákin er tefld í
Baden-Baden 1870 en þá var And-
erssen 52ja ára gamall en Steinitz
34ra ára. Fjórum árum áður hafði
Steinitz unnið Anderssen óvænt í
óopinberu heimsmeistaraeinvígi
en í Baden-Baden, þar sem And-
erssen sigraði glæsilega, var stund
Bandariski stórmeistarinn Lev Alburt fetaði í fótspor „gamla leigumorðingjans frá Breslau," og elti óvinakóng-
inn um víðan völl.
sem verra er: Nú lendir hvíti kóng-
urinn á vergangi.
29. Hdl Dxc5+ 30. d4 exd4+ 31.
Kf4
Annars fellur maður óbættur en
nú er ljóst aö skammt er til enda-
lokanna.
31. - h6 32. Rh3 He8 33. Dd3 g5+ 34.
Kf3 g4+ 35. Kg3 Hxe4! 36. Dfl De5 +
37. Kh4 gxh3+ 38. Kxh3 b3+ 39. g3
Hf4!
Anderssen vinnur fallega úr stöð-
unni eins og hans er von og vísa.
Von bráðar dynja nýjar fórnir á
hvítu kóngssöðunni!
40. Rxh6+ Kf8 41. Dc4 Hh4+! 42.
Kg2 Hxh2+! 43. Kxh2 Dxg3+ 44.
Khl Dh3+ 45. Kgl Hg3 +
Og þótt hvítur hóti máti í næsta
leik gafst hann upp því að eins og
lesendur geta sannreynt verður
svartur fyrri til.
Skákir á borð við þessa hér að
framan sjást allt of sjaldan nú á
dögum þegar kenningar Steinitz
um vamartækni hafa svo til náð
fullkomnun. Það var því ekki laust
við að skák ein frá stóra opna mót-
inu í New York um páskana yljaði
mér um hjartarætur. Lev Alburt
var þar í aðalhlutverki gegn Maxim
Dlugy en báðir eru þeir bandarí-
skir stórmeistarar, fæddir í Sovét-
ríkjunum. Skákin kom sterklega til
greina til fegurðarverðlauna en
varð að lúta í lægra haldi fyrir skák
Gellers við Dreev, sem birst hefur
áður í DV. Sú hafði meira fræðilegt
gildi en þessi hér gleður augað ekki
síður:
Hvitt: Maxim Dlugy
Svart: Lev Alburt
Benkö-bragð
1. d4 Rf6 2. c4 c5 3. d5 b5
Alburt notar hvert tækifæri sem
gefst til að fórna peðinu en bragð
þetta, sem áður var kennt við ána
Volgu, ber nú nafn bandaríska
stórmeistarans Paul Benkö.
4. cxb5 a6 5. f3 g6!?
ístað 5. - d6 sem áður hefur sést.
Alburt hræðist ekki 6. e5!? en Dlugy
tekur ekki áskoruninni.
6. e4 Bg7 7. Ra3!? e6!? 8. d6 0-0 9.
Dc2 Db6 10. Be3 axb5 11. Rxb5 Ra6
12. Kf2 Bb7 13. a4 Hfc8 14. Re2?
Eftir frumlega taflmennsku verð-
ur Dlugy alvarlega á í messunni
og ekki verður aftur snúið. Alburt
nær nú myljandi sókn.
Alburt og Anders-
sen á kóngaveiðum
- ný og gömul skák með sama stefi
hefndarinnar mnnin upp.
Anderssen fómaði manni til að
afstýra því að Steinitz fengi hrókað
og fyrr en varði náði hann öflugri
sókn. Um örlög Steinitz í skákinni
segir í bókinni góðu: „Hann var
neyddur til að fylgjast bjargarlaus
með fjömgum dansi kóngsins á
fjórtán þeirra sextán reita sem á
hans helmingi borðsins eru; og alla
leiðina dundu skot gamla leigu-
morðingjans frá Breslau við fætur
hans.“
Hvítt: Wilhelm Steinitz
Svart: Adolf Anderssen
Vínartafl
1. e4 e5 2. Rc3 Bc5
Leikimir 2. - Rf6 3. f4 d5 leiða til
hefðbundins Vínartafls en nú snýst
taflið á hinn bóginn yfir í afbrigði
af kóngsbragði, sem var vinsælt á
þessum tíma.
