Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1994, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 12. JANÚAR 1994
15
Einn fyrir alla
> allir fyrir einn
Mér er aUtaf minnisstæð saga
Alexanders Dumas um skyttumar
þrjár sem lifðu og börðust undir
kjörorðinu: Einn fyrir alla - allir
fýrir einn. Þeir voru eins konar
jafnaðarmenn, af öðru sauðahúsi
en nútímatoppkratar; menn'sem
áttu eitthvað skylt við frönsku bylt-
ingamar er fæddu af sér hugmynd-
ir um frelsi, jafnrétti og bræðralag
og síðari hugmyndir kommúnunn-
ar um jöfnuð og samhjálp. Laumu-
kratar Dumas hefðu líklega átt
auðveldara að ná áttum en margur
íslendingurinn nú til dags, hvað þá
toppkratamir.
Vegið að samhjálpinni
í áratug eða svo hefur síbyljan
gengið um nauðsyn þess að minnka
opinber útgjöld til þjónustu í land-
inu, til menningar, menntunar og
skjúkrahjálpar. Og þá er ekki spar-
að og hagrætt með fólkinu sem
sinnir störfunum eða þiggjendun-
um, heldur skorið niður á lokuðum
fundum og starfsemi hætti. Og
meðan gjaldþrot og ofurfjárfesting-
ar einkarekstursins lýsa leiðina er
sífellt talað um gildi einkavæðingar
ríkisstofnana sem sinna þjónustu.
Auðvitað má gagnrýna margt í
þjónustu hins opinbera og eins hitt
að einkarekstur hefur skilað mörg-
um menningarverðmætum til okk-
ar eða staðið fyrir dýrmætri þjón-
ustu. Hitt er illa þolandi að skipu-
lega er unnið að því aö eyða hug-
sjónum samhjálpar og samstöðu
meöal almennings með ofurgreind-
um hætti; síbylju um of mikla og
of dýra félagsþjónustu og síbylju
um einkavæðingu í opinberri þjón-
ustu.
Ungt fólk, í stórum hópum, er
farið að ræða um að þaö eigi auðvit-
að ekki að borga fyrir rekstur
sjúkradeildar sem það ekki notar,
fyrir leiðinlega bullið á rás 1 sem
það aldrei hlustar á, ömurlegu leik-
ritin í Þjóðleikhúsinu sem það aldr-
ei sér, umönnun fylhbyttna, sem
það ekki þekkir og fyrir stofnana-
mat ofan í gamalt fólk sem er ekki
skylt því. Fullþroska fólk hefur
KjaUajinn
Ari Trausti Guðmundsson
jarðfræðingur
þetta fyrir hinum yngri, nema
hvað?
Hugsjónir geta horfið
Svona verður hugarfarsbreyting-
in er grefur undan þeim jafnaöar-
pg sjálfstæðishugsjónum sem eru
íslendingum nauðsyn til þess að
geta lifað þróttmiklu lífi í landinu.
Ókeypis skóh handa öhum, ókeypis
hehsuvemd handa öhum, öílug
menningarstarfsemi án dhkadrátt-
ar og styrkar stoðir í fjölbreyttum
hstum eru gæði sem allir eiga að
leggja tU, vilji þeir vera í nútíma-
samfélagi.
Hlutfölhn eiga að ráðast af tekj-
um manna. Þar kemur vond og
auðmagnshoh skattalöggjöf í veg
fyrir rétt vinnubrögð, að því við-
bættu að skipting ríkistekna er
óréttlát og röng; ógrynni af útgjöld-
um renna tíl brasks, tíl ónýtra fjár-
festinga einkaaðila og kerfisbruðls
en gætu gert kraftaverk í Ula hald-
inni sjúkraþjónustu eða mennta-
kerfinu.
Ég fyrir mig - hver fyrir sig
Meðvitaðir talsmenn sérhyggj-
unnar hafa ekki áhyggjur af niðurr
skurði í þjónustu hins opinbera.
Þeir hafa þegar fundið sér kjörorð
enda sumir á góðum jeppa, með
fimm- og tífold meðallaun til að
greiða eigin götu ef á bjátar og góð
tengsl í einka- og opinbera geiran-
um. Hinir skyldu gá að sér. Fáeinir
áratugir lýðveldisins færðu okkur
veruleg lífsgæði m.a. af því að
menn völdu leið samhjálpar í
mörgum tUvikum.
