Dagblaðið Vísir - DV - 22.08.1992, Blaðsíða 21

LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1992.
21
„Þaö kom mér mjög á óvart aö mér
skyldi hafnaö sem formanni utanrík-
ismálanefndar með þessum hætti.
Það eru ekki nema 10 dagar eða svo
síðan ég varð var við að eitthvað
væri verið að bollaleggja mn breyt-
ingar í utanríksimálanefnd en það
orðaði enginn maður neitt um það
við mig. Fyrst ekkert var við mig
talað sá ég ekki ástæðu til að ætla
að mér yrði skipt út. Þetta hefur hins
vegar allt gerst á bak við tjöldin. Ég
hygg að þessi aðíor gegn mér sé
runnin undan rifjum Jóns Baldvins
og að Davíð hafi þó axlað þá byrði
fullkomlega. Evrópska efnahags-
svæðið er trúaratriði hjá Jóni Bald-
vin og honum hefur greinilega fund-
ist að ég þvældist fyrir sér. Ég fékk
þá skýringu hjá Davíð að ég væri
ekki nógu sannfærður í Evrópumál-
unum,“ segir Eyjólfur Konráð Jóns-
son, alþingismaður og fyrrum for-
maður utanríkismálanefndar Al-
þingis.
Á þingflokksfundi sjálfstæðis-
manna á miðvikudag var Björn
Bjarnason kosinn formannsefni
flokksins í utanríkismálanefnd í stað
Eyjólfs Konráðs, með 18 atkvæðum
gegn 7. Margir höfðu búist við þess-
ari hrókeringu, ekki síst þar sem
Evrópska efnahagssvæðið yrði nú í
brennidepli í þinginu og þau viðhorf
voru áberandi meðal stuðnings-
manna EES í stjómarliðinu að Eyj-
ólfur Konráð tefði framgang málsins
í nefndinni, hann færi sínar eigin
leiðir í málinu.
„Þeir segja að ég hafi verið hindrun
í EES-málinu. Ég hef hins vegar unn-
ið baki brotnu í þessu máli og haldið
um það fjölda funda í utanríkismála-
nefnd. Það er kannski stigsmunur á
mínum skoöunum og annarra um
þetta mál en það var ekki neitt tilefni
tíi þess að skipta mér út fyrir Bjöm.
Við höfum alls ekki tafið fyrir fram-
gangi málsins en haft okkar fyrir-
vara, kannski ekki nægilega mikla,
þar sem nú er um allt annað handa-
lag að ræða en áður. Þá var fyrst og
fremst um viðskiptabandalag að
ræða en ekki pólitískt eins og nú.
Ég óska Bimi Bjarnasyni alls hins
besta í starfi formanns nefndarinnar
en ég á ekki von á að honum gangi
neitt betur en mér. Ég hef reynt að
reka menn áfram og upp á síðkastið
hefur verið unnið meira í utanríkis-
málanefnd en nokkm sinni. Sam-
kvæmt þingskaparlögum skal ríkis-
stjómin ráðgast við utanríkismála-
nefnd í utanríkismálum en það hefur
Jón Baldvin algerlega vanrækt. Ut-
anríkisráðherra mætir yfirleitt ekki
á fundi í nefndinni en ég tel það hins
vegar embættisskyldu hans að mæta
á þá.“
Getur orðið
minn styrkleiki
- En er það ekki pólitísk aftaka að
vera settur út úr utanríkismálanefnd
á þennan hátt?
„Nei, alls ekki, en ég var vissulega
sleginn fyrst á eftír. Það hefur oftar
en einu sinni verið sagt að ég væri
búinn í pólitík en sem pólitíkus hef
ég mörg líf. Ég fann þó að það var
róið ansi fast að því að koma mér
út úr nefndinni. Þar tóku margir
hraustlega á. Ég vil þó taka fram að
ég ætla áfram að vinna vel fyrir
flokkinn."
Eykon játar að með honum sé síð-
astí Geirsmaðurinn í áhrifastöðu
kominn út á hliðarlínuna í pólitík.
Eykon var einkavinur Geirs heitins
HaUgrímssonar og mikill stuðnings-
maður hans, eins og reyndar Matt-
hías Bjamason.
- Ertu ekki orðinn afskaplega
áhrifalítill í póltík eftir atburði mið-
vikudagsins?
