Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1992, Blaðsíða 32

56
MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992.
Menning
Þjóf ur og hundar
í Þjófur og hundar segir frá af-
brotamanni sem haldinn er „dul-
inni geöbilun og glæpsamlegu
áræði“. Hann er „tilfinningalaus
af sorg og reiði" og vill hefna sína
á manninum sem stal konunni
hans frá honum og manninum sem
afvegaleiddi. hann hugmynda-
fræðilega. Þegar hann reynir að
drepa þessa menn myrðir hann
óvart og af fljótfæmi saklaust fólk.
Nagíb Mahfúz
Nagíb Mahfúz (1911) er egypskur
rithöfundur og heimspekingur sem
hefur skrifað 30 skáldsögur, en hin
sálfræðilega spennusaga, Þjófur og
hundar, sem kom út árið 1961, er
þeirra þekktust utan Egyptalands.
Nagíb hlaut bókmenntaverðlaun
Nóbels árið 1988. Þjófurinn er
þriðja verk hans sem er þýtt á ís-
lensku. Sagan gerist í Kaíró á bökk-
um Nílar og er að mörgu leyti skrif-
uðeinsogkvikmyndahandrit;enda Nagíb Mahfúz.
hefur Nagíb skrifað mörg shk og Þjófurinn hefur auk þess verið kvik-
myndaður. Sagan er sérlega vel sögð en hefur þó ekki sterkan tilgang.
Við erum sett inn í hugsanagang hefndarfikils en erum litlu nær um slíka
bilun eftir lestur sögunnar.
Þýðingin
Nagíb skrifar á arabísku en Þjófurinn er þýddur á íslensku úr ensku
og dönsku, en þær útgáfur eru þýddar úr frummálinu. Úlfur Hjörvar er
einn af okkar vönduðustu þýðendum. Þýðingin er að mestu leyti fáguð
og sums staðar afar smekkleg t.d.: „Hann leit rannsakandi á þau sínum
Bókmenntir
Árni Blandon
möndlulöguðu, hunangsgullnu augum...“, „Að baki þeim var keðja harm-
hlekkja."....veröldin með sólþrúguðum strætum...“. En þýðingar eru
illa borgað og vanþakklátt starf og sums staðar hefur Úffur flýtt sér að-
eins um of og kemur það niöur á málfarinu. Það er-undarlegt að segja
„að vera sáttur með einhvern" (24) og að „finna einhvem lausan" (42).
Ekki er gott að segja að....hefjast til að búa í...“ (45) og að „taka við
að kveina" (71). Ekki fer vel á að segja að „fá löngun" (81) eða að „klippa
mynd vandlega" (101). Og ekki er það vel íslensk orðaröð að segja að ein-
hver fái „allt um það að vita“ (86).
Þjófur og hundar, 167 bls.
Nagib Mahfúz, þýðandi: Úlfur Hjörvar
Setberg, 1992
MÁLTÍÐ
595-
NAUTASTEIK
Sveppasósa - nýtt grænmeti - franskar
kryddsmjör - koktailsósa
r EÐA
SViNASTEIK
Franskar eöa bakaðar kartöflur - hrásalat
kryddsmjör - bernaisesósa - ananas
nýtt grænmeti - kínagrjón - súrsætt
EÐA
BARBEQUE
LAMBALÆRI
Viltsósa - franskar - kryddsmjör
Nætursala
fimmtud., föstud.
og laugard.
til kl. 3.00.
Ekkert næturgjald.
hrásalat - koktailsósí
Ódýr
heimsendingar-
þjónusta frá kl.
16.30, kr. 200.
B'ONVS
BORGARI
Gulur þorskur
gekk um haf
Gulnaðar bækur, græningi með grænan hatt og grár
hversdagsleikinn er hluti þess sem er að finna í bók-
inni Litarím. Þórarinn Eldjárn yrkir vísur um grunn-
liti litrófsins en í verkahring myndlistarmannsins
Tryggva Ólafssonar er að myndskreyta verkið. Á
hverri síðu er yfirleitt að flnna þrjár vísur um hluti
eða hugtök sem tengjast viðkomandi lit. Þórarinn er
Bókmenntir
Jóhanna Margrét Einarsdóttir
þekktur fyrir skemmtilega orðaleiki en i þessari bók
eru þeir ekki jafn flóknir og í bókinni Óðfluga sem
kom út á síðasta ári.
Skjannahvít er skyrtan mín
skór og sokkar Lísu,
salt og hveiti, sykur, lín
og samviskan i Dísu.
yrkir Þórarinn um hvíta htinn óg eins og sjá má er
glettnin ekki langt undan. Vísan er einfóld en hefur
sterkan hljóm og að slíkum kveðskap þykir börnum
jafnan gaman.
Grár er margur gamall klár,
grágæsir og steinar.
Kemur hér sem köttur grár
um kaffileytið Einar.
Hér er gamansemin í fyrirrúmi og eftir að hafa ort
um nokkra algenga liti er hringnum lokað.
Gult plús blátt er grænt að sjá,
geislar htakynngin.
Blátt plús rautt er brúnt, ójá,
bætist það í hringinn.