Þeir ávinningar eru í hættu, rétt
eins og sjálfræði þjóðarinnar,
frammi fyrir skefjalausri sér-
hyggju og Evrópuhyggju. Innan
allra flokka finnast menn sem
skUja þetta en engin flokkanna get-
ur þó veitt forystu baráttu tíl varn-
ar félagsþjónustu og opinberun
menningar- og menntastofnunum.
Ekki verkalýðshreyfingin sem er
þó grunduð á hugsjónum frelsis,
jafnréttis og bræðralags.
Það er greirúlega að mörgu að
hyggja.
Ari Trausti Guðmundsson
„Hitt er illa þolandi að skipulega er unnið að því að eyða hugsjónum samhjálpar og samstöðu meðal almenn-
ings ... “ segir Ari Trausti m.a. i greininni.
„Fáeinir áratugir lýðveldisins færðu
okkur veruleg lífsgæði m.a. af því að
menn völdu leið samhjálpar í mörgum
tilvikum. Þeir ávinningar eru í hættu,
rétt eins og sjálfstæði þjóðarinnar.“
Meðog
Sdpun heilbrigöisráðherra
á mági sínum sem
formanni sljómamefndar
Rtkisspitalanna
Mægðirnar eru
aukaatriði í
þessumáli
„Það er
ágreinings-
laust að ráö-
herra getur
valið hvem
sem er sem
sinn aðstoö-
armann. Það
er sérstaklega
tekið fram í
stjórnsýslu-
lögunum að
til póhtískra starfa er hægt að
velja menn án þess að farið sé
eftir ströngustu reglum þeirra.
Úr því að stjórnsýslulögin útiloka
ekki að aðstoðarmaður geti verið
skyldur eða mægður leiðir það
af sjálfu sér að ráðherra verður
að hafa heimild til að geta skipað
þann sama í nefndir og ráð á veg:
um hlutaöeigandi ráöuneytis. I
þessu sambandi verður aö hafa í
huga að aðstoöarmenn ráöherra
hverfa úr starfi um leiö og ráð-
herrar þannig að þeir eru ekki
skipaðir til starfa til frambúðar.
Ég Iít svo á að í þessu sambandi
er ráðherra ekki að veþa mág
sinn heldur aöstoðarmann sinn
til formennsku í stíómamefhd
Ríkisspítalanna. Mægðímar era
aukaatriði í þessu máh. Þaö er
ekki hægt að túlka nýju stjóm-
sýslulögin svo þröngt að í hvert
sinn sem ráðherra vill skipa
mann í nefhdir eða ráð þurfi
hann aö fá seturáðherra til verks-
ins. Aht önnur sjónarmið hefðu
gilt ef ráöherra hefði ætlað að
skipa aðstoðarmann sinn, sem
jafnframt er mágur hans, í fast
embætti hjá ríkinu. Þaö hefði
hann ekki getað. Hins vegar er
afleiöing þess að hann kýs að
setja aðstoðarmann sinn í þessa
formennsku gerir það að verkum
að ráherra verður vanhæfur til
að fjaha um kærur vegna stjóm-
amefndarinnar.
Dögg Pálsdóttir,
lögfræðingur i heil-
brigói9ráðuneytinu.
Umræðuþættir sjálfstæðismanna?
Enn ein skoplega hhðin á fárán-
leika „skrifstofu framkvæmda-
stjóra Sjónvarpsins" hefur birst
okkur vinum umræðuþátta Sjón-
varpsins síöasthöna mánuöi í formi
kornungra og vægast sagt mjög
póhtískt einlitaðra stjórnenda um-
ræðuþátta sem Ríkissjónvarpið
hefur efnt th aö undanfómu.
Pólitískur einlitur
Það er ekki bara hinn hlægjlegi
póhtíski einhtur sem stingur í stúf
við hina víðsýnu aristókratísku
hefð sem Sjónvarpið hafði fram aö
þessu undarlega tímaþili „um-
ræðuþáttum stjórnað frá skrifstofu
framkvæmdastjóra", heldur
hversu ófaglega haldið er á nánast
öhum umræðnefnum.
