Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1993, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR1993
Kvikmyndir
Það er erfitt að átta sig á því hvers
vegna sömu bókmenntaverkin eru
kvikmynduð aftur og aftur þegar nóg
framboð er af verkum eftir unga og
efnilega rithöfunda sem aldrei hafa
fengið verk sín flutt yfir á hvíta tjald-
ið. Líklegasta skýringin er ef til vill
sú að viðkomandi framleiðandi eða
leikstjóri hafi alið lengi með sér þann
draum að gera hina einu sönnu út-
gáfu af viðkomandi bók og veita sér
þannig ódauðlegan sess í sögu kvik-
myndanna. Einnig er vitað mál að
aðdáendur viðkomandi rithöfundar
sjá yfirleitt allar kvikmyndaútgáfur
gerðar eftir bókum hans til að eiga
ekki á hættu að missa af einhveiju
merkilegu. Þannig eiga peningar
einnig sinn þátt í þessu.
Þessar hugleiðingar koma upp í
hugann þegar íjalla á um a.m.k.
þriðju kvikmyndaútgáfuna af hinu
sígilda verki Johns Steinbeck, Mýs
og menn sem hann skrifaði 1937.
Þessi bandaríski rithöfundur, sem
var uppi á árunum 1902-1968, ritaði
magnaðar bækur um bandarískt
þjóðfélag þar sem hann lýsti oft á tíð-
um lífi öreigalýös til svéita á tímum
heimskreppunnar. Fjöldi mynda hef-
ur verið gerður eftir bókum hans auk
þess að verk Steinbecks hafa veriö
sett upp á leiksviði, eins og Þrúgur
reiðinnar sem m.a. var sýnt hérlend-
is í fyrra. Af öðrum verkum
Steinbecks má nefna Ægisgötu
(Cannery Row) og East of Eden
(1952).
Hér eru félagarnir Gary og John i Mýs og menn.
Leikhús sem
bakgrunnur
Það er Gary Sinise sem hefur feng-
ið köllunina í þetta sinn að gera
myndina Mýs og menn. Hann er ekki
aðeins leikstjóri heldur leikur hann
einnig í myndinni og er þar að auki
framleiðandi. Áhugi Sinise á
Steinbeck er skiljanlegri ef skoðaður
er bakgrunnur hans. Hann er alinn
upp í leikhúsinu og hefur m.a. hlotið
Tony-verðlaunin fyrir leik sinn í
Þrúgum reiðinnar eftir Steinbeck.
Hann er einnig stofnandi Steppen-
wolf leikfélagsins í Chicago, þá aö-
eins 18 ára að aldri.
Síöan hefur margt drifið á daga
Sinise. Hann hefur leikstýrt mörgum
verkum í leikhúsi, eins og t.d. „Orp-
hans, Tracers og Frank’s Wild
Years“, auk þess að hann lék á sínum
tíma í leikritinu Mýs og menn. Ef við
lítum á hvíta tjaldið þá hefur hann
leikstýrt einni mynd í fullri lengd,
sem er Miles from Home, auk þess
að hafa gert sjónvarpsþætti. Hann
hefur einnig leikið í myndunum A
Midnight Clear.og Jack the Bear sem
verða frumsýndar síöar á árinum.
Mýs og menn er því að mörgu leyti
eldskírn þessa íjölhæfa listamanns.
Sorgleg saga
Mýs og menn gerist í Kaliforníu
1930 og fjallar um óvanalegt samband
milli tveggja farandverkamanna í
leit að varanlegu heimili. Gary Sinise
leikur farandverkamanninn George
Milton en John Malkovich leikur fé-
laga hans, Lennie Small, vangefinn
pilt sem vill engum illt. Eftir að hafa
orðið að yfirgefa fyrrverandi vinnu-
staö sinn snögglega fá þeir vinnu á
bóndabýli. Sonur bóndans fær illan
bifur á þeim og reynir allt sem hann
getur til aö efna til illinda við Lennie.
