Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1992, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992.
15
Ótímabær sala
Búnaðarbankans
Eftir að núverandi ríkisstjóm
hafði verið mynduð fóru ráðherr-
amir að tala um að selja ríkisbank-
ana og ætluðu að vera búnir að
framkvæma þá fyrirætlan sína fyr-
ir lok þessa árs.
Einn milijarð fyrir banka
Þeim var efst í huga að leggja til
atlögu við Búnaðarbankann.
Kannski einna helst af því að þama
var eign sem.ríkið taldi að helst og
best væri hægt að selja. Friðrik
fjármálaráðherra hefur oft minnst
á það að hægt væri að fá einn millj-
arð fyrir bankann. - Og það viU nú
verða svo hjá ýmsum að ef þeir
eiga einhvem kjörgrip, sem hægt
er að fá eitthvað fyrir, telja þeir
gjaman að hann eigi að selja. En
það em bara ekki nema yfirburða
búskussar sem láta taka bestu
kúna sem þeir eiga og selja.
Nú hefur fjármálaráðherra ávaUt
orðað það þannig að hann gæti aUt-
af notað þennan mUljarð upp í
greiðsluhalla hjá ríkinu og sem er
orðinn yfir 10 mUljarðar. En auð-
vitað yrði það eins og dropi í hafið.
Búnaðarbankinn eins og aðrir
bankar gerði mikið í því að stofna
útibú. StofnlánadeUd landbúnaðar-
ins var stofnuð af Búnaðarbankan-
um, og því var það að útibú þessa
banka vom kannski betur séð úti
á landsbyggðinni.
KjáUaiinn
Björn Pálsson
fyrrv. alþingismaður
Ekki er enn fulUjóst hvemig á að
selja, hvort þetta á að vera almennt
hlutafélag eða hvort þeir ætla að
selja hluta bankans. Og þá er ekki
víst aö betra verði að skipta við þá
sem þar verða hlutaðeigendur
fremur en í því formi sem nú er,
þ.e. að ríkið eigi bankana að hluta
eða að öUu leyti.
Óvinsælt mál
En hvað sem því Uður held ég að
það verði afar óvinsælt mál ef selja
á Búnaðarbankann. Og ég held að
Sjálfstæðisfiokkurinn sem slíkur
muni ekki græða á þeirri ráðstöf-
„Það sem landsbyggðarfólkið þarf að
gera, ef sú verður niðurstaðan að selja
Búnaðarbankann, það er að taka spari-
fé sitt út úr útibúunum á landsbyggð-
inni og stofna nýja lánastofnun.“
Greinarhöfundur efast mjög um ágæti þess að selja Búnaðarbankann.
un. Ég held að hann muni tapa á
því máU. Og því trúi ég ekki fyrr
en ég heyri að allir sjálfstæðismenn
greiði atkvæði með sölu Búnaðar-
bankans og aUs ekki sjálfstæðis-
menn úti á landsbyggðinni. Það er
að mínu mati hrein fiflska að vera
að braska með bankana.
Þess vegna efast ég ekkert um
það, að ef menn fara að kaupa
bankana, sem ég nú efast um, nema
þá Búnaðarbankann - verða það
braskarar sem kaupa og verða hið
ráðandi afl í þjóðfélaginu, gagn-
stætt því sem ríkiö á að vera.
Miklir peningar
í héruðunum
Það sem landsbyggðarfólkið þarf
að gera, ef sú verður niðurstaðan
að selja Búnaðarbankann, það er
að taka spariféð út úr útibúunum
á landsbyggðinni og stofna nýja
lánastofnun. Þá er hægt að efna til
verðbréfaviðskipta eða á annan
hátt að nota okkar eigið fé. Og
raunar eru það algjör svik við íbúa
landsbyggðarinnar að ætla að selja
útibúin ásamt bankanum eftir það
sem á undan var gengið þegar
sparisjóðimir voru sameinaðir
útibúunum á sínum tíma. Lands-
byggðarfólkinu er skylt og ber
raunar að veija sitt sparifé með því
að stofna nýja lánastofnun. Það eru
miklir peningar til í mörgum þess-
um héruðum og ef allir leggjast á
eitt gætum við verið sjálfum okkur
nógir um lánsfé. Að þessu loknu
hafa þeir einungis beinagrindina
eftir og geta þá braskað með hana
ef þeim sýnist svo. En varla verður
hátt boðið í hana eina.
