Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1991, Side 14

14
MÁNUDAGUR 25. NÓVEMBER 199Í.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)27022
FAX: Auglýsingar: (91)626684 - aðrar deildir: (91)27079
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Kratar eða ekki kratar
Það er kyndug staða og einkar sérkennileg þegar
heill stjórnmálaflokkur tekur upp á því að segjast vera
annað en hann er. Hann segist vera flokkur fyrir fólk
sem tilheyrir öðrum flokki! Þetta gerðist þó um helgina.
Alþýðubandalagið hélt landsfund sem hófst með ræðu
formannsins, Ólafs Ragnars Grímssonar, og þar lýsir
hann yfir því að Alþýðubandalagið sé hinn eini og sanni
Jafnaðarmannaflokkur. Alþýðuflokkurinn er ekki jafn-
aðarmannaflokkur, enda þótt hann heiti Jafnaðar-
mannaflokkur, segir Ólafur Ragnar og skorar síðan á
„heimilislausa“ jafnaðarmenn að ganga til liðs við Al-
þýðubandalagið vegna þess að þar eigi þeir heima. „Við
erum hinir einu og sönnu kratar,“ segir formaðurinn.
Já, þetta er kyndug staða og það þurfti að kalla for-
mann Alþýðuflokksins, Jón Baldvin, til vitnis um að
Alþýðuflokkurinn væri enn jafnaðarmannaflokkur og
Jón Baldvin bætti því raunar við að Alþýðubandalagið
væri á flótta undan fortíð sinni. „Alþýðubandalagið er
pólitísk flóttamannasamtök,“ segir hann.
Nú er rétt að leyfa hveijum flokki að skilgreina sig
og skilgreina sig upp á nýtt, ef viðkomandi flokkur telur
ástæðu til. Það er þeirra mál og það er auðvitað mál
Alþýðubandalagsins ef það vill hverfa frá villu síns veg-
ar og yfirgefa þann sósíalisma sem flokkurinn og forver-
ar hans hafa haft á stefnuskrá sinni um árabil.
Það er hins vegar fróðlegt uppgjör og hefur reyndar
verið gömul venja hjá íslenskum sósíalistum að breyta
um nafn og númer á nokkurra ára fresti. íslenskir sós-
íalistar hafa verið á skipulögðu undanhaldi frá því þeir
kölluðu sig Kommúnistaflokk íslands eða Sósíahsta-
flokk, sameiningarflokk alþýðu, eða tóku sér nafngiftina
Alþýðubandalag. í gegnum alla þá sögu og allan þann
feril hafa jafnaðarmenn og svokallaðir kratar verið eit-
ur í beinum sósíalista og höfuðandstæðingar. Það er
þess vegna söguleg stund þegar formaður þessara flótta-
mannasamtaka gefur út yfirlýsingu um að flokksmenn
hans séu meiri og betri kratar en kratarnir sjálfir!
Þessi orðaleikur um nafngiftir og heimilisfang í póli-
tíkinni er til gamans fyrir þá sem utan við standa. En
hann staðfestir þá riðlaskiptingu sem orðið hefur í ís-
lenskum stjórnmálum á síðari árum. Kjósendur vita
ekki lengur hvaða flokk þeir eru að kjósa því að flokk-
arnir segjast vera annað en þeir eru eða vera það sem
þeir eru ekki. Það er áreiðanlega rétt hjá Ólafi Ragnari
að í Alþýðubandalaginu finnast jafnaðarmenn, alveg
eins og í Sjálfstæðisflokknum finnast rammir framsókn-
armenn og í Framsóknarflokknum finnast bæði jafnað-
armenn og sjálfstæðismenn. Flokkaskipan á íslandi er
úrelt og úr sér gengin og ef flokkarnir eru ekki á flótta
undan fortíð sinni þá eru þeir í dauðaleit eftir tilveru
sinni. Þeir hanga saman á hagsmunum og tregðulög-
máh og skilin milli þeirra eru hvorki skýr né skýrð.
