Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.1990, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 4. JÚLÍ 1990.
Utlönd
Havef í forsetaframboð
Vaclav Havel, bráöabirgðaforseti
Tékkóslóvakíu. Teikníng Lurie
Vaclav Havel, forseti Tékkósló-
vakíu, sagöist í gær mundu bjóða
sig fram til áframhaldandi setu í
embættis forseta þegar gengið
verður til kosninga á tékkneska
þinginu á morgun. Havel, sem var
kosinn forseti til bráðabirgða í kjöl-
far hruns stjómar kommúnista í
desember í fyrra, veröur í framboði
fyrir Vettvang borgaranna og Sam-
tök gegn ofbeldi en bæði þessi sam-
tök voru í forystu lýðræðisbarátt-
unnar i fyrra.
Forsetakosningarnar á morgun
veröa þær fyrstu frjálsu á lýðræðis-
lega kjömu þingi i Tékkóslóvakíu
síðan árið 1935. Sá er síðast var
kosinn forseti lýðræðislegrar kosn-
ingar, Eduard Benes, sagði af sér í
kjölfar valdatöku kommúnista á
fimmta áratugnum. Forsetarnir
sem íylgdu í kjölfarið vom allir
settir í embætti af einræðisstjórn
kommúnista.
Níu aðrir írambjóðendur em í
kjöri til forseta en flestir þeirra eru
lítt þekktir í Tékkóslóvakíu. Havel
er ákaflega vinsæll í heimalandi
sinu og fastlega er búist við að hann
hljóti kosningu.
Olíuvinnsla hafin á ný í Noregi
Verkalýðsfélag starfsmanna í norska oiíuiðnaðinum féllst á aö hvetja
starfsmenn sína tíl aö heíja aftur störf í kjölfar þess að norska stjórnin
lýsti verkfall þeirra ólöglegt. Verkamann á olíuborpöllum Noregs í Norð-
ursjó hófu verkfall um helgina en vegna þess hversu neikvæð áhrif slíkt
iiefði á efnhagslífiö í Noregi ákváðu stjórnvöld þar í landi að setja lög-
bann á verkfallsmenn. Ekki vom allir verkamenn á pöllunum sáttir við
þessa ákvörðun og reyndu að koma í veg fyrir að þyrlur, sem fluttu verka-
menn til paflanna, gætu lent.
Einliver olíuframleiðsla er þegar hafin þó enn hafi framleiðslugeta pali-
anna ekki náö því sem hún var fyrir verkfail. Þá neita enn um eitt þús-
und olíuverkamenn að gegna störfum sínum, Talsmaður Norsk Hydro,
stærstu oliuvinnslu Noregs, sagði að fyrirtækiö myndi hefja vinnslu á
Oseberg-palii sínum að fullu á ný í gær en verkfallsins varð Utið vart á
pallinum þar sem minniUluti starfsmanna þar er í verkalýösfélagi olíu-
vinnslumanna.
Áttatíu fyrir rétt í Rúmeníu
Aðgerðir yfirvalda i Rúmeniu gegn mótmælendum á háskólatorginu í
siöasta mánuði hafa verið mikið gagnrýndar. Simamynd Reuter
Rúmensk yfirvöld munu leiða 83 menn, þar á meðal líklega sautján
námsmenn, fyrir rétt vegna aðildar að róstunum i Búkarest, höfuðborg
Rúmeniu, í síðasta mánuði. Stjórnvöld sendu frá sér yfirlýsmgu í gær
þar sem sagði að námamenn, sem sendir voru á vettvang til aö kveða
niður mótmæli í höfuðborginni, ættu ekki sök á láti þeirra sex sem létust
í þessum róstum. Sagði í yfirlýsingunni að öryggissveitir ættu ekki sök
á láti þriggja fórnarlambanna. TaUð er að þessi yfirlýsing sé hluti herferð-
ar hinnar nýju stjórnar landsins til að bæta fyrir þann skaða sem stjórn
IUescus forseta hefur orðið fyrir á alþjóðavettvangi vegna róstanna.
Á KGB engin leyndarmál lengur?
KGB, sovéska leyniþjónustan,
býr yfir fáum leyndarmálum nú
oröið, ekki síst þar sem fjöldi vest-
ra'nna njósnarar hefur konnst yfir
margt það sern KGB viidi halda
leyndu og smyglað því til Vestur-
landa. Þetta var haft eftir Oleg
Kalugin, fyrrum embættismanni
KGB, í sovésku dagblaöi í gær.
Kalugin var sviptur ölium titlum
leyniþjónustunnar í kjölfargreinar
í Komsomolskaya l’rovdu. sem birt
var í síöasta mánuði, þar sem hann
gagnrýndi harðlega leyniþjón-
ustuna.
