Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1992, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992.
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: .(91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Áfram með EES
Eftir aö Svisslendingar felldu að ganga til samstarfs
um Evrópska efnahagssvæðið hafa andstæðingar EES
hér heima látið öllum illum látum. Þeir telja að samning-
urinn sé ekki lengur til, þeir segja að semja verði upp
á nýtt, þeir segja að Alþingi eigi ekki að eyða tíma sínum
í úrelt plagg og einskis nýtt.
Um hvað snýst þetta mál? Við skulum aðeins rifja
það upp. EFTA-löndin hafa sameiginlega gert samning
við Evrópubandalagið um sérstakt efnahagssvæði. I
þeim samningi eru ákvæði og ákvarðanir sem íslensk
stjómvöld og íslenski vinnumarkaðurinn hefur tahð
hagstæð fyrir efnahag íslendinga. Meirihluti er greini-
lega fyrir því á Alþingi að samþykkja aðild að EES og
eftir því sem þjóðin hefur haft tækifæri til að kynna sér
samninginn er hún í vaxandi mæh fylgjandi honum.
Kröfur hafa verið settar fram um að þjóðaratkvæða-
greiðsla fari fram hér á landi um þennan mikhvæga
samning en þeirri kröfu hefur verið hafnað af stjórnar-
flokkunum. Það er miður vegna þess að jáyrði þjóðar-
innar um EES væri mikih styrkur fyrir málið og setti
niður deilur.
Nú erum við hins vegar smám saman að falla á tíma
enda nauðsynlegt að íslendingar taki afstöðu til samn-
ingsins með formlegum hætti fyrir janúarlok og því
hefur verið lagt kapp á að afgreiðslu ljúki á Alþingi
fyrir áramót. Því fyrr sem ísland hefur lýst yfir vilja
sínum með eða móti EES því betra fyrir aha þá fjöl-
mörgu sem þurfa að undirbúa sig fyrir nýtt efnahagsum-
hveríi.
Hvað er það þá sem gerst hefur sem veldur því að
andstæðingar EES fullyrða að samningurinn sé ekki
lengur í gildi, sé ekki lengur til? Það sem hefur gerst
er að Svisslendingar, ein EFTA-þjóðanna, hafa ákveðið
að vera ekki með í EES. Það er auðvitað þeirra mál en
hefur nákvæmlega engin áhrif á samriinginn að öðru
leyti. Brotthvarf þeirra hefur engin áhrif á hagsmuni
íslendinga og Svisslendingar eru ekki að greiða atkvæði
fyrir aðra en sjálfa sig. Viðskipti íslands og Sviss eru
sáralítil og gildir þess vegna einu hvort Svisslendingar
standa utan Evrópska efnahagssvæðisins eða ekki hvað
það snertir. Utanríkisráðherrar Evrópubandalagsríkj-
anna hafa sent frá sér yfirlýsingu um að EES standi
óbreytt þótt Svisslendingar heltist úr lestinni.
íslendingar standa í nákvæmlega sömu sporunum
og áður en Svisslendingar greiddu atkvæði. Það má jafn-
vel halda því fram að nú sé meiri nauðsyn en áður að
afstaða íslendinga hggi fyrir sem fyrst. Dráttur á form-
legri staðfestingu kemur okkur einum í vanda.
Ef gengið er út frá því að íslendingar hafi hagsmuni
af EES, er það ljótur leikur og óheiðarlegur tilgangur
sem felst í því að lýsa ógilt það samkomulag á Alþingi
sem búið var að gera um afgreiðslu málsins fyrir jól.
Það er verið að nota ranga forsendu til að hleypa mál-
inu í strand. Til þess eru engin efnisleg rök.
Það er málefnalegt að vera á móti EES, ef menn á
annað borð hafa þá skoðun að Evrópska efnahagssvæð-
ið sé skaðlegt fyrir ísland. En það er ekki málefnalegt
að bera fyrir sig formsatriði eða afstöðu Svisslendinga
til að tefja fyrir eðhlegri afgreiðslu Alþingis. Það eru
óheiðarleg og óvönduð vinnubrögð og engum málstað
til framdráttar.
Ríkisstjórnin getur nagað sig í handarbökin að hafa
ekki fahist á þjóðaratkvæðagreiðslu. Þannig hefði hún
getað komið í veg fyrir að örfáir afturhaldsseggir á þingi
þvæhst fyrir í þessu stórmáli. EUert B. Schram
„Líklega höfum við fjárfest 6-7.000 milljónir króna f vinnslu- og veitumannvirkjum að Nesjavöllum nú,“ seg-
ir Guðmundur í grein sinni. - Við Nesjavallavirkjun.
4,5 milljarðar á ári
Líklega eru íbúar höfuðborgar-
svæðisins farnir að líta á hitaveit-
una sem sjálfsagöan hlut. Menn
leiða ekki einu sinni hugann að
þessu mikilvæga fyrirtæki borgar-
innar í mestu kuldaköstunum
heldur skrúfa bara meira frá ofn-
lokunum.
Jóhannes Zoega, sem lengi var
hitaveitustjóri í Reykjavík og stýrði
þeirri byltingu sem varð í hita-
veitumálum höfuðborgarsvæðisins
á liðnum áratugum, hefur reiknað
út athyglisverðar tölur.
Ef íbúar höfuðborgarsvæðisins
hefðu ekki hitaveitu og yrðu aö
kynda með olíu hefðu þeir greitt
4.500 milljónum meira fyrir upphit-
un árið 1991.
Og Jóhannes hefur gert betur.
