Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.1991, Blaðsíða 28

FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER-1991.
36
Merming
Leiksoppar öriaganna
Þegar skoðaöar eru ritaðar heimildir frá liðnum öld-
um veröa oft á vegi manns smábrot af örlagasögu ein-
staklinga sem komast varla á blað nema fyrir ein-
hveija einskæra hrekki forlaganna.
Það er bæði heillandi og ögrandi verkefni að reyna
að spá í slík brot og gera sér grein fyrir fyllri sögu
þessa fólks og þeim kringumstæðum sem sköpuðu því
örlög.
En þar veldur öllu, hver á heldur. Engum, sem sér
hið nýja leikrit Björns Th. Björnssonar, Ljón í síðbux-
um, dylst firnagóð þekking hans á baksviði og tíðar-
anda þeirra atburða sem hann velur sér að yrkisefni
auk þess sem hann hefur glöggt auga fyrir sammann-
legum þáttum og dramatískum vendingum.
Málfar og smáinnskot um samtíðaratburöi negla
verkið niður í tíma og Björn spinnur framvinduna
haganlega.
Leikurinn gerist í Kaupmannahöfn á 18. öld.
Ríkismarskálksfrú, María Tómasína, fær í hús sitt
einn auman þrældómsfanga, íslendinginn Guömund
Pantaleónsson, sem sæta skal lífstíöarstraffi fyrir blóö-
skömm. Sú sakargift þykir að vísu harla langsótt í dag
en sýnir vel hvað lítilmagninn var varnarlaus gagn-
vart ósveigjanlegu dómskerfi og misvitrum, jafnvel
illgjörnum ráðamönnum.
María Tómasína, sem veröur ekkja um svipað léyti
og Guðmundur gerist húsþræll hennar, verður hrifin
af honum og reynir allt hvað hún getur til þess aö fá
hann náðaðan. Ekki er rétt aö fara lengra út i sjálfan
söguþráðinn, en endalokin eru nokkuö fyrirsjáanleg.
Rauði þráðurinn í verkinu er þannig örlagasaga aðal-
persónanna tveggja en fleiri koma við sögu og byggja
upp grátbroslega mynd af tvískinnungi, skinhelgi og
hræsni samtíðar þeirra.
Þetta kemur bæði fram í illræmdri löggjöf þessa tíma
og þá ekki síður í viðhorfi fólks til þeirra, sem í kring-
um það eru. Það er smjaðraö misunnarlaust fyrir þeim,
sem hærra eru settir, en traðkað á hinum sem minna
mega sín. Og þá gildir einu hvar í mannfélagsstiganum
maður er staddur.
Ljón í síðbuxum er prýðilega skrifað leikhúsverk.
Helstu persónur eru dregnar ákveðnum dráttum og
framvindan heldur athyglinni allan sýningartímann.
Leiklist
Auður Eydal
í seinni hlutanum gætir þó spennufalls eftir að hvörf
verða í verkinu og þá er ekkert verið að orðlengja
hlutina heldur máliö snarlega afgreitt og settur punkt-
ur.
En það er þó úrvinnsla leikhússins í þessari sýn-
ingu, sem styrkir verkið í alla staði, og blæs í það hin-
um endanlega lífsanda. Þar er hver þáttur þaulunninn
og sýningin í heild nær þeim samhljómi sem bar hana
fram til sigurs í gærkvöldi undir styrkri stjórn Ásdís-
ar Skúladóttur leikstjóra. Hún hefur næmt auga jafnt
fyrir heildarmynd sem smáatriðum og vinnur úr efni-
viðnum af röggsemi og innsæi.
Mikill stuðningur er að sviösmynd Hlínar Gunnars-
dóttur sem er bæði frumleg og falleg. Hún nýtist vel
og styrkir framvinduna með því að koma í veg fyrir
að atburðarásin brotni upp, þegar skipt er milli atr-
iða, enda fullkomin tækni hússins nýtt út í hörgul.
Sviðslausnirnar voru margar einkar vel heppnaðar.
Tónlist Þorkels Sigurbjörnssonar var hreint afbragð
og styrkti stíl og tíðaranda sýningarinnar.