Þama er tvítugiun bömum (og
stundum enn yngri) úr einkavina-
hópi Hrafns, Davíðs, Hannesar
Hólmsteins, plantað blautum bak
við eyrun beint inn í sjónver Sjón-
varpsins og ætlast til aö þau stjómi
þar umræðuþáttum um hin flókn-
ustu þjóðfélagsmál. Oftast em þetta
mál sem eiga sér langa og Utríka
sögu og tengjast þjóðarhjartanu
sterkum böndum. Það virðist ekk-
ert thtökumál að láta unghðadehd
Flokksins æfa sig í einkavinavæð-
ingunni í beinni útsendingu.
KjaHarinn
Magnús H. Skarphéðinsson
nemi í Háskóla íslands
Auðvitað em þessir bamaþættir
orðnir að brandara í augum allra
hugsandi manna. Flestir viðmæl-
endur í þessum bamaumræðuþátt-
um þurfa síðan fljótlega að fara að
hrópa ofan í skoðanaandstæðinga
sína í beinu útsendingunum th að
„komast að“, þar sem þáttastjóm-
andinn er svo upptekinn af því
sjálfur að blaðra ofan í umræðum-
ar að hann hvorki getur né má
vera að því að stjóma umræðun-
um, hvað þá að hann hafi nokkra
reynslu af því. Svo hnefaréttur
hinna freku og hávæm viðmæl-
enda verður fljótlega ofan á og yfir-
gnæfir þar aha hljóðláta framsetn-
ingu ólíkra skoðana og röksemda
um efnið.
Merki þjálfunarleysis
Það er því miður enn annað
merkið um hnignun Sjónvarpsins
mitt í allri einkavæðingunni
hvernig þessi undarlega stjómhst
einkavinaframkvæmdastjórans
„þáttagerð-keypt-útí-bæ“ er að
verða. Svo ótrúlega metnaöarlaus-
ir em til dæmis langflestir viðtals-
þættimir „Fólkið í landinu" orðnir
sem Sjónvarpið hefur sent út sl.
mánuði að það tekur því varla að
horfa á þá. Nema maður hafi hrein-
lega'ekkert annað að gera við tíma
sinn.
Þeir einstaklingar sem fengnir
era sem viðmælendur í þessa þætti
eru aldrei spurðir almennhegra
eða víðsýnna spuminga um lífs-
hlaup þeirra eða eftirminnilega
reynslu sem þjóðarsálina langaði
að heyra. Því miður bera flestir
þessi þættir merki svo mikhs þjálf-
unarleysis spyrlanna og þröngs
sjóndeildarhrings þeirra að fá-
dæmi em.
Það verður aldehis gaman þegar
svo bamadehd Flokksins fær að
æfa sig næst á fréttatímum Sjón-
varpsins og poppa þá smávegis upp
sem og „heimildarþættina" í Ríkis-
sjónvarpinu hans Hrafns. Þá fær
maöur sér alvöru popp og kók fyrir
framan skjáinn.
Magnús H. Skarphédinsson
„... hnefarétturhinnafrekuoghá-
væru viðmælenda verður fljótlega ofan
á og yfirgnæfir þar alla hljóðláta fram-
setningu ólíkra skoðana og röksemda
um efnið.“
yfiröllsiðferð-
ismörk
Ráðning
Guðmundar
Árna á mági
sínum, Jóní
H. Karlssyni,
er enn eitt
dæmi um,
pólitískar
ráðningar Al-
þýðuflokks-
ins sem fara
langtframyf-
ir öh siðferðismörk. Aldrei hefur
jafn fámennur flokkur útbýtt
jaíhmörgum bitlingum á jafn
stuttum tíma. Stööuveitingar sem
þessar geta ekki verið tíl að bæta
trú almennings á því ríkiskerfi
sem við búum við. Flokkurinn
hlýtur að vera búinn aö ganga
eins langt i þessum ráðningum
og einn flokkur getur gert á einu
kjörtimabjli. Guömundur Ámi
viröist þó hvergi af baki dóttinn
í þessum efnum sem hiýtur aö
vera ráðherranum og flokknum
fil mikillar skammar. Það vakna
efasemdir um hvernig skipaður
formaöur stjómamefndar Rík-
isspítalanna getur starfað eðli-
lega innan stjórnarinnar. Hvem-
ig ætlar ráöherran að bregðast
viö? -Ótt
Þórir Kjartansson,
framkvæmdastjori
sus.