„Ég held ég geti áfram orðið jafn
telur aðförina að sér runna undan rifjum Jóns Baldvins
Eyjólfur Konráð Jónsson segist munu berjast áfram af sömu sannfæringu í EES-málinu og fær nú meiri tíma til
að sinna öðrum utanríkismálum, eins og hafréttarmálum „Það getur alveg eins orðið minn styrkleiki eins og
veikleiki að hafa verið settur út úr utanríkismálanefnd." DV-mynd GVA
áhrifamikill í utanríkismálum og
hingað til. Ég á mikið verk eftir
óklárað í hafréttarmálum en Jón
Baldvin hefur vanrækt þau mál gjör-
samlega. Það þarf að ganga frá samn-
ingum við Breta um Hutton-Rockall
svæðiö og framfylgja okkar réttí á
Reykjaneshrygg úr 200 í 350 mílur.
Mér finnst líka hafa verið vanrækt
að tryggja viðskiptahagsmuni okkar
annars staðar en í Evrópubandalag-
inu. Það hefur alltaf verið gónt á
þetta Evrópubandalag sem einhveija
aUsheriarlausn. Það tel ég rangt og
hef margsinnis gagnrýnt ráðherrana
fyrir það, sérstaklega utanríkisráð-
herra. Það getur alveg eins orðið
minn styrkleiki eins og veikleiki að
hafa verið settur út úr nefndinni."
Frumherji
Eyjólfur Konráð Jónsson, eða Ey-
kon, er ekki alls óvanur því að standa
í eldlínunni, það hefur hann oftsinn-
is gert og oftar en ekki hefur mikið
gengið á. Hans eigin orð skýra það
kannski best: „Ég er óforbetranlegur
prinsippmaður að eðlisfari. Ég er
íhaldsmaður og gef mig ekki millí-
metra þegar ég veit að ég hef rétt
fyrir mér.“
Eykon er mjög drífandi maður,
frumherji, og ekki laust við ævin-
týrablæ yfir þeim hlutum sem hann
hefur tekið sér fyrir hendur.
Hann er giftur Guðbjörgu Bene-
diktsdóttur og eiga þau þrjú uppkom-
in böm: Benedikt, Sesselju Áuði og
Jón Einar. Benedikt er löngu lands-
þekktur sém Benni í Bílabúð Benna
en Jón bróðir hans er með honum í
þeim bransa. Sesselja er hins vegar
nýkomin heim frá Berlín eftir nám í
sérkennslu.
Eykon er fæddur í Stykkishólmi 13.
júní 1928, sonur hjónanna Jóns Ólafs
Guðsteins Eyjólfssonar, kaupmanns
í Stykkishólmi og Reykjavík, og Sess-
elju Konráðsdóttur skólastjóra. Á
unglingsámm var Eyjólfur hjá fóð-
urbróður sínum, Þormóði Eyjólfs-
syni á Siglufirði. Þar gekk hann í
gagnfræðaskóla, vann í síld og við
önnur verk er til féllu.
StofnarNaustið
og stýrirMogga
Síðar gekk hann í Verslunarskól-
ann og útskrifaðist þaðan 1949. Þá fór
hann í lögfræðina þar sem hann út-
skrifaðist 1955. Á þeim ámm var
Eykon þegar kominn í „bisness".
Ásamt fimm félögum sínum stofnaði
hann veitingahúsið Naustið.
„Það vantaði svona stað í bænum
og við endurnýjuðum húsið. Það var
ekkert nema Hótel Borg á þessum
tíma eða þar til Naustið fór af stað.
Samhliöa námi vann ég einnig að því
að byggja upp Almenna bókafélagið
sem hóf sína starfsemi 1955. Þaö var
keypt hús undir það við Tjamargötu
og þar starfaði hörkugott bókaforlag
sem var mjög ólíkt þeim sem fyrir
vom. Hjá okkur vom allir helstu
höfundar sem andstæðir voru
kommúnistum sem þá óðu uppi í
menningarmálum. Formaður var
Bjami heitinn Benediktsson. Síðar
keyptum við Bókaverslun Sigfúsar
Eymundssonar og byggðum stórhýsi
í Austurstræti."
Samhliða framkvæmdastjórn hjá
AB rak Eykon málflutningsskrif-
stofu með öörum, fyrst með Geir
Hallgrímssyni, sem var formaður
Stuðla, styrktarfélags AB.
1960 tók Eykon við starfi ritstjóra
Morgunblaðsins, af Bjama Bene-
diktssyni, og sat í ritstjórastóli til
áramótanna 1974-1975.
„Það var mikið að gera en ég varð
að hætta þegar ég var kosinn á þing
1974. Mín kenning var sú að blöðin
ættu að vera fijáls og óháð flokkun-
um og ég skrifaði um það grein í
Morgunblaðið. Ég stóð auðvitað við
þessar skoðanir mínar. Reyndar var
ég varaþingmaður í nokkur ár á und-
an og var því nokkuð á þingi en ég
lít á það sem millibilsástand."
