Dagblaðið Vísir - DV - 04.05.1992, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 4. MAÍ 1992.
15
Þá er lokið að sinni einhverri
undarlegustu sanuúngagerð sem
átt hefur sér stað milh verkalýðs-
hreyfmgarinnar og vinnuveitenda
frá þvi þessir aðilar fóru að semja
um kaup og kjör. Samningstíminn
er búinn aö vara í tæpa 8 mánuði
og afraksturinn í öfugu hlutfalli við
tímalengdina.
Það sem einkenndi þetta samn
ingstímabil var að ríkisstjórnin
valtaði yfir allan almenning með
aögerðum sínum í efnahagsmálum.
Þar er hlutur Alþýðuflokksins
mjög merkilegur, þar sem gengið
er á flestum sviðum í andstæða átt
yið fyrri stefnu flokksins. Þar var
gengið mjög á hlut þeirra sem verr
standa að vígi. Stefnan í mennta-
málum er á þann veg að verið er
að gera uppvaxandi kynslóðum
erfiðara fyrir þegar til lengri tíma
er litið og niðurskurður þar mun
gera þegnunum erfiöara fyrir að
vinna bug á efnahagserfiðleikum.
Samningarnir núna eru hins veg-
ar með þeim hætti að flest í niður-
skurði ríkisstjómarinnar er sam-
þykkt og mun verða túlkað sem um
það hafi verið þjóðarsátt ef miðlun-
artillagan verður samþykkt. Þann-
ig er það ríkisstjómin sem hefur
farið með algeran sigur í þessari
samningalotu.
Þetta var mjög vel undirbúið af
hálfu atvinnurekenda með síbylju-
söng um svartnættið. Þar var vitn-
að mjög til atvinnuleysis og þeirra
hörmunga sem aukinn kaupmáttur
hefði í for með sér. Ákveðið at-
vinnuleysi felst hins vegar í stefnu
ríkisstjómarinnar vegna þess að
aðgerðir hennar fá ekki staðist með
öðram hætti. Þetta er reynslan af
óheftu markaðskerfi.
KjaUaiinn
Kári Arnórsson
skólastjóri
komulag var um, af því að í raun
skömmuðust foringjamir sín fyrir
að leggja nafn sitt við þetta.
í fimmtíu ár hef ég fylgst vel með
verkalýðsmálum og þar af leiðandi
samningum. Ég minnist þess ekki
að verkalýðsforystan hafi áður ver-
ið svo aum af sér að troða samning-
um upp á félögin, sem hún veit að
ekki hefðu hlotið samþykki á al-
mennum félagsfundum. Forystu-
mennimir vita vel að miklu erfið-
ara er að fella miðlunartillögu
vegna þeirra flóknu reglna sem um
niðurstöður úr slíkri atkvæða-
greiðslu ríkja og almenningur
þekkir miður vel.
Kennarar láglaunastétt
Sérstaklega vil ég fjalla.um þessa
„samninga" eins og þeir snúa að
„Samningarnir núná eru hins vegar
með þeim hætti að flest í niðurskurði
ríkisstjórnarinnar er samþykkt og mun
verða túlkað sem um það hafi verið
þjóðarsátt ef miðlunartillagan verður
samþykkt.“
Félagsfundur myndi fella
Nú, þegar til loka dró í samning-
unum, varð niðurstaðan sú að for-
ysta verkalýðshreyfingarinnar
þorði ekki að leggja niðurstöðumar
fyrir sína félagsmenn með venju-
legum hætti, þ.e. að félögin greiddu
atkvæði um samningana. Þeir
höfðu mikinn ótta af því að slíkir
samningar yrðu felldir. Þess vegna
er gripið til þess ráðs að fá sátta-
semjara til þess að leggja fram
miðlunartillögu um það sem sam-
kennurum. Þar er í fyrsta sinni í
sögu kennarasamtakanna ákveðið
af hálfu ríkisins að kennarastarf
sé láglaunastarf. Byrjunarlaun
kennara í dag ná ekki kr. 70.000 á
mánuði og þeir þurfa þvi að fá lág-
launabætur ef tillagan verður sam-
þykkt.
í bókunum, sem þessari tillögu
fylgja, er ekkert sem snertir kenn-
ara sem máli skiptir. Fyrr á þessu
ári höfum við horft upp á mjög
mikla kjaraskerðingu stéttarinnar
„Byrjunarlaun kennara i dag ná ekki kr. 70.000 á mánuði og þeir þurfa
þvi að fá láglaunabætur ef tilllagan verður samþykkt," segir Kári m.a.