Tryggvi Ólafsson myndskreytir bókina. Helsti gall-
Tryggvi Ólafsson myndskreytir við vísur Þórarins Eld-
járn.
inn á myndunum er sá að þær tóna ekki í nærri öllum
tilvikum við vísurnar auk þess sem þær eiga það til
að flæða fullmikið hver inn í aðra. Það þarf því að
skoða þær nákvæmlega th að sjá hvað hlutir eru á
myndfletinum. Miðað við hinn einfalda texta vísnanna
sem virðist eiga að höfða til yngri barna þá eru mynd-
irnar fullflóknar og ekki í nógu miklu samræmi við
textann. Sem dæmi má taka myndskreytinguna við
vísurnar um hvíta litinn. Þar er ýmislegt að fmna á
myndinni sem ekki er í textanum og öfugt.
Litarím er hinn ágætasti skáldskapur og myndirnar
eru vel gerðar og standa fyrir sínu. Það eina sem vant-
ar er samræmið mhli texta Þórarins og mynda
Tryggva.
Litarim
Rim: Þórarinn Eldjárn
Myndir: Tryggvi Ólafsson
Forlagið 1992
Bætt úr vanrækslu
við þjóðardýrgrip
Með alþýðuútgáfu Máls og menningar á Grágás,
mesta lagasafni norrænna manna frá miðöldum, er
ráöin bót á vanrækslu íslendinga við einn af þjóðar-
dýrgripum sínum. Er öh ástæða th að fagna þessu
framtaki Gunnars Karlssonar prófessors og samstarfs-
manna hans. Útgáfa þessi, sem er mjög vegleg og vönd-
uð í alla staði, er byggð á stafréttum útgáfum Vh-
hjálms Finsens, hæstaréttardómara í Kaupmanna-
höfn, á Grágásartextum frá árunum 1852-1883 en hefur
þá sérstöðu að vera fyrsta útgáfan sem gerö er hér á
landi auk þess að textinn er færður til nútímastafsetn-
ingar.
Vandaðar neðanmálsskýringar, efnisskrár, skýring-
armyndir og orðskýringar í atriðisorðaskrá aftan við
meginmál bókarinnar réttlæta það að tala um alþýöu-
útgáfu í þess orðs bestu merkingu. Sama ghdir um
fróðleg inngangsorð þar sem fjallað er um aldur Grág-
ásarsafnsins og sögu og gefið yfirlit um efni þess á
greinargóðan hátt.
Grágás er lagasafn íslenska þjóðveldisins og lýsir
stjómarháttum og daglegu lífi íslendinga frá landnámi
th ofanverðrar 13. aldar. Er ekki ofsagt að Grágás sé
ómetanleg th skilnings á íslenska þjóðveldinu, svo
mikhvæg heimhd sem hún er um aldarfar, atvinnu-
hætti og heimilishagi á fyrstu öldum íslandsbyggðar.
Grágás ber það með sér að reynt hefur verið að setja
lög um hvaðeina sem reynslan hafði sýnt að ágrein-
ingi gat valdið. Aht kapp virðist lagt á að nefna sem
flest hugsanleg thvik og sjá við alls kyns afbrigðum.
Almennar réttarreglin- eru hins vegar fátíðar. Má því
með sanni kenna lagasafn þetta við tilfehafræöi.
Grágásarlög eru varðveitt á tveimur aðalhandritum,
Konungshók og Staðarhólsbók, og talið er að þessi
handrit hafi verið skráð á tímabibnu 1250-1280. Vitaö
er að lög vom meö því fyrsta sem íslendingum þótti
vert að setja á bókfeh á móðurmáh sínu og með nokk-
urri vissu er vitaö að Kristinna laga þáttur er ritaöur
á árunum 1122-1133.
í Kristinna laga þætti er kveðið svo á að allir menn
skuh vera kristnir á íslandi auk þess sem þar er að
finna íjölmörg ákvæði um rétt kristnihald.
Af öðrum athyghsverðum þáttum Grágásar má
nefna Ómagabálkinn sem hefur að geyma framfærslu-
löggjöf þjóðveldisins. í honum kemur vel fram hve
óttinn við ómagabyrði hefur veriö mikhl.
Vígslóði er eini þáttur Grágásar sem vitaö er fyrir
víst að var ritaður á Breiðabólsstað veturinn 1117-18.
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
Vígslóði hefur að geyma margþætta refshöggjöf. Þar
er að finna ítarlegar reglur um hvernig sækja eigi
menn th saka fyrir afbrot.
Hér er þess enginn kostur að gefa yfirlit um inni-
hald þessa umfangsmikla rits. En af öllu því forvitni-
legu efni, sem enn er ótahð, má nefna Rekaþátt sem
er hluti af svoköhuðum Landabrigöisþætti. í Reka-
þætti er, eins og nafnið ber með sér, fjallað um með-
ferð reka, bæði viðarreka og hvalreka, og einnig er
þar fjallað um hvalveiðar. Þar segir meðal annars: „Nú
finnur maður hval í ísum svo nær landi, og þó fyrir
utan netlög. Þá á hann hálfan ef kvikur er en landeig-
andi á allan ef dauður eri“ Er ekki ónýtt að geta vitnað
í svo fornan lagabálk um hvalveiðar hér við land nú
þegar okkur íslendingum er meinað af alþjóðlegum
samtökum að nýta þessa fornu auðlind okkar.
Grágás. Lagasafn islenska
þjóðveldlsins.
Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson og Möröur Árnason sáu
um útgáfuna.
Mál og menning. (568 bls.)
Rvk. 1992.