Kalugin sagði aö sovéska leyni-
þjónustan hefði ekki haft á að skipa
neinum njósnurum innan CIA,
bandarísku leyniþjónustunnar,
þau sjö ár sem hann var yfirmaður
gagnnjósnadeildar KGB. Hann
sagði og að á árunum 1960-1980
hefðu þrír hðsforingjar KGB flúiö
til Vesturlanda en á síðustu tiu
Oleg Kutagin, fyrrum embætt- árum hefðu tuttugu manns svikiö
ismaöur KGB. Sbnamynd Reuter land sitt og þjóð.
Forystusveit sovéska kommúnistaílokksins:
Uppstokkunar
að vænta
- endumýjun forystunnar nauðsynleg, segir Gorbatsjov
Nokkrir félagar í stjómmálaráði
sovéska kommúnistaflokksins hafa
látið að því liggja að uppstokkunar
sé að vænta innan forystu flokksins
jafnvel þó gert sé ráð fyrir að Mik-
hail Gorbatsjov haldi stöðu sinni sem
leiðtogi flokksins.
Eduard Sévardnadze, utanríkis-
ráðherra og stuðningsmaður Gor-
batsjovs, gaf í skyn á þingi flokksins
í gær að hann byggist ekki við að
verða endurkjörinn til áframhald-
andi setu í forystusveit flokksins. Og
Nikolai Ryzhkov, forsætisráðherra
og einn félaga í stjómmálaráðinu,
kvaðst reiðubúinn til hreyfings. Þá
sagði Gorbatsjov sjálfur í gærkvöldi
að ný forystusveit myndi fæðast á
þessu þingi.
„Ég held að endumýjun forystu-
hösins sé ekki einungis óhjákvæmi-
leg heldur nauðsynleg," sagði Gor-
batsjov sem gegnir bæði embætti
leiðtoga flokksins og forseta Sovét-
ríkjanna. Fyrr um daginn, á þingi
sovéska kommúnistaflokksins, sagði
leiðtoginn að fiórir háttsettir félagar
í flokknum hygðust láta af störfum
af heilsufarsástæðum eða vegna ald-
urs. Aðeins einn þeirra er tahnn
stuðningsmaður forsetans en þrátt
fyrir það er ljóst af þessari tilkynn-
ingu að á þinginu megi vænta víð-
tækrar uppstokkunar.
Gorbatsjov og stuðningsmenn hans
hafa átt undir högg að sækja á 28.
þingi sovéska kommúnistaflokksins
sem sett var á mánudag. Harðlínu-
menn sóttu mjög í sig veðrið á þing-
inu í gær og gerðu harða hríð að
flokksleiðtoganum og stefnu hans
síðustu fimm ár. Jegor Lígatsjov,
einn í forystuhði íhaldsmanna, gagn-
rýndi umbótastefnu forsetans og þær
breytingar í stjórnsýslu landsins sem
hann vih fá í gegn. En þrátt fyrir
harðorða gagnrýni harölínumanna á
forystusveit kommúnistaflokksins
hafa þeir gefiö í skyn aö þeir muni
styðja Gorbatsjov í embætti leiðtoga.
Reuter
„Lengi lifi síðasta þing kommúnistaflokksins," málti lesa á einu kröfu-
spjalda þúsunda mótmælenda sem söfnuðust saman í. Gorky-garðinu í
Moskvu í gær. Simamynd Reuter
Eldur í færeysku
verksmiðjuskipi
Mikið tjón varð um borð í fær-
eysku verksmiðjuskipi, Ennyberg,
er eldur kom þar upp í nótt.
Slysið átti sér stað á fyrsta tíman-
um í nótt er skipið var statt um 12
sjómílur frá ströndum Finnmerkur
í Norður-Noregi.
Engin slys urðu á mönnum en 15
mönnum úr áhöfn skipsins ásamt
tveimur aðstoðarmönnum tókst að
slökkva eldinn á fimm tímum.
Þijátíu og níu manna áhöfn vár
á skipinu og hafa 24 menn verið
teknir um borð í skip er voru í
nágrenniEnnyberg. Ritzau
Frakkland:
Breytingar á
hernaðarstefnu
Frönsk stjórnvöld tilkynntu í gær
að Frakkar mundu nú í fyrsta skipti
sækja fund um fækkun kjarnorku-
vopna. Þeir hyggjast senda fulltrúa
sinn á fund í Genf í næsta mánuöi
þar sem samkomulag um bann við
útbreiðslu kjamorkunnar í þróun-
arlöndunum verður undirritað.
Frakkland hefur hingað til verið
fyrir utan allt hernaðarsamstarf inn-
an Atlantshafsbandalagsins og þar
með ekki tekið þátt í samningum um
fækkun og takmörkun á útbreiðslu
kjarnorku-
vopna. Talið er að Frakkar búi yfir
mestu kjarnorkuvopnabirgðum á
eftir risaveldunum, Bandaríkjunum
og Sovétríkjunum.
Að undanfórnu hefur gætt nokk-
urra tilslakana hjá Frökkum í þess-
um efnum og nú þykir sýnt að þeir
hyggist fylgja eftir stefnu annarra
Nato-ríkja innan Evrópubandalags-
ins.