Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1991, Blaðsíða 2

2
FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 1991.
Fréttir
Fæst allt fyrir ekkert?
Bankar | Tryggingar Fiskvinnsla | Óbein aöild Atvinna Búseta
Útlendingar geta keypt íslenska hluta- félagabanka eða opnað útibú hér. Ekkert hindrar er- lenda eignaraðild frekar en að öðrum fyrirtækjum. Geta opnað útibú. Erlend eignaraðild bönnuð að fyrir- tækjum í frum- vinnslu: frystingu, söltun og niðursuðu # Óbein eignaraðild að sjávarútvegsfyrir- tækjum ekki leyfð, þ.e.a.s. í gegnum þriðja aðila. Allir innan EES mega saekja um at- vinnu á íslandi. Búseta háð því að viðkomandi hafi at- vinnu. Ef ekki er honum vísað úr landi.
Laxveiöiár
Sömu takmarkanir
við kaup á laxveiði-
ám og við jarða-
kaup.
Verktakar
Erlendir verktakar
sitja við sama borð
og íslenskir. Öll
stærri verk útboðs-
skyld.
Fjölmiðlar
Útlendingar mega
kaupa íslenska fjöl-
miðla séu þeir til
sölu.
Jaróakaup
Lög og reglur, sem tor-
velda kaup útlendinga
á íslenskum jörðum, í
smíðum. Sveitarfélög
geta sett sérreglur um
nýtingu jarða.
Matvara Vöruflutningar Verslunarkeójur
Innflutningur örfárra . grænmetis- og blóma- i tegunda leyfður. Inn- 1) flutningur landbúnað- arvara rædduráfram án skuldbindingar. Erlendum vöruflutninga- fyrirtækjum frjálst að hasla sér völl hér. Standa jafnfætis inn- lendum varðandi útboð. Erlendar verslunar- keðjur mega opna hér verslanir eða kaupa íslensk verslunarfyrir- tæki.
Sumarhús
Setja má lög sem tak-
marka sumarbústaða-
eign útlendinga hér.
Frelsið nær ekki til frí-
tíma.
DVJRJ
Réttur íbúa annarra landa evrópska efnahagssvæðisins á íslandi:
AIH fyrir ekki neitt?
A sama hátt og áhugi er fyrir aö
vita um ýmsa praktíska hluti, er
tengjast íslenskum fjölskyldum þeg-
ar samningurinn um evrópskt efna-
hagssvæði, EES, tekur gildi, 1993,
vilja menn vita um möguleika er-
lendra fyrirtækja og einstaklinga til
að athafna sig hér á landi. Þannig
geta erlend fyrirtæki keypt hlutabréf
í hérlendum fyrirtækjum. Reyndar
olh lagabreyting um fjárfestingar
erlendra aðila hér á landi, sem sam-
þykkt var á Alþingi í vor, straum-
hvörfum í þeim efnum. Fyrirtæki í
flutningum geta yfirtekið íslensk fyr-
irtæki eða hafið starfsemi hér og
framvegis standa erlendir verktakar
jafnfætis íslenskum hvað varðar út-
boð á verkefnum. En lítum á einstaka
þætti í samskiptum erlendra fyrir-
tækja og einstaklinga og íslendinga.
Matvara
í samningunum um EES tókst ís-
lendingum að veijast innflutningi
hreinna landbúnaðarvara og iðnað-
arvara úr landbúnaði. Þar eru und-
anskildar örfáar blóma- og grænmet-
istegundir sem flytja má tímabundið
inn til landsins. Innflutningur á
landbúnaðarafurðum mun ekki
breytast nema íslensk stjómvöld
sýni áhuga á því. Þessi viðskipti
verða í umræðunni en engin tíma-
mörk né skuldbindingar hafa verið
nefndar í því sambandi.
Hlutabréfakaup
Erlend stórfyrirtæki geta keypt
hlutabréf í íslenskum fyrirtækjum,
aö sjávarútvegsfyrirtækjum imdan-
skildum. Engin tæknileg hindmn er
í veginum. Gildir þetta um banka,
tryggingafélög, flutningafyrirtæki og
öll önnur fyrirtæki sem hafa hluta-
bréf til sölu. Breytingin verður sú að
eignaraðild, til dæmis að banka,
verður ekki lengur takmörkuð viö
25 prósent eignaraðild. Þannig getur
þýski bankinn Deutsche Bank keypt
allan íslandsbanka sé hann til sölu.
Erlendir bankar og tryggingafélög
geta einnig sett upp skrifstofu hér á
landi eða ráðið sér umboðsmann.
Vitaö er um einn franskan banka
sem hafði áform um opnun skrifstofu
á öllum Norðurlöndum en hætti við
hér á landi vegna smæðar markaðar-
ins.
Sjávarútvegur
Erlendir aðilar mega ekki fjárfesta
í íslenskum sjávarútvegsfyrirtækj-
um og mega ekki eiga kvóta hér.
Lög, sem nú eru í gildi um þetta, frá
í mars 1991, em nægjanleg til aö verj-
ast sókn erlendra fjárfesta. Til sjáv-
arútvegsfyrirtækja teljast öll fyrir-
tæki er stunda frumvinnslu, það er
söltun, frystingu og niðurlagningu.
