Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÚLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK.SiMI (91 )27022 - FAX: (91 >27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. — Helgarblað 150 kr.
Sögulegur samningur
Því hefur verið haldið fram með gildum rökum að
samningurinn við Evrópubandalagið um evrópska efna-
hagssvæðið sé merkasti og sögulegasti samningur ís-
lendinga frá því lýðveldið var stofnað. Um það má deila.
Útfærsla fiskveiðilögsögunnar 1 tvö hundruð mílur var
auðvitað mikill samningasigur fyrir þjóðina og hafði
gífurlega þýðingu á sínum tíma. Ennfremur var inn-
ganga íslands í Atlantshafsbandalagið mikilvægt skref
í öryggis- og varnarmálum. Samningurinn um evrópska
efnahagssvæðið jafnast vissulega á við þessa tvo tíma-
mótasamninga í sögu þjóðarinnar. Með honum erum
við að feta okkur inn í nýja tíma og inn í nýja veröld.
Enn á eftir að staðfesta samninginn á Alþingi en varla
getur það orðið meira en formsatriði. Mikill meirihluti
alþingismanna hefur stutt þá stefnu sem hér er byggt á
og þau efnisatriði sem um er samið. Væntanlega mun
einhverju andófi verða haldið uppi og vafalaúst má finna
ýmislegt það sem raskar hagsmunum einstakra hópa. í
meginatriðum hafa hins vegar náðst fram samningar
sem íslendingum eru hagstæðir og skiptir þar mestu
tollfrelsið á sjávarafurðum okkar.
Vert er að hrósa íslensku samningamönnunum fyrir
góða frammistöðu. Aðgangur okkar að Evrópumark-
aðnum opnast án þess að opna fiskimið okkar á móti
og án þess að útlendingar fái heimildir til Qárfestinga
hér á landi. Þrjú þúsund tonn af karfaígildi eru léttvæg
fórn sem varla tekur að nefna. Jón Baldvin Hannibals-
son utanríkisráðherra hefur leitt málið af hálfu íslend-
inga í tveim ríkisstjórnum og hefur haft af því póhtísk-
an sigur. Ekki hefur það gengið þrautalaust fyrir sig
en framganga ráðherrans hefur verið skýr og skilmerki-
leg og hann á lof skilið þegar samningarnir eru í höfn.
Aðalsamningamaður íslands í þessum viðræðum hef-
ur verið Hannes Hafstein sendiherra. Það er varla létt
verk eða lipurt að fást við skrifstofubákn Evrópubanda-
lagsins og þann marghöfða þurs en Hannes Hafstein
hefur verið réttur maður á réttum stað og hlutur hans
er mikill sem og samstarfsmanna hans. Sú vinna sem
embættismennirnir lögðu af mörkum skal ekki vanmet-
in þótt aðrir beri þar pólitíska ábyrgð og taki við fagnað-
arlátunum.
Ekki má heldur gleyma hlut Norðmanna. Þeir þurftu
að gefa meira eftir til að EB-EFTA samkomulagið kæm-
ist í höfn og það skulum við muna og meta að Norð-
menn létu Islendinga ekki gjalda fyrir þótt þeir þurfi
að taka á sig óþægindi sem við njótum góðs af.
Tollfrelsið fæst ekki á morgun. Það kemur í áfóngum
á næstu árum. íslendingar hafa því tíma til að aðlaga
sig breyttum markaði og nýjum vinnubrögðum. Það er
spennandi verkefni en það hlýtur líka að fara nokkur
keppnishrollur um íslendinga að standa frammi fyrir
Evrópumarkaðnum; við innganginn að nýjum heimi.
Við erum komnir með annan fótinn inn fyrir og þeim
réttindum fylgja margar kvaðir og skyldur. Einangrun-
in er rofm, laga- og reglugerðarbreytingar fylgja með í
kaupunum og fjölþjóðleg áhrif munu aukast í stjórn-
sýslu, viðskiptum og samskiptum öllum. Tollfrelsi í út-
flutningnum og frjálsari innflutningur, einn íjármagns-
markaður og búsetu- og atvinnufrelsi. Aht þetta mun
hafa gífurlega möguleika í för með sér og um leið vanda
sem Islendingar verða að axla.
