Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1993, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 23. MARS 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Varnarstríð gegn myrkrinu
Borís Jeltsín þorði ekki að leysa upp rússneska þingið
og efna til nýrra kosninga fyrir rúmu ári, þegar hann
var á hátindi valda sinna. Hann taldi sig verða að ná
árangri í efnahagsmálum, áður en hann gæti lagt verk
sín undir dóm þjóðarinnar 1 almennum kosningum.
í heilt ár hefur Jeltsín reynt að semja við þingið um
völdin í landinu. Það hefur honum ekki tekizt, enda er
þingið arfleifð frá tímum kommúnismans, að mestu skip-
að fortíðardraugum, sem grafa undan framfórum, af því
að þeir óttast að missa völd og peninga.
Barátta forseta og þings er ekki barátta innan ramma
lýðræðishefðar. Jeltsín einn hefur umboð frá þjóðinni
úr beinum lýðræðiskosningum. Þingið hefur ekki slíkt
umboð, því að það var skipað á valdatíma kommúnista.
Það er spillt og úrelt stofnun, sem þarf að endumýja.
Nú er þetta verk miklu erfiðara en það hefði verið
fyrir rúmu ári. Gamla yfirstéttin hefur náð áttum eftir
sviptingar fyrri ára. Hún kann á kerfið og hefur brugðið
fæti fyrir umbætur Jeltsíns. Honum er sumpart kennt
um, að lífskjör hafa versnað af þessum ástæðum.
Jeltsín ræður ekki lengur ferðinni. Her og lögregla eru
orðin að dómurum í skákinni miUi forsetaembættis og
þings. Slíkt kann ekki góðri lukku að stýra. Aukin áhrif
vopnaðra sveita.eru ávísun á ferh, sem leiðir í átt til
bananalýðveldis að hætti þriðja heimsins.
Gegn vilja Jeltsíns hefur rússneski flugherinn gert
loftárásir á nágrannaríkið Georgíu. Hann getur ekki
haldið uppi eðlilegum samskiptum við nágrannaríki, af
því að vopnaðar sveitir ríkisins fara sínu fram. Þannig
eru hin raunverulegu völd að leka úr greipum hans.
Hætta er á, að Jeltsín sigri ekki í skákinni, þótt hann
hafi betur í viðureigninni við fortíðardrauga þingsins.
Það verða herforingjar, sem vinna sigur, ef Jeltsín neyð-
ist til að reiða sig á þá. Það boðar aukinn ófrið á landa-
mærum Rússlands og aukna stríðshættu í Evrópu.
Vesturlandabúar geta lítið gert annað en að veita Jelts-
ín siðferðilegan stuðning. Ekki má endurtaka gróf mistök
Norðurlandaráðs, sem bauð til sín helzta andstæðingi
Jeltsíns, Rúslan Kashbúlatov þingforseta. Lýðræðisöflin
í Rússlandi standa að baki Jeltsíns.
Endurreisn Rússlands er miklu erfiðari en endurreisn
annarra ríkja Austur-Evrópu. Efnahagskerfið er enn í
höndum gæludýra gamla tímans. Valdastofnanir ríkisins
eru þétt skipaðar fólki, sem kann ekki að breyta, vill
ekki breyta eða er beinlínis að maka krókinn.
Erlend Qárfesting hefur gefizt illa. Reynslan sýnir, að
Rússar kunna ekki að notfæra sér hana. Þess vegna kem-
ur vestræn fjárhagsaðstoð ekki að notum. Framfarir að
vestrænum hætti verða að koma að innan. Fólk verður
að skilja og skynja vestrænan markaðsbúskap.
í stað vestræns markaðsbúskapar hefur risið brask-
markaður, óheftur þjófnaður á þjóðareign og alger spill-
ing á Sikileyjarvísu. Fremstir í flokki hafa verið kerfis-
karlar Kashbúlatovs sem nota aðstöðu sína í kerfinu til
að blóðmjólka það og kenna síðan Jeltsín um ástandið.
Þannig hafa efnahagsvöld lekið úr höndum Jeltsíns
eins og hemaðarvöldin. Ákvarðanir hans um helgina
vom lokatilraun hans til að stöðva lekann. Hann hefur
ákveðið að snúa sér beint til þjóðarinnar og biðja um
aukið og endumýjað umboð til að stjóma landinu.
Takist tilraunin ekki, hverfur Rússland aftur inn í
myrkur fortíðar. Takist hún aðeins með stuðningi hers-
ins, verður Rússland aftur hættulegt umhverfi sínu.
Jónas Kristjánsson
24 klst. spákort um óveðrið 3. febrúar 1991, reiknað á Veðurstofunni með forritinu HIRLAM. Lægöin reyndist
álika djúp og á svipuðum slóðum og spáð var.
Veðurfræðin
og tæknin
Alþjóða veðurstofnunin í Genf
hefur helgað sér 23. mars til að
vekja athygli á ýmsum fræðilegum
og hagnýtum viðfangsefnum veð-
urfræðinnar. Að þessu sinni er
umræðuefnið: „Tækni í þágu veð-
urfræði".
Svo vill til að um þessar mundir
er að hefjast á Veðurstofunni ítar-
leg athugun á því hvað hægt er að
gera til þess að veöurþjónustan
skih sem mestum árangri. Þessu
efni verða ekki gerð nein teljandi
skil í þessari stuttu grein en þó er
einmitt í dag ástæða til að minnast
á þá tæknivæðingu sem brýnust
er, tölvu til að gera veðurspár. Viö
höfum tölvur til fjarskipta og
margs konar vinnslu en enga nógu
öfluga til þess að spá. Það er reynd-
ar ekki fyrr en nýlega að við höfum
aflað okkur þess svokallaða hug-
búnaðar sem til þessa er nauðsyn-
legur. Hann höfum við fengið með
samstarfi við Norðurlandaþjóðim-
ar og þar hefur hann reynst af-
burðavel. Frá þessu skýrði dr. Sig-
urður Þorsteinsson í greinargóðu
viðtah í dagblaði fyrir skömmu.