Þeir félagar George og Lennie hitta
á bóndabænum annan eldri farand-
verkamann, sem hefur sömu hug-
sjón og þeir, að eignast eigið þak yfir
höfuðið. Vinátta tekst meö þeim og
gamli maðurinn lofar að láta þá fá
allt sitt sparifé svo draumurinn geti
ræst. En áður en að því kemur gerist
harmleikurinn. Lennie, sem hafði
eignast lítinn hvolp, verður honum
óafvitandi að bana. Hann verður yfir
sig sorgmæddur, sem leiðir til þess
að eiginkona sonar bóndans fær
aumkur á honum og leyfir Lennie
að stijúka hár sitt. Þegar hann vill
ganga lengra verður hún ofsahrædd
og fer að hrópa á hjálp. Lennie reyn-
ir að þagga niður í henni sem endar
með því að hann kæfir hana. Þegar
eiginmaðurinn finnur konu sína
latna grípur hann til vopna og fer að
leita að Lennie. George er einnig að
leita að vini sínum og finnur hann
ráfandi inni í skóginum ráðvilltan.
Hann á bara eina lausn til að firra
vin sinn frekari vandræðum.
Erfítt uppdráttar
Það hefur lítið farið fyrir myndinni
Mýs og menn enda lenti hún í jóla-
myndaflóöinu vestanhafs og drukkn-
aði næstum þvi í spennumyndum
eins og Lethal Weapon III eða Bram
Stoker’s Dracula.
Það sem gangrýnendur hafa helst
sett út á myndina er að hún hafi of
mikið yfirbragð sjónvarpsmyndar,
sem getur átt rækjur sínar að rekja
til þess hve leikstjórinn hefur unnið
mikið í leikhúsi. Myndin er hins veg-
ar mjög trú uppruna sínum og allur
leikur fyrsta flokks, ekki síst túlkun
John Malkovich á heljarmenninu
Lennie með barnshjartaö úr gulli.
Þess má geta að myndin verður tekin
fljótlega til sýningar í Háskólabíói.
Indochina hefur verið útnefnd til óskarverölauna.
Indókína
Ein þeirra mynda, sem voru til-
nefndar til óskarsverðlauna 1993
sem besta erlenda myndin, var
Indochina. Henni er leikstýrt af
Regis Wamor, sem skrifaði einnig
handritið ásamt Catherene Cohen,
Louis Gardel og Erik Orsenna.
Warner segist hafa skrifað handrit-
ið með þaö í huga að Catherine
Deneuve, sem er 49 ára gömul, léki
aðalhlutverkið. Indochina varð því
70. mynd hennar sem er ekki svo
ómerkur áfangi. í myndinni leikur
hún hlutverk Eliane Devries,
fransks landnema í Indókína sem
rekur þar búgarð og framleiðir
gúmmi. Þetta er á miklum ólgutím-
um, skömmu áður en uppreisnin
hefst.
Sögulegur
bakgrunnur
Indochina er af mörgum talin
vera franska útgáfan af Gone with
the Wind, þar sem fjallað er um
ást, sorg og sigra, eins og allar stór-
myndir gera i raun. Myndin fjallar
einnig um merkilegan kafla í
franskri sögu þegar Frakkar
misstu tökin á þessu svæði og ný-
lendustefna þeirra beið liklega sitt
síðasta skipbrot. Að visu dregur
leikstjórinn upp rómantíska mynd
Umsjón
Baldur Hjaltason
af hluverki Frakka í Indókína.
Hann sér þá ekki í hlutverki land-
nema sem notuðu land og þjóð til
að fá ódýrt hráefni og vinnuafl,
heldur sem uppalendur sem voru
aö sjá til þess að þessi heimshluti
fengi að njóta ffanskrar menning-
ar. Umhverfið á því stóran þátt í
að skapa þá dulúð og spennu sem
umlykur líf Devries. Hún er í nánu
ástarsambandi við franskan yfir-
mann í sjóhemum (Vincent Pérez).
Það sem gerir málið hins vegar
flókið er að þarlend ættleitt dóttir
hennar fellir einnig hug til Frakk-
ans.
Myndin spannar þrjátíu ára
tímabil á einum 155 mínútum. Hún
hefur yfir sér stórmyndablæ og lík-
ist að mörgu leyti stórmyndum
Davids Lean eins og Dr. Zhivago,
Lawrence of Arabia og síðast en
ekki síst Passage to India, enda
leikstjórinnmikill aödáandi Leans.
Það er síðan spuming hvort svona
íburður og stórmyndastíll höfði til
þeirra sem velja síðan þá mynd sem
hlýtur óskarinn í ár sem besta er-
lenda myndin. Það verður bara að
bíða og sjá til. Það er eins og alltaf,
margir til kallaðir en fáir útvaldir.
Helstu heimildir: Time Magazine,
Premier, Levende Billeder.