Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1991, Síða 32

Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1991, Síða 32
44 LAUGARDAGUR 12. OKTÓBER 1991. ★ Menning Síðustu ljóða- þýðingar Geirs Geir Kristjánsson lést nú á dögunum, tæplega sjötug- ur. Þar hvarf sérkennilegur höfundur og vandvirkur. Það er leitt að hann skyldi ekki senda frá sér fleiri smásögur eftir að Stofnunin birtist fyrir þrjátíu og fimm árum, þar var ýmislegt afar vel gert. Geir var annars kunnastur fyrir ljóðaþýðingar úr rússnesku. Skömmu fyrir andlát hans birtist þessi bók með tæplega þrjátíu ijóð, flest eftir Rússa. Anna Ak- hmatova á þrjú þau fyrstu en hér eru líka Esénín, Majakovski og Pasternak. Einnig núhfandi skáld: Ev- úsjenko (+ ljóð), Voznésénskí, Holín, Sabgín. Tvö þau síðustu eru neðanjarðarskáld, svo sem frá segir í gagn- legum eftirmála um skáldin. En hér eru einnig ljóð eftir Garcia Lorca, Rafael Alberti og fleiri, m.a. einn Canto og hluti annars eftir Ezra Pound. Það yrði helst fundið að þessu kveri hve lítiö það er og þó dreift, þessi ljóð eiga svo lítið sameiginlegt. En kverið nýtur sín vel sem viðbót við aðrar bækur Geirs, flest skáldin hér eru þau sömu og í þýðingasafni hans, Undir hælum dansara, sem birtist 1988. Ekki er ég læs á rússnesku en það litla sem ég gat hér borið saman við frumtexta var afar vel þýtt. Flestu er skilað af mikilli nákvæmni, með þeirri einkennilegu undan- tekningu þó að kalla „hard luck stories" grobbsögur, þettar merkir hrakfallasögur. „A curtain of cloud“ er hér á eftir þýtt sem „veggur úr skýi“ og fer ekki illa á. En hér er líka haldið hrynjandi frumtextans og umfram allt stílblænum. Það er sérstaklega heillandi í Kantóum Ezra Pound og leitt að Geir skyldi ekki þýða fleiri. Lítum hér á 49. söng Pounds. Sviðið er einhvers stað- ar í Kína. Erfiðara yrði að segja hvenær því það skipt- ir ekki máh. Mér virðist meginatriði þessa ljóðs að afneita hefðbundinni túlkun á mannkynssögunni eins Bókmenntir Örn Ólafsson og reyndar víðar í þessu mikla ljóðasafni. Hvað eftir annað er þar rifjað upp eitthvert sögulegt skeið, ljóðið gerist á tímum Dantes eða annarra kunnra persóna í mannkynssögunni, ekki síst í Suður-Frakklandi eða á Ítalíu. En í stað þess að skapa minnisstæða persónulýs- ingu eöa þjóðlífsmynd eða fylgja framsetningu sagn- fræðibóka eru útmáluð hversdagslegustu fyrirbæri, að ekki sé sagt lágkúrulegustu; erindisleysa og þvæl- ingur. Útkoman verður áhersla á tíðindaleysi og eilíft bjástur mannlífsins. Þannig hefur þessi kunni fasisti, Pound, skapað einhveija alþýðlegustu mannlífsmynd umliðinna alda sem kunn er og hefðu margir sósíalist- ar mátt öfunda hann af. í þessu ljóði er lýst ferð en alveg er óljóst hver er á ferð, hvert eða til hvers. Því ríkir hér hið sammann- lega. Einmitt við það að nefna sögulega persónu, Tsing, og ártal verður hið ósögulega enn meira sláandi því að lesandi getur ekki tengt þetta við neitt, þessi sögu- legi fróðleikur verður honum því einskisverður og sama má segja um óljósar vísanir til sögu Kína í næsta erindi. Út yfir tekur þegar heilt erindi er á kínversku, skýringalaust. En þetta er dæmigert fyrir Pound, þótt oftar séu svona tilvitnanir á fornpróvensölsku eða ein- hverri forriri ítalskri mállýsku þá er undir hælinn lagt hvort nokkur lesandi skilur. Þetta er sams konar tillitsleysi við lesendur og endalausar romsurnar um htilvæg atriði en allt er þetta þó einkennandi fyrir stund og stað, þannig verður ljóðasafnið þeim mun víðfeðmara um mannkynssöguna. Þetta ljóð er mjög myndrænt, hér birtist vítt svið í ljósi og