Bjöm Pálsson
Gengisskráningin
Hvert einasta mannsbam gerir
sér grein fyrir því að mikU eftir-
spum skapar hærra verð en lítU
eftirspum þýðir verðhmn. FóUi á
auðvelt með að sjá þetta fyrir sér í
einstökum vöruflokkum eða í
framleiðslugreinum en þegar kem-
ur að mynt eða gjaldeyri, hvers
lands mglast margir í ríminu. Verð
á gjaldeyri hvers lands stendur
auðvitað bara fyrir þá verðmæta-
sköpun sem á sér stað í lándinu og
markar hún eftirspumina eftir við-
komandi gjaldeyri. Þessi eftirspum
getur auðvitað verið af margvísleg-
um toga. T.d. kaupa menn krónur
tíl þess að fá fisk frá íslandi. Aukin
fiskframleiðsla þýðir þá að meiri
eftirspum verður eftir krónum
okkar tíl þess að geta borgað fisk-
inn hér verði ekki verðfaU. Stóra
málið á bak við gengi flestra mynta
er þó einfaldlega sú verðmæta-
sköpun sem er í hagkerfinu. Því
meiri verðmætasköpun, þeim mun
meiri eftirspum eftir viðkomandi
gjaldeyri tíl þess að geta borgað
fyrir útflutning viðkomandi ríkis
og gengið hækkar. Engin verð-
mætasköpun eða lítil, hjá ein-
hverju landi, þýðir að enginn vUl
kaupa neina vöm eða þjónustu og
enginn hefur áhuga á gjaldeyri við-
komandi ríkis.
Skilvirk gengisstefna
Hin augljósa niðurstaða af þessu-
ferli er sú að hafi eitthvert ríki yfir-
Kjallariim
Guðlaugur Tryggvi
Karlsson
hagfræðingur
fyrir ytri áfoUum. Nú era margar
ástæður fyrir því að ríkisstjórnir
hafa áhuga á fastgengisstefnu.
„Betri tið og blóm í haga - mentaU-
tetið,“ auknar vinsældir út á
ímyndaða staðfestu og svo era bara
ráðandi öfl skuldug í útlöndum.
Hættan við gengisfals er þó sú að
falskri eftirspiuTi er haldið uppi
eftir erlendri verðmætasköpun,
umfram getu hagkerfis að standast
henni snúning eftir áföU, og erlend
verðmætasköpun flæðir yfir við-
komandi ríki með tilheyrandi
skuldasöfiiun og atvinnuleysi,
ásamt minnkandi tekjum. Þess
vegna er skUvirk gengisstefna for-
sendan fyrir öflugum þjóðarbú-
skap.
Skuldir og atvinnuleysi
Við íslendingar skuldum nú um
Yfirleitt höfum við aUtaf staðið á
háöldu góðærisins þegar upp-
sveifla er í sjávarútveginum, sjald-
an lagt neitt fyrir í jöfnunarsjóði
til að lægja sveiflumar, en íjárfest
eins og óðir menn í greinum, sem
skila okkur svo sárahtlu þegar upp
er staðið. Rannsóknir og nýsköpun
er hreinn óþarfi hjá víkingaþjóð-
inni, líka á efnahagssviðinu.
Sfjómvöld verða svo klumsa, bíta
sig á fastgengi, og vakna ekki upp
fyrr en atvinnuleysi og skuldir era
orðin yfirþyrmandi. Þá er gengið
feUt, venjulega með einhveijum
landskjálftum þótt alltaf hafi verið
um gengisleiðréttingu að ræða,
enda engin skUvirk gengisstefna
til, þar sem gjaldeyrismarkaðinn
hefur skort. Skuldastaðan versnar
svo sífeUt og áróðurinn gegn inn-
lendri verðmætasköpun er yfir-
þyrmandi.