í grein sinni.
sem fólst í niðurskuröi Alþingis á
styttingu kennslutíma. Auk þess
var í þeim aðgerðum faglegum
sjónarmiðum algerlega ýtt til hlið-
ar.
Nú er sú lítilsvirðing, sem þá var
sýnd kennurum og starfi þeirra,
endurtekin meö þvi sem felst í
miðlunartillögunni. Ekkert í þessu
þjóðfélagi getur haft meiri áhrif til
að bæta hag þegnanna og auka
samkeppnishæfni þeirra en góö
menntun.
Til þess þarf að gera kennara-
starfið eftirsóknarvert. Því miður
hefur sigið þar jafnt og þétt á
ógæfuhliðina og ríkisvaldið hefur
nú undirstrikað að kennarastarfið
skuli framvegis vera láglaunastarf
og færast á lægstu tröppur launa-
skalans. Þannig metur ríkisvaldiö
mikilvægi skólastarfs.
Ef þið, góðir kennarar, eruð sam-
þykkir þessu mati á störfum ykk-
ar, þá auðvitað samþykkið þið til-
löguna. Ég hvet alla kennara til að
taka þátt í atkvæðagreiðslunni og
hafi þeir einhverja sómatilfinningu
fyrir starfi sínu og skjólstæðinga
sinna þá eiga kennarar að taka
höndum saman og fella þessa til-
lögu.
Kári Arnórsson
Ferðir til f ortíðar
Bunaðarþing, áhrifalaust öld-
ungaráð án jarðsambands, telur
íslenskan landbúnað standa á
tímamótum sem er rétt en þau
markast ekki af auknu frelsi í milh-
ríkjaviðskiptum og fallandi tollm-
úram eins og manni er ætlað að
trúa, heldur eiga þau sér aðdrag-
anda í innri þáttum sem ekki virð-
ist mega hafa hátt um. Árangurinn
af áratuga veldi framsóknarkom-
manna í hinni svokölluðu bænda-
forustu er kominn í ljós. Höfuð-
markmiði þeirra hefur verið náð,
að breyta bændum úr sjálfstæðum
framleiðendum í réttindalausa öl-
musuþega ríkisvaldsins, of ein-
angraða til að skilja, of háða til að
þora.
Fjörtramir sem lævíslega var
smeygt yfir bændur voru niður-
greiðslur, verðtrygging framleiðsl-
unnar, ærgildi og búmark. Því hef-
ur verið haldið fram af miklu of-
forsi, en þeim mun minni rök-
færslu, að aðlögun framleiðslunn-
ar að breyttum markaði nýrrar
þjóðfélagsgerðar og neysluvenja
náist með kvótum, niðurgreiðslum
og jöfnunargjöldum. Þetta er al-
gjörlega rangt. Flatur niðurskurð-
ur á verðtryggða framleiðslukvóta
er ekki einstök leiðrétting. Hann
verður árviss þar til sauðfjárrækt
til matvælaframleiðslu hefur verið
lögð af því vandinn var aldrei skil-
greindur samkvæmt markaðs-
fræðinni, heldur uppmálaður eftir
marxisma.
„Hin illu markaðslögmál"
Markaðslögmál era hjá bænda-
forastunni áhtin af hinu illa og
frjálsri samkeppni meðal bænda
lýst þannig að þar „klóri menn
augun hver úr öðrum“ svo notuð
séu orð formanns stéttarsam-
bandsins. Hið raunverulega ofbeldi
kemur þó fram hjá stéttarsam-
KjaUaxinn
Jón Hjálmar Sveinsson
landbúnaðarverkamaður
bandi og landbúnaðarráðuneyti
sem runnin era saman í eitt. Stefn-
an var aldrei köhuð sínu rétta
nafni: Að pissa í skó sinn, heldur
var hún skreytt með jólakúlum
samvinnu, samneyslu, félags-
hyggju, velferðar og jöfnuðar.
Tengsl framleiðenda og markað-
ar vora rofin, hvati til framþróunar
og aðlögunar hvarf og þar með
samkeppni, grisjun. Skussar urðu
tekjulega jafnokar afburðabænda.
Sannur jöfnuöur gengur ekki út á
að skera ofan af þeim sem skara
fram úr þannig að framtaksleysi
og andleg fátækt verði staðahinn,
heldur út á jöfn tækifæri th að
verða ójafn, þ.e. betri.
Slíkt viðhorf útilokar ekki sam-
vinnu heldur sprettur hún þar
sjálfkrafa fram sem ein af mörgum
lausnum, henni yrði ekki þröngvað
upp á menn með reglugerðum sem
vemda einspora framleiðslu-, af-
urðavinnslu- og sölukerfi.
