Dagur - 24.12.1966, Blaðsíða 17

JÓLABLAÐ DAGS
þessum, áður en þar var ruddur vegur
eftir honum, niður í gilið mikla, Dals-
árgilið, sem myndast af giljunum tveim
ur, er áður voru nefnd.
Jafnan mun þó alfaravegur hafa leg-
ið um Almannakamb, sem nafnið
bendir einnig til, en fyrsti bílvegurinn
var þó lagður ofan í Vestu*giliö nokkru
sunnar, og lá síðan út eftir því, sum-
part eftir árfarveginum. Mun hvorug-
ur kosturinn hafa þótt góður.
Heldur þótti mér geigvænlegt að aka
niður eftir kambinum; flöturinn ofan á
hryggnum aðeins vegarbreiddin, og
hyldýpisgil báðum megin. En farkost-
urinn reynist hér sem endranær, traust
ur og réttsækinn, og komst ég þetta því
klakklaust án frekari tíðinda.
Þeir eru einráðir í því gili.
Á leiðinni niður kambinn þorði ég
hvorki að líta til hægri en vinstri, en
þegar ég var kominn næstum niður í
gilið, verður mér það á. Sé ég þá hvar
maður stendur á eyri við ána í Aust-
urgilinu. Hefur hann komið upp út-
búnaði, sem einna helzt minnir á til-
raun Foucaults í Péturskirkjunni í
Róm og kíkir nú og miðar í ýmsar
stefnur, ýmist uppréttur, hálfboginn
eða á maganum.
Við þessa sýn bregður mér svo, að
engu munar að bíllinn kútveltist fram
af kambinum. Þótti mér sýnt, að hér
væri á ferðinni annað tveggja, útilegu-
maður, og væri þeim þá allmjög fram
farið síðan síðast spurðist til þeirra á
öræfum, að þeir væru nú farnir að
stunda vísindi, ellegar þetta væri Þór-
ir sá, er týndist mér innarlega á
Heiðinni. Kom brátt í ljós, að síðari
tilgátan var sú rétta.
Sem betur fer var vísindamaðurinn
svo niðursokkinn í athuganir sínar, að
hann tók ekki eftár því, í hve mikilli
lífshættu ég var á kambinum.
Þegar ég kem svo á vettvang er Þór-
ir í óða önn að skrifa inn athuganir
sínar. 70° hefur hann skrifaðj Hvað er
þetta, standa lögin á haus? spyr ég.
Þórir lítur upp heldur brosleitur. Þá
veit ég að hann rneinar grannhornið,
en nógur halli er það nú samt og meiri,
en við eigum að venjast. Hallinn virð-
ist stefna í SA eða SSA, en það er
þrautin þyngri að ákveða stefnuna ná-
kvæmlega. Að vísu hefur Þórir haft
með sér nákvæma stæi'ðfræðireglu til
þeirra hluta, en hún reynist ekki not-
hæf við þessar kringumstæður.
Við reynum ýmsar aðferðir, en verð-
17
Skriðjökull í Jökulsárbotnum (fremri) á Flateyjardal.
um að lokum að gefast upp við að nota
stærðfræðii'egluna. Hún virðist ekki
gilda í þessu gili. Kannske eru hér ein-
hverjir landvættir, sem hindra það.
Eða eins og Hannes segir: Þeir eru
einráðir í því gili, ótal búa í svörtum
hyli.
Bezt að hugsa ekki meira um það,
segi ég upphátt, og fer að leita að grös-
um í klettunum. Og viti menn. Þama
er þá sigurskúfur á klettasyllu, óblómg
aður að vísu, enda blómgast hann sjald
an fyrr en í september. (Innfluttur sig
urskúfur, sem t. d. vex í Vaglaskógi,
blómgast oft miklu fyi'r). Sigurskúfur-
inn eða purpurablómstrið er líklega
skrautlegasta planta landsins, þegar
hann er í blóma. Hann finnst aðeins á
fáum stöðum, jafnan í klettasyllum,
þar sem skepnur komast ekki að.
Nú er að vei'ða áliðið dags. Við fá-
um okkur bita af nestinu, og höldum
svo áfram. Enn er drjúg leið í Héiðar-
hús, en þangað er föi'inni heitið þenn-
an dag, og ekki er vitað hvar óvinir
sitja í fleti fyrir.
Sú þykkjuþunga.
Óvinurinn lét ekki eftir sér bíða. Eft-
ir að hafa ekið út sléttar sandeyrar
Dalsárinnar, sem þama var ósköp sak-
leysisleg og raunar vesældarleg í
þessu geysimikla og víða gili, sem
Fnjóská hin forna hafði eitt sinn graf-
ið fyrir hana, komum við allt í einu að
foraðsvatnsfalli, sem fellur þvert niður
úr austurhlíðinni í einum iðandi streng
gegnum heljarmikla grjóturð, sem hún
hefur auðsýnilega sjálf borið fram i
tímanna rás. Af stærð steinanna má
mai-ka, að miðað við það sem hún get-
ur orðið og sýnist þó ærið illúðleg með
skolhvítu vatni, sem hvei'gi sér til
botns í.
Hvort sem það var nú ánni að kenna
beint, eða hx-æðslunni í méi', þá hættir
nú farkosturinn að ganga. Var líkt sem
hann væri steini lostinn yfir þessum
undrum og stórmei'kjum þai'na í ui'ð-
inni, og kannske eru vélar ekki skiln-
ingslausar, þrátt fyrir allt, a. m. k. ekki
gamlar vélar.
Við prófuðum nú ána og reyndist
hún furðu grunn en mjög stórgrýtt í
botni og straumþung. Kom sér vel að
sá gamli var háhjólaðui', enda skreið
hann yfir ána eins og ekkert væri, þég-
ar hann hafði jafnað sig. FÓr því betur
fyx’ir okkur en Páli foí'ðum, ér hann
í’eið yfir Rangá.
Vatnsfall þetta kallast Jökulsá, nán-
ar tiltekið hin syðri, og mu'n hún bei'a
nafn með rentu.
Var nú hindrunráláust að kalla ut í
Heiðai'hús, og þangað náðum við heilu
og höldnu að kvöldi þessa dags. Hitt-
um við þar fyrir hið veglegasta sælu-
hús, sem um getur á þessu landi, og
tókum okkur þar gistingu.
Dýrin víða vaknað fá.
Þessi vísa Sigurðar Bi'eiðfjörðs datt
mér í hug, þegar ég var að nudda stýr-
urnar úr augunum við lækjarsprænu
hjá sæluhúsinu moi'guninn eftir;