Við erum komnir inn á Evrópumarkaðinn án þess
að ganga í Evrópubandalagið og án þess að hlíta neinum
afarkostum. í því er sigurinn fólginn.
Ellert B. Schram
„Vsustofninn stækkaði þegar mjög stór árgangur kom inn i veiðistofninn, einmitt á þeim tíma sem fastar
meðalþyngdir voru notaðar ...“
Falsar Haf-
rannsókna-
stof nun tölur?
í riti Einars Árnasonar, „Rýnt í
skýrslur Hafrannsóknastofnunar-
innar“, er stofnunin borin mörgum
sökum. Sakargiftir eru misþungar,
frá kvörtunum um aukastafi í töfl-
um upp í dylgjur um talnafólsun
og aö mæliskekkjur hafi valdið
bjöguðu stofnmati. Þessum dylgj-
um hefur verið vísað á bug í fjöl-
miðlum og í skýringarplaggi er
sýnt fram á rökvillur þær sem leiða
greinarhöfund að röngum niður-
stöðum. Svo virðist þó sem svörin
hafi ekki náð til allra sem vilja láta
sig málið varða.
Hér veröur leitast við að varpa
ljósi á þær ásakanir sem eru alvar-
legar. Svarað verður fullyrðingum
um að tilbúnar tölur séu notaðar
og að rangar reikniaðferðir hafi
brenglað mat á hrygningarstofn-
um. Ekki verður reynt að eltast við
aðrar ásakanir enda skiptir fjöldi
aukastafa í töflurn ekki máh hvað
varðar ráðgjöf stofnunarinnar.
Blaðamaður DV fékk handrit að
þessari kjallaragrein áður en hann
ritaði grein í DV 18. október sl.
Ekki sá blaðamaður ástæðu til að
geta skýringa sem hér koma fram
né annarra. Ekki nefndi blaðamað-
ur heldur fréttatilkynnmgu um að
rit Einars mætti ekki túlka sem
álit Líffræðistofnunar Háskólans
né að rektor HÍ óskaði eftir að skýr-
ingarplagginu yrði dreift með rit-
inu. Blaðamaðurinn (S.dór) end-
urtók staðlausar fullyröingar Ein-
ars Árnasonar og tilvitnun hans í
skýringarplaggið er í eina af örfá-
um setningum þar sem fullyrðing-
ar Einars eru ekki hraktar.
Falsaðar tölur?
Einar fullyrðir að í skýrslu stofn-
unarinnar frá árinu 1990, töflu 43,
séu villandi gögn og að ekki liggi
neinar mælingar að baki sumum
tölum í töflunni. Taflan sýnir með-
alþyngd ýsu á árunum 1970-1990,
en fyrstu árin (1970-1979) eru not-
aðar fastar meðalþyngdir, t.d. er
gert ráð fyrir að meðalþyngd fjög-
urra ára ýsu sé 1,41 kg þau ár. Þetta
eru rök höfundar fyrir því að töl-
urnar séu tilbúnar og án mælinga,
þ.e. falsaöar.
Þetta eru að sjálfsögðu rakalaus
ósannindi þvi að öll þessi ár voru
ýsur mældar hér við land. Árlegar
íslenskar mælingar voru lagðar
fyrir fund vinnunefndar Alþjóða-
hafrannsóknaráðsins um það leyti
sem landhelgin var færð út í 200
mílur en gögnin þóttu ekki nægileg
til að meta meðalþyngd fyrir hvert
ár. Fyrir hvern aldursflokk var því
reiknuð ein meðalþyngd og sú tala
notuð fyrir öll árin. Þannig eru það
staðlausir stafir að þessar tölur séu
KjaUarinn
Gunnar Stefánsson
tölfræðingur á
Hafrannsóknastofnun
ekki byggðar á mælingum. Fullyrð-
ingar í svipuðum dúr um kyn-
þroska og meðalþyngdir birtast oft-
sinnis í skýrslu Einars en að sjálf-
sögðu hggja alltaf mæhngar að
baki.