Þar kom reyndar líka fram að
rannsóknadehd Veðurstofunnar er
of fáhðuð, svo að ekki sé meira
sagt, og úr því þarf að bæta hið
bráðasta. Ekki má við svo búið
standa að flestir íslenskir veður-
fræðingar, sem hafa getið sér orð á
alþjóðavettvangi, hafa neyðst th að
setjast að erlendis vegna skorts á
aðstöðu hér heima.
Spátölvur
En svo aftur sé vikið að spátölvu
þá er hún eitt helsta skhyrði bættr-
ar og aukinnar veðurþjónustu. Þar
á ég m.a. við hefðbundnar spár á
landi, sjó og í lofti en einnig hvers
konar sérþjónustu sem eðhlegt er
að greiðsla komi fyrir. Dæmi um
almennu spámar er thraun sem
KjaUaiiiui
Páll Bergþórsson
veðurstofustjóri
hér hefur verið gerð með hæg-
gengri tölvu til að spá óveðrinu
mikla 3. febrúar 1991. Spákortið kl.
12 byggðist á veðrinu eins og það
var sólarhring fyrr, þegar lægðin
var suður í hafi og lítið var farið
að bera á henni. Ekki hefði þá ver-
ið ónýtt að hafa shka spá í höndun-
um því hún er sannast að segja frá-
bær en miklu fleiri tilraunir þarf
þó að gera. Sem dæmi um sérþjón-
ustu Veðurstofunnar má nefna
hnuritin sem hér birtast, spá um
skýjahulu, raka, úrkomu, loft-
þrýsting, vind og hita í Reykjavík.
Tveggja sólarhringa spám af þessu
tæi vítt um land gætu bréfsímanot-
endur gerst áskrifendur að og feng-
ið þær á sjálfvirkan hátt beint frá
spátölvunni okkar. Og tíu daga
spár frá Evrópuveðurstofunni í
Reading, eins og þá sem hér er
sýnd, verður hka hægt að afgreiða
fyrir hina og þessa staði á landinu.
Þessi og ýmis önnur þjónusta tölv-
unnar getur þannig aflað okkur
verulegra tekna og gert reksturinn
hagkvæmari.
Samspil þátta
En jafnvel ódýr og einfóld tækni
getur orðiö okkur að hði. íslenskir
rafeindavirkjar hafa hannað fyrir
okkur sérstök segulbandstæki sem
hægt er að láta fara sjálfkrafa í
gang hvenær sem útvarpað er frá
Veðurstofunni en stöðvast þegar
veðurfregnunum er lokið. Síðan
getur notandinn hlustað þegar
honum hentar. Vonandi tekst sam-
vinna við Ríkisútvarpið um að taka
þessa tækni í notkun.
Öh veðurtækni nær þó skammt
ef ekki kæmi tíl þekking veður-
fræðinganna, rannsóknaraðstaða,
dómgreind þeirra, árvekni og eld-
móður. Samstarfið við notendur
þarf að vera mikið og gott. Ef öll
þessi skhyrði eru uppfyllt má
vænta mikhs af veðurþjónustunni.
Þess óska ég öhum landsmönnum
th handa á veðurdaginn 1993.
Páll Bergþórsson
„Svo vill til að um þessar mundir er
að heQast á Veðurstofunni ítarleg at-
hugun á því hvað hægt er að gera til
þess að veðurþjónustan skili sem mest
um árangri."
Skodanii annaiia
Fjármagn í f yrirtækin
„Ef íslendingar vhja einkavæða þá er mín ráð-
legging sú að leggja fremur fjármagn í fyrirtækin í
stað þess að fjármagn sé tekið út úr þeim. ... Sú
spuming vaknar hverjir vhji leggja fjármagn í ís-
lensk fyrirtæki um þessar mundir. ... Mín skoðun
er sú að efdrspum sé mjög takmörkuð frá öðrum
löndum og að fjármagn muni ekki streyma inn í land-
ið í miðri efnahagslægðinni. Mér sýnist því að einka-
væðing eigi ekki að vera á dagskrá núna heldur eigi
markmiðin að vera th staðar."
Sir Chippendale Keswick, stjórnarform. Hambrosbanka,
i Mbl. 20. mars
Víðtæk samstaða?
„Hver vikan sem höur í þeirri óvissu sem nú rík-
ir um stöðu atvinnuveganna hleður upp vandamál-
um sem geta orðið ihleysanleg. Stjómarandstaðan
tók á málefnum Landsbankans af fuhri ábyrgð. ...
Það er því engin ástæða th að ætla að ekki gæti náðst
víðtæk samstaða um aðgerðir í efnahags- og kjara-
málum svo framarlega sem þær aðgeröir leiddu th
kjarajöfnunar, lækkunar vaxta og traustari grund-
vahar fyrir atvinnuvegina í landinu."
Úr forystugrein Timans 20. mars
Sparnaður í rekstri
„Sparnaður í rekstri næst ekki nema með stöö-
ugu daglegu aðhaldi. Hann næst ekki nema menn
séu thbúnir th að endurskoða viðteknar venjur á
vinnustað... ítrekaðar thraunir th þess að hemja
ríkisútgjöld sem sjálfstæðismenn sérstaklega hafa
staðið fyrir í fjármálaráðuneytinu hafa aftur og aftur
skhað takmörkuöum árangri. Af þeirri reynslu er
nauðsynlegt að læra og leita nýrra leiða.“
Úr forystugrein Mbl. 21. mars