skuggum, lit, hreyfingu og sérkennileg fyrir- bæri. Ekki fæ ég séð neinn kjarna í þessu sem einstök atriði sameinist um. Enda er það niðurstaða ljóðsins í næstsíðasta erindi; lífið er meiningarlaust. Margt ber Geir Kristjánsson. hér heldur kuldalegt yfirbragð: „eyðilegt, frosnu, aus- andi regn, gráti, hvassir reknaglar, kaldur söngur" o.s.frv. En töluvert er líka af hinu taginu; „Bátur hverf- ur í silfur; sól glampar, dimmrauð veifa grípur sólsetr- iö“ o.s.frv. Sameiginlegt er aðeins meiningarleysið. Út af vötnunum sjö og höfundarlaus þessi stef: Regn; eyðilegt íljót; bátsferð. Eldur úr frosnu skýi, ausandi regn í ljósaskiptunum Undir káetuþaki logaði lukt. Sefið er þungt; svignar; og bambusviöurinn talar eins og hann gráti. Kvöldið er eins og veggur úr skýi, mistur yfir gárum; og í gegnum það hvassir langir reknaglar kaneltrésins, kaldur söngur í seft. Úr hæðunum bjólluhljóð múnks berst um með vindi. Segl fór hér hjá í apríl; kann að koma á heimleið í október Bátur hverfur í silfur; hægt; Sól glampar ein á fljótið. Þar sem dimmrauð veifa grípur sólsetrið Rjúka skorsteinar strjálir í tvílýsinu Kemur svo snjór snerrinn á fljótið Og heimur grefst undir jaða Smár bátur flýtur líkt og lukt, Ólgandi vatnið kekkjast eins og af kulda. Og við San Yin eru þeir makráöastir manna. , Villigæsir hópast niður á sandrifið Ský safnast saman kringum rof ljórans Opið vatn; gæsir hefja oddaflug meö haustinu Blákrákur garga yfir luktum fiskimannanna. Ljós þokast hægt með sjónarröndinni í norðri; þar sem litlir drengir prika í steina eftir kampalömpum. Ár sautján hundruö kom Tsing til þessara vatna uppi í ásunum. Ljós þokast hægt með sjónarröndinni í suðri. Ríki sem malar gull ætti með því að komast í skuldir? Þetta er höfuðskömm; þetta er Geryon. Þessi skipaskurður liggur ennþá til TenShi þótt gamli kóngurinn léti gera hann sér til yndisauka KEI MEN RAN KEI KIIU MAN MAN KEI JITSU GETSU KO KWA TAN FUKU TAN KAI Sól upp; vinna sólarfall; hvílast grafa brunn og drekka af vatninu pæla akur; eta af kominu Heimsríki er? og okkur, hvað er það? Hið fjórða; vídd kyrrðarinnar. Og tryggt vald yfir villidýrum. Geir Kristjánsson: Dimmur söngur úr sefi. Ljóöaþýðingar. Hringskuggar 1991. 45 bls. Johnny Utah (Keanu Reeves) og Utah (Patrick Swayze) i fallhlífarstökki. Bíóhöllin - Þrumugnýr ★★★ Orkanbrun Kathryn Bigelow er færasta kvikmyndakona Hollywood og þeir eru heldur ekki margir karlmennirnir sem slá henni við i hasarmyndagerð. 5 ára gömul vampíruhrollvekja hennar, Near Dark, er ein besta mynd hennar en hefur aldrei sést hér og tryllirinn Blue Steel var vægast sagt öðruvísi. Brimbrettamenn eru nýjasta viðsfangsefni hennar og í þessu tilfelli eru þeir adrenalínsfíklar með of mikil karlhormón í sífelldri leit að hinu end- anlega „kikki“, hvort sem er á láði, legi eða lofti. Þetta er líka löggumynd og FBI grunar að á meðal brimbrettaranna leynist hópur bankaræn- ingja. FBI sendir því einn úr röðum sínum í hóp þeirra. Kvikmyndir Gísli Einarsson Kathryn gerir ekki neina venjulega löggumynd heldur leggur meiri áherslu á áhrifin sem Zen-goð brimbrettaranna, Bodhi, hefur á hinn unga og óreynda FBI-mann, Utah og þær breytingar sem verða á honum. Sál- rænt stríð þeirra er miskunnarlaust og gerir myndina matarmeiri en dæmigerða spennumynd. Hasarinn er samt aldrei langt undann og hann er sviðsettur á kröftug- an hátt og geysivel myndaður og klipptur. Brettabrun, fallhlífarstökk, eltingaleikir og byssubardagar koma með jöfnu millibili og grípa athyg- lina þegar sagan fer að gliðna. í raun hefur við gerð myndarinnar