Tilvistarvandi Alþýðubandalagsins er jafnmikill og
annarra flokka sem eru að leita að sjálfum sér og kjós-
endum sínum og sitja jafnvel uppi með stuðningsmenn
sem tala út meðan flokkurinn talar suður. Tilvist stjóm-
málaflokka er nauðsynleg en það er verra þegar þeir
rugla kjósendur svo rækilega að þeir vita ekki lengur
hvort kratar eru kratar eða einhverjir aðrir séu meiri
kratar en kratamir sjálfir!
Ellert B. Schram
„Úti í lifinu nægir ekki að veifa prófskírteinum,'1 segir m.a. í greininni.
Sumt, sem virðist óskiljaniegt við
fyrstu sýn, verður skiljanlegt, þeg-
ar nánar er aö gáð. Ég hef um nokk-
urt skeið furðað mig á því, að
greindir menn og fróðir eins og
þeir Markús Möller, hagfræðingur
í Seðlabankanum, og Þorvaldur
Gylfason prófessor skuh hástöfum
heimta, að settur skuh á auöhnda-
skattur í því skyni að gera væntan-
legan arð útgerðarmanna vegna
kvótakerfisins (sem gerir þeim
kleift að hagræða og minnka út-
gerðarkostnað) upptækan.
Ættu að vita betur
Krafa þeirra um auðlindaskatt
styöst auðvitað ekki viö nein sér-
stök hagfræðileg rök. Hún er krafa
um breytta tekjuskiptingu, um það,
að íjármunir séu teknir af útgerð-
armönnum og notaðir í eitthvað
það, sem þeir Markús og Þorvaldur
telja æskhegt.
Með þessari kröfu sinni hafa þeir
að engu margfalda reynslu mann-
kynsins af því að fjármunir eru
oftast betur komnir í höndum kap-
ítahsta en stjórnmálamanna og
einkaeignarréttur á auðhndum og
framleiöslutækjum affarasæhi en
sameignarréttur. Þeir eru báðir vel
menntaðir hagfræðingar og ættu
að vita betur. - Hvað gengur þeim
til?
í efstu þrepum virðingar-
stiga skólanna
Ég ætla að leyfa mér að varpa
fram skýringu. Hún er, aö skóla-
dúxar, sem telja sig setjast á tossa-
bekk tilverunnar að námi loknu,
neita að sætta sig við það. Markús
Möher og Þorvaldur Gylfason voru
báðir ágætir námsmenn í skóla og
forystumenn í félagslífi. Þeir höfðu
þá bóklegu hæfileika, sem best
duga í félagslífi og námi, skrifuöu
góðar ritgerðir, fluttu vel undir-
búnar og vandaðar ræður. Náðar-
sól kennara og bekkjarsystkina
skein jafnan á þá. Þeir voru á efsta
þrepi þess viröingarstiga, sem
myndast inni í skólum.
Hvað verður um slík gáfnaijós,
þegar þau koma út í sjálft lífið? Þá
uppgötva þau, að fleiri hæfileikar
eru metnir en þeir, sem best duga
í félagslífi og námi. Þá sjá þau sér
til gremju, aö sumir jafnaldra
þeirra, sem fengu miklu lægri ein-
kunnir í skóla og nutu ekki óskor-
aðrar aðdáunar kennara og bekkj-
arsystkina, hafa miklu hærri tekj-
ur en þeir sjálfir, af því að þeir
hafa eitthvað fram að færa, sem
meiri eftirspum er eftir. (Ég er
ekki að ljóstra upp neinu stórkost-
KjaUarinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
lektor i stjórnmálafræði
vegna þess að þeir eiga jarðir, þar
sem háhiti finnst, eða hafa fengið
sendan kvóta heim í pósti.