Og þá voru búningarnir, sem Hlín Gunnarsdóttir
hannaði líka, ekki af verri endanum, htasamsetningar
og efnisval augnayndi og hönnunin undirstrikar gam-
ansaman tón verksins.
Að öðrum ólöstuðum var Margrét Helga Jóhanns-
dóttir stjarna kvöldsins. Rödd hennar er blæbrigöarík
og hljómmikil og hún lék Maríu Tómasínu eins og
hlutverkið hefði verið skrifað að hennar forsögn. Ást
og girnd, yfirlæti og ráðríki, örvænting og styrkur,
allt komst þetta til skila en þó fyrst og fremst skýr og
Höfundurinn Björn Th. Björnsson ásamt leikstjóra og
leikurum.
sannferðug mynd af þessari konu sem er hneppt í viöj-
ar siðvenjanna og verður að lifa samkvæmt þeim regl-
um sem samfélagiö setur henni eftir stétt og standi.
Er hún ekki þegar allt kemur til alls jafnófrjáls og
dæmdu fangarnir?
Helgi Björnsson leikur Guðmund, því sem næst þög-
ult hlutverk. Mér fannst Helgi ekki ná þeirri útgeislun
og innri eldi sem nauðsynleg eru til þess að hlutverk-
ið fái jafnmikið vægi og því er ætlað. Þetta var þó
misjafnt eftir atriðum en í heild fannst mér Helgi of
hlutlaus og allt aö því utangátta stundum. En í úthti
passaöi hann prýðilega í hlutverkið.
Árni Pétur Guðjónsson og Guðmundur Olafsson ná
alveg fullkomlega tökum á þeim persónum, sem þeir
leika, Árni, sem heimilisþjónn frúarinnar og Guð-
mundur sem Vilhelm greifi. Afbragðs úrvinnsla og
túlkun í mikilvægum hlutverkum.
Tvískinnungur og skinhelgi betri borgaranna kemur
vel fram í skondnu atriði þar sem þrjár konur tala
saman um hið hneykslanlega ástand á heimili frú
Maríu Tómasínu. Þar er ekki töluð nein tæpitunga.
Guðrún Ásmundsdóttir fer á kostum í hlutverki Soffie
og nýtur góðs meðleiks þeirra Sögu Jónsdóttur og
Ragnheiðar Tryggvadóttur.
Og ekki má gleyma Sigurði Karlssyni, sem spilar
óspart á kómísku nótunum i hlutverki hins brenglaða
Friðriks konungs fimmta, en fer þó hvergi yfir strikið.
Þórey Sigþórsdóttir var skínandi góð í hlutverki
Sine. Steindór Hjörleifsson og Jón Sigurbjörnsson fóru
líka létt með hlutverk skrifara og liðsforingja og Jakob
Þór Einarsson lék Guðmund ísafold ágætlega.
Ljón í síðbuxum er í senn vönduð og fjörleg leiksýn-
fng, byggð á vel heppnuðum lausnum. Frumsýning á
nýju verki gefur leikstjóra, leikmyndahönnuði og öll-
um sem að henni standa mjög frjálsar hendur. Hand-
ritið er grunnurinn og engar fyrirmyndir að frekari
úrvinnslu. Hér tókst að vinna athyglisverða og metn-
aðarfulla sýningu.
Hæfileg blanda af svolítið hrekkjalegri kímni og al-
varlegum undirtón veldur því að gaman og alvara
vega salt í verkinu. Fyrri hlutinn er allur léttari en
eðli málsins samkvæmt er ekki langt í harkalegan
raunveruleikann sem tekur yfir í seinni hlutanum.
Þau meinlegu örlög, sem fjallað er um í verkinu,
eiga sér eins og fyrr sagði stoð í skrásettum heimild-
um. Þetta gefur leikritinu auka vægi og væri auðvelt
að nota miklu meira pláss en hér gefst til að velta
vöngum yfir skírskotun til samtímans og hvaða lær-
dóm megi draga af því.
En það getur auðvitað hver gert fyrir sig eftir að
hafa séð sýninguna.
Borgarleikhúsiö sýnir á Stóra sviöinu:
LJÓN í SÍÐBUXUM
Höfundur: Björn Th. Björnsson
Leikstjóri: Ásdis Skúladóttir
Leikmynd og búningar: Hlin Gunnarsdóttir
Tónlist: Þorkell Sigurbjörnsson
Lýsing: Lárus Björnsson
Myndgáta
Andlát
Karitas María Hjaltadóttir lést á
Hrafnistu 24. október.