verið færst of mikið í fang og ekki tekist að vinna nægilega vel úr öllu efninu sem farið var af stað með. Þetta kemur mest niður á persónum Utah og Bodhi. Keanu Reeves hefði mátt vera betri Utah en Patrick Swayze er fínn Bodhi. Bigelow og eiginmaður hennar, James Cameron, áttu bæði mikil ítök í handritinu en fengu það ekki metið á endanum. Point Break (Band - 1991) Leikstjórn: Kathryn Bigelow (The Loveless) Leikarar: Keanu Reeves (Parenthood, I Love You to Death), Patrick Swayze, Lori Petty, Garey Busey (Predator 2, Carny), John C. McGinley (Wall Street). Kvikmyndahátíð í Reykjavík - Launráð ★★ Vonlaustmál Nokkuð spennandi mynd um pólitískt leynimakk í gamla heimsveld- inu. Góðir leikarar hjálpa mikið. Morðið á amerískum mannréttindafrömuði á N-írlandi hrindir af stað lögreglurannsókn sem á eftir að leiða í ljós ýmislegt misjafnt. Kona fröm- uðarins og aðalrannsóknarmaðurinn leggjast á eitt en þegar böndin fara að berast að háttsettum mönnum fer að hitna í kolunum. Leikstjórinn Loach hefur unnið mikið við heimildarmyndir og ef hand- ritshöfundurinn segir satt og rétt frá, eins og hann heldur fram, er þetta nokkurs konar heimildarmynd líka. Þetta er nokkuð spennandi mál en frásögnin er ekki æsileg og það fer meiri tími í að predika pólitískt en í skotbardaga og eltingarleiki. Handritshöfundurinn hefur ekkert verið að leggja sig í líma viö að gera söguna sölulega eða krydda hana. Hún er líka látlaust gerð og treyst á handritið. Góður leikhópur sér um að halda uppi fjörinu. Brian Cox leikur lögguna en hann var fyrstur rnanna til aö leika mannætuna víðfrægu Hannibal the Cannibal í kvikmyndinni Man- hunter. Hann er stórgóður hér líka. Francis McDormand (Darkman) leik- ur konuna, en Brad Douriff mann hennar. Sænski leikstjórinn og leikkon- an Mai Zetterling (The Witches) fer með lítið hlutverk. Hidden Agenda Bresk - 1990, islenskur texti. Handrit: Jim Allen. Leikstjórn: Ken Loach. Stökur og ljóð Bók þe9si er um 90 bls. og ljóðin eru litlu færri því flest eru þau stökur. Ekki eingöngu ferskeytlur, einnig limrur. En þetta er ámóta lífvænlegt og algengt er um stökur, nær allt frá stiröbusalegum barningi upp í venjulega hagmælsku. Betri stökur birtast um hverja helgi í DV. Fyrsta stakan lýsir bókínni því á tvennan hátt vel: Ég hóa saman oröum eins og hjarðmaður sá fé sem hefur á gaddinn beitt. Honum þykir vænt um þaö þótt horgemlingar sé og hnífur hans komist ekki í feitt. Nú er þetta dæmi ekki af betra taginu en ástæðulaust væri að minnast á þessa bók ef Bókmenntir Örn Ólafsson ekki kætni til 4. bálkur hennar af fimm, það eru tíu ljóð. Lengst er „Fimm tilbrigði um kvöldblæinn" og í fleiri ljóðum reynir skáld- iö að fanga hugblæ andartaks á mörkum, í breytingu. Þar koma fyrir skondnar líking- ar, svo sem í eftirfarandi ljóði, þar sem fjalli l kvöldrökkri er lýst eins og mannvera væri að hátta sig. Annað í náttúrumyndinni fellur inn í þá líkingu, skarður máni minnir á snaga, jökull á rekkjulín og fyrst skyggir neðst í fjallshlíðinni: Náttmál Fjallið hengir skýjahattinn sinn á snaga tunglsins dregur nóttina upp fyrir enni og hverfur á vit jökultærra drauma. Næsta ljóð gerir hversdagslega sýn annar- lega með því aö lýsa tunglinu sem leifum horfinnar framandlegrar veru. Andstæöan við þaö sem var dregur skarpt fram eyðilegt tóm kyrrs sviðsins þar sem fullt tunglið drottnar: Máninn Máninn er hrímgaður skjöldur skilinn eftir á himneskum vígvelli herguðinn sem bar hann löngu fallinn. Spjaldvisur II Ijóð eftir Hallberg Hallmundsson Brú 1991.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.