Dýr en réttindalaus menntun
Bændastéttin er stöðnuð. í henni
eru nýbreytni og framkvæði htin
hornauga, njóta afskiptaleysis í
besta fahi. Búnaðarmenntunin er
ein sú dýrasta sem finnst hér á
landi en hún gefur samt ahs engin
réttindi og leiðir af sér fylgifiska,
ekki framkvöðla. Rannsókna- og
þróunarstarfsemi landbúnaðarins
er 1 fílabeinstumi, úr tengslum við
þarfir greinarinnar sem skiljanlegt
er þar sem hún er ríkisrekin sem
atvinnubótavinna. Felst því einnig
duhð atvinnuleysi í rannsóknar-
starfseminni sem og hinu rang-
nefnda „félagskerfi bænda“, en þar
er vísað til skrifstofubáknsins sem
fylgir þessari deyjandi grein.
í landbúnaði er fjárfesting mikil
í tækni sem ekki er fullnýtanleg en
síbreytileg og ævinlega hálfþróuð.
Afköst hafa aukist en erfiðið ekki
minnkað og afkoman versnaö.
Bændur geta ekki skilgreint
markmið starfans öðravísi en sem
mjólkur- og kindakjötsframleiðslu
„Rannsókna- og þróunarstarfsemi
landbúnaðarins er í fílabeinsturni, úr
tengslum við þarfir greinarinnar sem
skiljanlegt er þar sem hún er ríkisrekin
sem atvinnubótavinna.“
„Bændastéttin er stöðnuð. I henni eru nýbreytni og frumkvæði litin
hornauga, njóta afskiptaleysis í besta falli," segir m.a. í greininni.
sem í sjálfu sér segir ekkert. Þeim
er um megn að skhgreina hlutverk
sitt sem það að uppfylla kröfur
neytenda th matvæla í vestrænu
iðnaðar- og þjónustusamfélagi,
hvað þá orða það sem verðmæta-
sköpun því hún tengist markaðs-
lögmálunum sem þeir hafa verið
sefjaðir th að fyrirlíta. Þetta gekk
ekki upp í Sovét sáluga, það gengur
ekki á Kúbu. Af hveiju rembist
svoköhuð hægri sfjóm á íslandi við
að halda í miðstýrt einokunarkerfi
í landbúnaði? Era bændur svo
hræddir aö þeir hafi misst máhð?
Halda menn að skrif um þetta séu
dægrastytting?
Friðuð láglauna- og
lágmenningarsvæði
Kerfið stuðlar að mikihi skatt-
byrði, háu matvælaverði, síversn-
andi afkomu bænda og því að
landsbyggðin staðnar sem lág-
launasvæði. Landbúnaðarráð-
herra telur sig sem dæmigerður
íslenskur stjómmálamaðiu- ekkert
hafa með myndun ytri skhyrða
verðmætasköpunar að gera, heldur
beinhnis eigi að segja fólki hvaö
það eigi að gera. Eins og fyrirrenn-
arar hans sem boðuðu fiskeldi og
loðdýrarækt.
Án þess að þurfa sjálfir að
smakka á afleiðingunum né það
yrði erft við þá við kjörkassann,
kemur hann nú með töfralausnir
til búnaðarþingsfuhtrúa: minja-
gripagerð og ferðaþjónustu. Maður
sér bóndann fyrir sér í skjóh við
olíulausan Zetorinn í vegkantin-
um,j.otandi tálguspýtum og sel-
skinnspjötlum að vegfarendum. -
Hvenær skyldi sjávarútvegsráð-
herra dirfast að segja LÍÚ að fara
bara að sauma roðskó? Mikið of-
framboð er í ferðaþjónustu bænda.
Fáir og neyslugrannir ferðamenn
koma rétt yfir hásumarið svo
ferðaþjónustubændum er hklega
ætlað að leggjast í dvala utan anna-
tíma. Hið versta er að svona mál-
flutningi er tekið með andakt af
bændum. Ungur maður, nýfluttur
af höfuðborgarsvæðinu vesfru' í
Dah, lýsti á ferðamálaráðstefnu
undrun sinni yfir því aö fólk fyndi
sig t.d. í því að fá dagblööin í hrúg-
um og geta ekki vahð um sjón-
varp'sstöð. Hann taldi að skipu-
leggja mætti fyrir áhugasama ferð-
ir th fortíðar út á land, þar stæðu
hlutimir hvort sem væri í stað og
því ekki að nýta sér það í kynningu
fyrir ferðamenn. Þetta er a.m.k.
raunhæfari hugmynd en þær sem
landbúnaðarráðherra mælti fyrir.
Jón Hjálmar Sveinsson