Útgerðarmenn eigi ekki
skilið tekjur sínar
Hér er komið að kjarna skýringar
minnar á andstöðu þessara gömlu
íslensku skóladúxa við kvótakerf-
ið, - tilraun minni th að gera hið
óskiljanlega skiljanlegt. Þessir
heiðursmenn telja blátt áfram, að
útgerðarmenn eigi ekki skilið þann
mikla arð, sem væntanlega getur
myhdast í sjávarútvegi, fái kvóta-
kerfið að stuðla að hagræðingu og
auknum arði. Útgerðarmenn hafi
ekki unniðtil hinna miklu tekna
sinna, sem verði fyrirsjáanlega
miklu hærri en tekjur hagfræðinga
í Seðlabankanum eða Háskólanum.
Hvaða réttlæti er í þessu? - spyrja
„Erafa auölindaskattsmanna um
breytta tekjuskiptingu útgerðaraðilum
í óhag er krafa um það, að sá virðingar-
stigi, sem þeim gekk svo vel sjálfum
að klifra upp eftir 1 skólum, verði reist-
ur úti í lífmu sjálfu.“
legt leyndarmáli, þegar ég segi, að
takmörkuö eftirspum er eftir hag-
fræðifyrirlestrum Markúsar Möh-
ers og Þorvaldar Gylfasonar.) Úti í
lífinu skiptast tekjur á menn eftir
öðmm réttlætislögmálum en ein-
kunnir og annars konar orðspor
gera í skólum.
Sætta sig ekki við
tilviljunarkenndar tekjur
Menntamenn spyija einmitt fuh-
ir vandlætingar, hvers vegna réttir
og sléttir sjoppueigendur, fatasalar
og rafvirkjar að ógleymdum erf-
ingjum peningamannanna í Arnar-
nesi, Laugarási og Stigahlíð eigi að
njóta miklu betri lífskjara en þeir
sjálfir, sem lagt hafa á sig langt og
strangt háskólanám. Þetta sam-
ræmist ekki þeim réttlætishug-
myndum, sem meimtamennimir
kynntust í skólum, þar sem þeir
hafa ahð mestahan sinn mann.
Nú uppgötva þeir hins vegar sér
til hrelhngar, aö þeir eru ekki leng-
ur í efsta þrepi virðingarstigans.
Úti í lifinu nægir ekki að veifa próf-
skírteinum. Erfiðast eiga þeir
eflaust með að sætta sig við það,
þegar hrein tilviljun virðist ráða
háum tekjum manna, svo sem
gáfnaljósin. Eiga einhverjir sæ-
greifar, sem ekki kunna að teikna
hámörkunarföh á skólatöílur eins
og hagfræðingarnir, að ráðstafa
útgerðararðinum?
Djúpsálfræðileg skýring
Segja má, að skýring mín sé djúp-
sálfræðheg: Krafa auðlindaskatts-
manna um breytta tekjuskiptingu
útgerðaraðhum í óhag er krafa um
það, aö sá virðingarstigi, semþeim
gekk svo vel sjálfum að klifra upp
eftir í skólum, verði reistur úti í
lífinu sjálfu. Vald, áhrif og fjár-
munir séu fluttir frá atvinnurek-
endum tíl menntamanna, frá
markaðnum th skólanna.
Mér datt þessi skýring í hug eftir
að hafa lesið Ríkið eftir Platón, sem
nýkomið er út á íslensku: Augljóst
er, að Platón haföi andúö á almenn-
ingi fyrir að taka heimspekinga
ekki alvarlega og á auðmönnum
fyrir að stimda ekki heimspekilega
íhugun í stað auðsöfhunar. Hann
vhdi heimspekingastjóm, þá virð-
ingu og þau völd, sem hann taldi
sér bera. Platóningar okkar daga
ahins vegar greinhega hag-
ingastjóm!
Hannes Hólmstenm Gissurarson
Skóladúxarnir
á tossabekknum