3. f4 d6 4. Rf3 RfB 5. Bc4 c6
Nú á dögum er 5. - Rc6 algengara.
6. fxe5 dxe5 7. De2 Rbd7 8. d3 b5 9.
Bb3 a5 10. a3
Önnur skák Anderssens frá Bad-
Skák
Jón L. Árnason
en Baden 1870 tefldist 10. a4! b4 11.
Rdl Ba6 12. Re3 Db6 (ekki 12. -
Rxe4? vegna 13. Rf5!) 13. Rc4 Bxc4
14. Bxc4 og hvítur stendur betur
(Blackburne - Anderssen). Leikur
Steinitz er síðri.
10. - Db6 11. Rdl a4 12. Ba2 0-0 13.
Re3
Mögulegt er einnig 13. Be3, eða
hróka stutt í næsta leik. Steinitz
hyggst hins vegar blása til sóknar.
13. - Ba614. Rf5?! b4! 15. axb4 Dxb4 +
16. c3 Da517. Rg5 Had818. Df3?! Db6
19. Bbl a3! 20. b4
Hvítur hefur ekki teflt nægilega
markvisst á meðan svartur hefur
bætt stöðu sína. Eftir 20. bxa3 Db3
fengi hann ógnandi fmmkvæði en
eftir textaleikinn virðist hann
þurfa að hörfa. En ekki er allt sem
sýnist.
X X# * ili
ifi *

& A
a A W
A &
2 ÍjSl d? a
abcde fgh
20. - Bxb4! 21. cxb4 Dxb4+ 22. Ke2
Þar eð 22. Bd2 strandar á 22. -
Db2, missir hvítur hrókunarrétt-
inn og kóngurinn verður berskjald-
aður á miöjunni. En það er langt
frá því að svartur eigi vinnings-
stöðu þvi að auk þess sem hvítur
hótar 23. Bxa3 undirbýr hann 23.
Hdl og treysta stöðuna. Nú verður
að hafa snör handtök.
22. - a2! 23. Bd2 Db5 24. Hxa2 Rc5
25. Hxa6?
Með því aö gefa skiptamun
hyggst Steinitz létta á stööunni en
þetta er byggt á yfirsjón. Eftir 25.
Ha3 er taflið afar tvísýnt.
25. - Dxa6 26. Bb4?
X X#
A A A
A m
m a
Jl A
A
& &
jl II s
abcdefgh
26. - Hb8!! 27. Bxc5 Hb2+ 28. Ke3
Da5!
Hótar 29. - Dd2 mát og um leið
er biskupinn á c5 í uppnámi. Hvom
tveggja veröur ekki forðað en það
8 I X
7 A lii
e«W A A4A
5 A
4 A A
3 A&
2 AW A A
rwJfcQ 1 X É. 5
ABCDEFGH
14. - Bxe4! 15. fxe4 Rb416. Dbl Rg4 +
17. Kf3 Rxe3 18. Kxe3 c4+ 19. Kf3
Eða 19. Kd2 Bh6 + 20. Kdl De3 og
vinnur.
19. - Bh6! 20. Ha3 c3!
Laglegt línurof. Sóknin gengur
eins og vel smurð vél.
21. Rf4 Bxf4 22. Kxf4 Df2+ 23. Kg4
h5+ 24. Kh3 g5 25. g3 g4+ 26. Kh4
Df6+ 27. Kxh5 Dg6+ 28. Kh4 Kg7!
Og hvítur gafst upp. Óverjandi
mát með 28. - Hh8 blasir við.
\ -JLÁ