Salvör Jónsdóttir, Skúlaskeiði 36,
Hafnarfirði, andaðist á Sólvangi mið-
vikudaginn 23. október.
Jarðarfarir
Leifur Finnbogason, Hitardal, lést að
heimili sínu 17. október. Útfórin hef-
ur farið fram í kyrrþey að ósk hins
látna. Hann hvílir í heimagrafreit.
Enika Hildur Enoksdóttir frá Bol-
ungarvík, Álfaskeiði 64, Hafnarfirði,
lést í St. Jósefsspítala 15. október.
Jarðarfórin hefur farið fram í kyrr-
þey að ósk hinnar látnu.
Guðmunda Jóna Jónsdóttir frá Hofi
í Dýrafirði, lést 21. október. Jarðar-
förin fer fram frá Þingeyrarkirkju
26. október kl. 14.
Valgeir Haukdal Ársælsson sendi-
herra verður jarðsunginn frá Foss-
vogskirkju mánudaginn 28. október
kl. 15.
Gíslína Bjarney Guðmundsdóttir,
Dalbraut 10, Bíldudal. verður jarð-
sungin frá Bíldudalskirkju laugar-
daginn 26. október kl. 14.
Ragnar Elíasson, Hátúni 8, Reykja-
vik, verður jarðsunginn frá Dóm-
kirkjunni í dag, föstudaginn 25. okt-
óber, kl. 13.30.
Ti3kyimingar
Safnaðarkvöld í
Laugarneskirkju
Mánudaginn 28. október, kl. 20.30, veröur
almennt safnaðarkvöld í safnaðarheimili
kirkjunnar. Gestur kvöldsins verður
Grétar Sigurbergsson geðlæknir en hann
mun ræða um breytingaskeið kvenna og
karla. Eftir fyrirlesturinn verður gefmn
kostur á fyrirspurnum. Þá mun Lárus
Sigurðsson leika einleik á gítar. Boðið
verður upp á kaffiveitingar en samver-
unni lýkur með helgistund í kirkjunni.
Fundir
%V"
■w
©/6^
-'WV-
-EVÞöi^—A-
Myndgátan hér að ofan
lýsir karlkynsorði.
Lausn gátu nr. 163:
Stingur í stúf
ing þátttakenda er hjá Gunnhildi, s.
71887, Ruth, s. 71516, Sigrúnu, s. 71395,
og Lilju, s. 71606.
Hagkerfi heimilanna -
hugarburður eða veruleiki?
Landssamtök heimavinnandi fólks
kynna ráöstefnuna „Hagkerfi heimil-
anna - hugarburður eöa veruleiki?" sem
haldin verður laugardaginn 26. október í
Gerðubergi, Breiðholti. Heiðursgestur
ráðstefnunnar verða forseti íslands, rík- ■
isstjórn íslands, biskup íslands, land-
læknir og borgarstjórinn í Reykjavík.
Sérstakur gestur ráðstefnunnar veröur
Anita J. Jörgensen frá Danmörku en hún
hefur verið ötull talsmaður jafnræðis á
heimilum og velferðar fiölskyldunnar og
fengið viðurkenningar fyrir störf sín.
Fjölmargir fyrirlesarar verða á ráðstefn-
unni sem hefst kl. 10. Fjallaö verður um
félags- og skattamál, með hvaða hætti
viðurkenna megi þau störf sem unnin eru
innan veggja heimilanna, sálfræðilega
þætti, tryggingamál og annað sem varðar
velferð heimilanna. Allir eru hvattir til
að koma og taka þátt í þvi að gera hug-
myndina um „hagkerfi heimilanna" að
veruleika. Ráðstefnugjald er kr. 1500 og
er innifaliö ráðstefnugögn, kaffi og há-
degisverður. Bamagæsla veröur á staðn-
um. Að ráðstefnunni standa: Landssam-
tök heimavinnandi fólks LHF, landlækn-
isembættið, biskupsembættiö, Slysa-
varnafélag íslands, Sjómannafélag
Reykjavíkur, Farmanna- og fiskisam-
bandið, Reykjavíkurborg og Vélstjórafé-
lag íslands.