Vitanlega er æskilegast að 'nafa
sem besta meðalþyngd hvert ár
enda breytast þær í takt við fæðu-
framboð og aðra umhverfisþætti.
Þó þarf að meta hvort breytileiki
mhli ára sé minni heldur en breyti-
leikinn í mælingum hvers árs.flá-
ist of fá sýni á tilteknu ári getur
verið nákvæmara að nota nokk-
urra ára meðaltal heldur en að
reikna hvert ár fyrir sig. Þetta á
kennari í tölfræði viö Háskóla ís-
lands að vita.
Brenglað stofnmat?
í framhaldi af þessum hugleið-
ingum setur höfundur fram dylgjur
um að hinar miklu breytingar á
stærð ýsu- og ufsastofnanna geti
stafað eingöngu af mæhskekkjum
og hugsanlega hafi engar breyting-
ar á stofnstærðum orðið. Þetta sé
tilbúningur innan veggja Hafrann-
sóknastofnunarinnar og stafi af
brengluðum eða breyttum mæling-
um.
Nægir að taka eitt dæmi th að
hrekja þessa vitleysu. Ýsustofninn
stækkaði þegar mjög stór árgangur
kom inn í veiðistofninn, einmitt á
þeim tíma sem fastar meðalþyngdir
voru notaðar (mæliaðferðir breytt-
ust ekki). Þannig þurfti engar fals-
anir til aö stækka ýsustofninn því
að hann sá um það sjálfur.
Alvarlegustu dylgjurnar eru þó
að rangar aðferðir hafi leitt til van-
mats á stofnstærð þorsks. Er full-
yrt að best sé að nota langtímameð-
altal til að spá um meðalþyngd.
Þetta er þó hálfgerð mótsögn því
að á öðrum stöðum í ritinu er slíku
meðaltali líkt við fólsun. Hverju
barni ætti að vera ljóst að langur
og þungur þorskur verður ekki
stuttur og léttur á næsta ári og taka
verður tillit til þessa þegar spáð er
um meðalþyngd á næsta ári. Má
sérstaklega nefna 1984-árganginn,
en í honum er talsvert magn Græn-
landsgöngu. Fiskur frá Grænlandi
er mun léttari en sá sem hefur
haldið sig á íslandsmiðum og er
1984-árgangurinn sem heild tals-
vert undir meðalþyngd. Því væri
fásinna að spá um meðalþyngd á
næsta ári án þess að taka tillit til
meðalþyngdarinnar nú, eins og
höfundur leggur þó th. Ekki er ljóst
hvar shk líffræði er numin.
í öhum hamaganginum hefur
fundist nákvæmlega ein vhla í
skýrslum stofnunarinnar en árið
1990 slapp vitlaus tafla um kyn-
þroska grálúðu í prentun og ber að
harma það. Ef dæminu er fylgt eft-
ir og htið er á hrygningarstofn grá-
lúðunnar kemur í ljós að hann er
metinn af svipaðri stærð árin 1990
og 1991 þó að röng tafla hafi farið
í prentun fyrra árið. Áhrifin á ráð-
gjöfina voru því engin.
Niðurstaðan, eftir nákvæman
lestur fjölrits Einars Árnasonar, er
sú að hér eru á ferðinni óvenjulega
htt vönduð vinnubrögð enda er það
lágmarkskrafa að kannaöar séu
forsendur áður en fordæming
hefst. Öðrum gagnrýnendum skal
bent á að til er ágætistæki sem sími
nefnist. Með notkun hans má koma
í veg fyrir írafár af þessu tagi.
Gunnar Stefánsson
„Alvarlegustu dylgjurnar eru þó að
rangar aðferðir hafi leitt til vanmats á
stofnstærð þorsks. Er fullyrt að best
sé að nota langtímameðaltal til að spá
um meðalþyngd. Þetta er þó hálfgerð
mótsögn því að á öðrum stöðum í ritinu
er slíku meðaltali líkt við fölsun.“