Frá 1944 hafa notendur Hitaveit-
unnar sparað sér um 125.000 millj-
ónir króna miöað viö að kynda með
olíu. Hér er um að ræða hreinan
gjaldeyrisspamaö að mestu. Þjóð-
hagslegur spamaöur er þannig
gríðarlegur. Þess ber að gæta að
árið 1991 var innkaupsverö á olíu
fremur hagstætt.
Til samanburðar var olíuverö
óhagstætt árin 1982-85. Þessi fjögur
ár sparaði hitaveitan notendum
sínum um 40.000 milljónir króna
miðað við kyndingu með olíu.
Fá munu fyrirtæki sem slíkum
spamaði skila notendum sínum og
slíkum þjóðhagslegum spamaði.
Hér er ekki um litla lífskjarabót aö
ræða.
Hugmyndin 1926
Nafnið Hitaveita Reykjavíkur
kemur fyrst fram í erindi sem Jón
Þorláksson, þáverandi forsætisráð-
herra, hélt á fundi í Verkfræðinga-
félagi íslands 17. nóvember 1926.
í erindi þessu ræddi Jón Þorláks-
son möguleikana á að sækja heitt
vatn með leiðslum upp í Mosfells-
KjaUarinn
Guðmundur G.
Þórarinsson
varaformaður Verk-
fræðingafélags íslands
Nesjavellir
Eftir lagningu hitaveitu í Kópa-
vog, Hafnarfjörð og Garðabæ auk
vatnssölu til Bessastaðahrepps og
Kjalamess kom gríðarátak, virkj-
un jarðvarmasvæðisins að Nesja-
völlum.
Verkfræðingafélag íslands heim-
sótti Nesjavelli í boði Hitaveitunn-
ar í haust. Þetta svæði mun endast
höfuðborgarsvæðinu í marga ára-
tugi. í framtíðinni verður þarna
unnt að framleiöa 80 MW rafmagn
auk varma til upphitunar og
neyslu.
Líklega höfum við tjárfest 6-7.000
milljónir'króna í vinnslu- og veitu-
mannvirkjum að Nesjavöllum nú.
Við fyrstu sýn virðist það allhá
fjárhæð. En þegar betur er að gáð
kemur í ljós að aðeins nemur fjár-
festingin eins og hálfs árs spamaði
notenda miðað við árið 1991.
„Frá 1944 hafa notendur Hitaveitunnar
sparað sér um 125.000 milljónir króna
miðað við að kynda með olíu. - Hér er
um að ræða hreinan gjaldeyrissparnað
að mestu.“
sveit eða á Hengilssvæðið.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
hefur nú ritað ævisögu Jóns Þor-
lákssonar og þar kemur margt
fram um verkfræðistörf Jóns.
Árið 1930 var 3 km löng leiösla
lögð frá Laugardalnum að Austur-
bæjarbarnaskóla og var skóhnn
þannig fyrsta húsið sem tengdist
veitunni.
Árið 1943 var fyrsta íbúðarhúsið
tengt hitaveitunni en það var hús
Einars Jónssonar myndhöggvara.
Hitaveita Reykjavíkur er löngu
orðin stærsta hita- eða fjarvarma-
veita heims sem byggir á jarð-
varma.
Vinnslan að Nesjavöllum byggir
á sömu lögmálum og vinnslan að
Svartsengi og byggir á reynslunni
þaðan.
í nýtingu jarövarma til upphitun-
ar hafa íslenskir verkfræðingar
haft frumkvæði og standa meðal
þeirra allra fremstu í heiminum.
Guðmundur G. Þórarinsson.
Skoðaiúr annarra
Urslitin í Sviss
„í eftirleik atkvæðagreiðslunnar í Sviss hefur
komið skýrt í Ijós, að talsmenn atvinnulífsins þar í
landi lita á niðurstöðuna sem reiðarslag fyrir viö-
skipti landsins við aðrar þjóðir. Þeir telja, að landið
muni smám saman einangrast og í kjölfarið bíði
svissneskar vörur lægri hlut í samkeppninni á mörk-
uðum Evrópu, þar sem þær þurfi að yfirstíga tolla-
hindranir sem EES ryður úr vegi samkeppnisþjóð-
anna. - Það er því ekki ólíklegt, að flótti bresti á al-
þjóðleg fyrirtæki sem til þessa hefur þótt handhægt
aö framleiöa vörur sínar í Sviss.
... Þessar ályktanir sem forsvarsmenn svissnesks
atvinnulífs hafa þegar dregið af niðurstöðum kosn-
inganna þar í landi eru lærdómsríkar fyrir íslend-
inga.“
Ur forystugrein Alþbl. 8. des.
Skilaboðin f rá Sviss
„Staða mála varðandi Evrópska efnahagssvæðið
eftir þjóðaratkvæöagreiðslu í Sviss er óljós, þrátt
fyrir fullyrðingar íslenskra ráðamanna um hið gang-
stæða. Ljóst er að breytingar verða á samningnum
í kjölfar þess að Svisslendingar hafna honum...
Úrshtin í Sviss ættu að verða ríkisstjórn íslands og
stjórnarliðum umhugsunarefni. Þjóðaratkvæðá-
greiðslu hefur nýlega verið hafnað í atkvæðagreiðslu
á Alþingi. Skhaboðin frá Sviss eru þau aö stjómmála-
menn endurspegla ekki þjóðarviljann. Þau úrsht
hggja nú fyrir í einu landinu enn þar sem þjóðarat-
kvæðagreiðsla hefur farið fram. - Nú vih utanríkis-
ráðherra knýja máhð í gegn á ótrúlega veikum
grunni. Það er mikið óráð og reyndar alveg ótrúleg
þráhyggja."
I forustugrein Tímans 8. des.