Vantaði mann
á listann
Eykon fór fyrst í framhoð í alþing-
iskosningum í Reykjavík 1963, þá í
11. sæti. í kosningunum þar á eftir
fluttist hann í Norðurlandskjördæmi
vestra og var þar í 3. sæti listans
1967 og 1971, á eftir séra Gunnari
Gíslasyni og Pálma Jónssyni.
„Það vantaði mann á listann fyrir
norðan. Ég hafði jú verið á Sigluflrði
og þekkti því nokkuð vel til í kjör-
dæminu.“ i
Árið 1974 fluttist Eykon í 2. sæti
hstans fyrir norðan og komst á þing
í öllum kosningum eftir þaö. 1987
bauð Eykon sig aftur fram í Reykja-
vík, var í 4. sæti listans. Fyrir próf-
kjör vegna síðustu kosninga var Ey-
koni ekki spáð góðu gengi en hann
virðist eiga trausta fylgismenn og
lenti í 4. sætinu.
Fyrir nokkrum árum skrifaði Ey-
kon bók, Alþýðu og athafnalíf, þar
sem hann hélt því fram að íslending-
ar ættu að stofna almenningshlutafé-
lög, að auðurinn ætti að dreifast.
Eykon lagði meðal annars til að ríkið
afhenti fólkinu atvinnufyrirtækin án
greiðslu. „Það eru stjórnendur í fyrr-
um Sovétríkjum einmitt að gera
núna,“ segir Eykon. Seinna stóð
hann að stofnun Fjárfestingarfélags-
ins. Má því segja að Eykon hafi verið
á undan sinni samtíð.
Leitin að gullskipinu
Sú lýsing á einnig við um flskeldis-
manninn Eykon. Hann var með
fyrstu mönnum til að fara út í fisk-
eldi hér á landi, fyrst með fyrirtækj-
unum Fiskirækt og Tungulaxi en síð-
an í samvinnu við Norðmenn í fyrir-
tækinu ísnó sem varð eitt stærsta
fiskeldisfyrirtækið á landinu. Það
varð hins vegar gjaldþrota fyrr á
þessu ári en skuldir þess námu um
700 milljónum króna.
Fyrir nokkrum árum stofnaði Ey-
kon ásamt fleirum, þar á meðal
Kristni Guðbrandssyni í Björgun,
hlutafélagið Gullskipið. Þá höfðu
leitarmenn, sem í 9 ár voru búnir að
leita að hollensku kaupfari, hlöðnu
gulli og gimsteinum, fundið flak í
sandinum.
„Það eru til fjölmargar heimildir
um strand hoUenska gullskipsins og
menn þóttust nú vissir um að það
væri fundið. Öll'mál flaksins pössuöu
við teikningar af skipinu og uppi
varð fótur og fit. Við stofnuðum
hlutafélag og á þingi var lögð fram
tiUaga um ríkisábyrgð á lánum til
uppgraftarins.
Nú, það var grafið en niðurstaðan
varð hins vegar heldur dapurleg.
Þama lá ekkert guUskip heldur gam-
all togari."
Á síðasta ári lagði Ríkisendurskoð-
un tjl að ríkisábyrgðasjóður afskrif-
aði lán til GuUskipsins hf. upp á 95
miUjónir króna.
Menn hafa sagt, bæði í gamni og
alvöru, að ævintýramennska Eykons
væri nú búin að kosta þjóðina skUd-
inginn. Eykon brosir að þessu.
„Ég hef aldrei verið auðmaður og
ekki sóst eftir að verða það.“
Skauthrútinn
Eykon varð landsfrægur fyrir aU-
mörgum árum þegar hann átti í úti-
stöðum vegna slátrunar á fé í Skaga-
firði. Hafði hann hjálpað bændum
þar að lagfæra sláturhúsið. Slátur-
leyfi fékkst hins vegar ekki og spunn-
ust um þetta harðar deUur. Eykon
fór í hart og hótaði að slátra sjálfur.
Menn vissu ekki að hann hafði fest
kaup á einum hrúti og hafði auk þess
hyssuleyfi. Birtist af honum mynd
þar sem hann hélt hrútnum og hafði
í hótunum um að skjóta. „Ég skaut
hrútinn - eða gerði ég það?“ segir
hann og glottir en í ótal vísum, sem
ortar voru í kjölfarið, var efast um
að hann hefði nú skotið hrútinn."
-hlh