Enga atvinnuleysis-
kollsteypu
Núna stendur loksins tíl að gera
bragarbót á þessu. í augsýn er
gjaldeyrismarkaður þar sem krón-
an okkar fær lagað sig að fram-
leiðni hagkerfisins á hverjum tíma
- og í tíma - og heUagsandahoppar-
ar sláttumennskunnar verða að
sanna sitt mál með rökum, áður
en þjóðin er skuldfærð fyrir vit-
leysunni úr þeim.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
„I augsýn er gjaldeyrismarkaöur þar
sem krónan okkar fær lagað sig að
framleiðni hagkerfisins á hverjum
tíma - og 1 tíma - og heilagsandahopp-
arar sláttumennskunnar verða að
sanna mál sitt með rökum.“
leitt skUvirka gengisstefnu þá
lækkar gengið ef hagkerfið verður
200 mUljarða króna, sem er með
því hæsta á mann á veraldarvísu.
„Á sínum
tíma vora að-
eins einka-
reknar útfar-
arþjónustur i
Reykjavík. Þá
var það mál
mannaaðþaö
væri óheyri-
aö Ásbjöm Bjormraon, ior-
f-,, sljóri Kirkjuflarós
., IU1K, HBykjavikurprófasis- ,
Margir mætir
borgarar, með Knud Siemsen
borgarstjóra í broddi fylkingar,
ákváðu þá að stofha útfararþjón-
ustu safnaðanna tU að ná niður
kostnaðinum. Alla tíð síðan hafa
menn reynt að vera trúir því að
halda verðinu niðri. Tilgangur-
iirn var sá að minnka prjálið, gera
útfarir einfaldari og ódýrari. Allir
skyldu jafnir eftir dauðann. Það
var jafnvel farið út í það að hafa
aðeins eina gerð af kistum.
Okkur finnst mjög ódrengUega
að okkur vegið. Við erum ekki
að beijast við Davíð Ósvaldsson
Ipá Líkkistuvinnustofu Eyvindar
Árnassonar heldur menn sem
era með honum. Þeir sjá peninga
í útfararþjónustu og ætla að
koma okkur út úr henni. En þaö
verður það síðasta sem við ger-
um. Það skal mikið gerast áður
en við liættum því þá royndi verð-
ið rjúka upp úr öllu valdi. Viö
höfuro verið of linir i því að veija
okkur.
Hækkun okkar í síðasta mán-
uði dugar í rauninni ekki til að
borga allan útfai-arkostnaö. Hluti
hans er enn greiddur með kirkju-
garðsgjöldum. Það er ekki vist að
við getum haldið núverandi verði
því gjöldin hafa verið skert um
20 prósent. Fari þessi þjónusta
hins vegar alfarið til einkafyrir-
tækja mun almenningur fyrst sjá
hvað það kostar að jarða fólk.“
„Þarna er
opinber aðili í
samkeppni
viö eínkaað-
ila. Þegar um
slíkt er að
ræða ernauð-
synlegt að
báðir aðilar
njótíjaftiræö-
is. Útfarar-
þjónustan er ISSÍSKÍ
afar viðkvæmt svið, bæði gagn-
vart þeim sem er að veita þessa
þjónustu og eins þeim sem era
að kaupa þjónustuna. Gagnvart
þeim sem eru að kaupa þjón-
ustuna er algjörlega óþolandi að
greiðslan ráðist af þeirri rois-
munun sem hið opinbera stendur
r. I þessum efnum sitja ekki
viö hiá Verslunarráöi verið að
gagnrýna.
til þeirra niöurgrciðslna með
kirkjusjóðsgjöldum sem Kirkju-
garðar Reykjavíkur hafe verið
með i útfararþjónustunni Spum-
ingin snýr einnig að sl
rekstri eins og einkaaðilar. Við
erum að kanna þetta. Fljóttá liöð
efast ég um að Kirkjugarðamir
hafi greitt mikil aðstöðugjöld.
Eðlileg niöurstaða í þessu máli
væri að allir sætu vdö sama borö.
Samkvæmt þeim reglum sem
gilda á ekki að niðurgreiða út-
fararþjónustuna. En ef menn
vfija niðurgreiöslu aetti hún að
vera óháö því hvaöa fyrirtæki
veitirhana.“