Landráðstefna Samtaka
herstöðvaandstæðinga
verður haldin í Geröubergi laugardagirm
26. október og hefst kl. 10 um morguninn.
Kl. 13.30 verður rætt um mengun af her-
stöðvum og munu þeir Einar Valur Ingi-
mundarson umhverfisverkfræðingur og
Jón Oddsson hrl. flytja framsöguerindi
og svara fyrirspumum. Að því loknu
hefst starf umræðuhópa en þeir munu
fjalla um ýmis mál tengd baráttunni og
skipuleggja starf næsta árs. Ráðstefnunni
lýkur kl. 18.
Leikhús
Mígrensamtökin
halda fræðslufund mánudaginn 28. okt-
óber, kl. 20.30, í Bjarkarási, Stjörnugróf
9, Reykjavík. Grétar Guömundsson
taugalæknir fiallar um mtgreni, einkenni
og lyfjameöferð.
Ráðstefna um
geðheiibrigðismál
á Austurlandi
Austurlandsdeild Hjúkmnarfélags ís-
lands gengst fyrir ráðstefnu um geðheil-
brigöismál á Austurlandi. Markmiðið
með ráðstefnunni er að opna umræðu
um geðheilbrigðismál í fjórðungnum og
að greind verði þörf geðverndar og vandi
geðsjúkra og ættingja þeirra verði ljós-
ari. Einnig að bent verði á úrræði og
hvernig hægt verði aö nálgast þau. Ráð-
stefnan verður að Hótel Valaskjálf á Eg-
ilsstööum fóstudaginn 1. nóvember og
hefst kl. 10. Nánari upplýsingar og skrán-
LEIKFELAG
REYKJAVÍKUR

DUFNAVEISLAN
eftir Halldór Laxness.
13. sýnlng laugard. 26. okt.
14. sýning föstud. 1. nóv.
15. sýning fimmtud. 7. nóv.
16. sýnlng laugard. 9. nóv.
LJÓN í SÍÐBUXUM
eftir Björn Th. Björnsson.
Leikmynd og búningar: Hlin Gunn-
arsdóttlr.
Lýsing: Lárus Björnsson.
Tónlist: Þorkell Sigurbjörnsson.
Leikstjórl: Ásdis Skúladóttir.
Leikarar: Árni Pétur Guðjónsson,
Gunnar Helgason, Guðmundur Ól-
afsson, Guðrún Ásmundsdóttir,
Helga Þ. Stephensen, Helgi Björns-
son, Jakob Þór Einarsson, Jón Sig-
urbjörnsson, Magnús Jónsson,
Margrét Helga Jóhannsdóttir,
Margrét Ólafsdóttir, Ragnheiður
Tryggvadóttir, Saga Jónsdóttir, Sig-
uröur Karlsson, Steindór Hjörleifs-
son, Þórey Slgþórsdóttir, Þröstur
Leó Gunnarsson o.fl.
2. sýning i kvöld. Grá kort gilda.
Fáelnsætl laus.
3. sýnlng sunnud. 27. okt. Rauð kort
gilda.
4. sýning miðvikud. 30. okt. Blá kort
gilda.
5. sýning fimmtud. 31. okt. Gul kort
gilda.
Litla svið:
ÞÉTTING
eftir Sveinbjörn I. Baldvinsson
í kvöld.
Laugard. 26. okt. Uppselt.
Sunnud. 27. okt.
Miövikud. 30. okt.
Fimmtud. 31. okt.
Föstud. I.nóv.
Allar sýningar hefjast kl. 20.
Leikhúsgestir, athugið!
Ekki er hægt aö hleypa inn eftir að
sýning er hafin.
Kortagestir, ath. aö panta þarf sér-
staklega á sýningar á litla sviðið.
Miðasala opin alla daga frá kl. 14-20
nema mánudaga frá kl. 13-17. Miða-
pantanir í sima alla virka daga frá
kl. 10-12.
Sími 680680.
Leikkw^l ínan
ískíiobob
Lelkhúskortin, skemmtileg nýjung,
aöeinskr. 1000.
Gjafakortin okkar,
vinsæl tæklfærisgjöf.
Greiðslukortaþjónusta.