Útlendingar geta hins vegar sett upp
verksmiðju sem framleiðir fiskrétti
úr fiskblokk, örbylgjurétti eða til-
búna síldarrétti úr saltsíld.
Hvenær verður fyrirtæki
erlent?
Skýrar reglur eru um eignaraðild
að sjávarútvegsfyrirtækjum. Tökum
dæmi: Ef stórfyrirtækið Unilever
keypti Sjóvá-Almennar yrðu Sjóvá-
Almennar aö losa sig við öll ítök í
Granda - nema stjómvöld gæfu und-
anþágu. Sem stendur er verið að
brjóta lög ef erlendur aðili á í ís-
lensku sjávarútvegsfyrirtæki.
Atvinna og búseta
Fólk innan EES getur komið hing-
að og sótt um vinnu. Þaö fær land-
vistarleyfi í þrjá mánuði til að leita
sér að vinnu. Fái það ekki vinnu má
vísa því úr landi. Þannig er búsetu-
réttur ekki sjálfvirkur, hann er háð-
ur því að atvinna fáist.
Útboð
Erlendir verktakar öðlast sama
rétt og innlendir verktakar þar sem
útboð eru annars vegar, hjá opinber-
um aðilum og einkaaðilum. I reynd
Fréttaljós
Haukur L. Hauksson
er frjálsræði þegar rikjandi í stærri
útboðum hérlendis. Ríkiö mun nú
skuldbinda sig til að taka hagstæð-
asta tilboði og þannig skuldbinda sig
til að spara. Ekki er kvöð að bjóða
út öll smærri verkefni sem eru undir
ákveðnum mörkum. Opinberir aðil-
ar, til dæmis ráðuneyti, geta ráðið
fólk sérstaklega til þeirra eða séð um
þau sjálfir. Ef útboð fer hins vegar
fram verður að tilkynna það til
bandalagsins sem aftur sér um kynn-
ingu þess í aðildarlöndum EES.
Jarðakaup
í landbúnaðarráðuneytinu eru í
undirbúningi lög og reglur sem
nauðsynleg eru til að hindra megi
kaup útlendinga á íslenskum jörð-
um. Sveitarfélög munu einnig geta
sett reglur um hvernig jarðirnar á
þeirra svæði eru nýttar, hve mikið
fer undir sumarbústaði eða bújarðir.
Slíkar reglur eða lög brjóta ekki í
bága við EES-samninginn. Vilji
bóndi selja útlendingi jörðina sína
er hægt að setja almenn skilyrði um
búsetu sem gera það síður fýsilegt
að fjárfesta. Ef varasamt þykir, af
einhverjum ástæðum, að útlending-
ur eigi ákveðna jörð getur ríkið
hreinlega keypt jörðina. Sömu
ákvæði gilda um laxveiöiár.
Sumarbústaðir
Eins og Svíar og fleiri geta íslend-
ignar sett lög er banna útlendingum
að kaupa hér sumarbústaði. Þaö
stangast ekki á við lög og reglur EES
þar sem frelsi manna er takmarkað
við atvinnurekstur, efnahagslega
þáttinn, nær ekki yflr frítíma fólks.
Þessar hömlur hafa verið gagnrýnd-
ar innan bandalagsins.
Samgöngur
Varðandi flugsamgöngur hafa
Flugleiðir meiri hag af aó fljúga Lon-
don-Glasgow en erlend flugfélög
Reykjavík-Akureyri. Aukið frelsi
varðar aðallega milliríkjaflug og
leiguflug en ekki innanlandsflug. Því
er ekki líklegt að Lufthansa fljúgi frá
Reykjavík til Akureyrar. Hins vegar
geta erlend flugfélög keypt hlutabréf
í Flugleiðum, Eimskip eða landflutn-
ingafyrirtækjum. Viðkomandi fyrir-
tæki verða þá að losa öll ítök sín í
sjávarútvegsfyrirtækjum, séu þau
fyrir hendi.
Erlendar verslunarkeðjur
Engin hindrun er í vegi erlendra
verslunarkeðja eins Marks og Spenc-
ers í Englandi og Aldi í Þýskalandi
að heija hér verslunarrekstur eða
kaupa verslanir.
Matarinnflutningur ferða-
manna
Erlendir ferðamenn eiga að lúta
sömu reglum og gilda um matarinn-
flutning íslendinga.
ÁTVR haggast ekki
Erlendar verslunarkeðjur eða aðil-
ar, sem sérhæfa sig í viðskiptum með
vín, geta ekki haslað sér völl hér þar
sem áfengiseinkasala er við lýði. Hún
stangast ekki á við EES-samninginn.
Hins vegar geta umboðsaðilar mögu-
lega átt eitthvað af vínum í tollvöru-
geymslu án þes að ÁTVR bæti við
sölulista sinn. ÁTVR getur ekki neit-
að mönnum um að flytja inn áfengi.
Einkasölugjald veröur innheimt eftir
sem áður, áfengi lækkar ekki í verði.
Fjölmiðlar
Fjölmiðlarisinn Murdoch getur
komið hingað og keypt íslensk fjöl-
miðla- og útgáfufyrirtæki ef þau eru
til sölu á annað borð.
Hvort erlend stórfyrirtæki hlaupa
upp til handa og fóta vegna aukinna
möguleika þeirra á íslenskum mark-
aöi er hins vegar allt önnur saga.