Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1995, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 25. MARS 1995
Unga kynslóðin horfir bjartsýn fram á veginn og lætur kosningastússið ekki á sig fá.
DV-mynd ÞÖK
Vinstri stiom?
Þegar aðeins tvær vikur eru til
kosninga eru línur um líkleg úrslit
þeirra og stjómarmynstur að þeim
loknum mjög teknar að skýrast.
Allt bendir til þess að núverandi
stjórnarflokkar missi meirihluta
sinn á Alþingi. Þá færi ríkisstjóm
Davíðs Oddssonar frá og Halldór
Ásgrímsson, formaður Framsókn-
arflokksins, fengi væntanlega um-
boð til stjórnarmyndunar. Hann
gæti myndað stjórn með Sjálfstæð-
isflokknum eða Þjóðvaka og Al-
þýðubandalaginu. Eins og staðan
er nú telja margir auknar líkur á
því að seinni kosturinn verði fyrir
valinu, enda hefur Halldór lýst því
yfir að hugur hans stefni til félags-
hygaustjórnar.
í þessu sambandi er hins vegar
athyglisvert að í könnunum, þar
sem spurt er um viðhorf kjósenda
til stjórnarmynsturs, er mestur
áhugi á tveggja flokka stjóm og þá
einkum samstjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks.
Þjóðvaki í sókn
Könnun DV, sem birt var í gær,
leiðir í ljós að Þjóövaki, uppreisn-
arflokkur Jóhönnu Sigurðardóttir,
er á ný í talsverðri sókn. Honum
er spáð allt að 8 þingsætum. Staða
Alþýðuflokks og Kvennalista er
líka að skána, en þó bendir allt til
þess að báðir flokkarnir verði fyrir
nokkm hnjaski í kosningunum, sá
fyrrnefndi gæti tapað allt að þrem-
ur þingmönnum. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur ekki mælst með minna
fylgi síðan í janúar og uppsveiflan
í könnunum okkar í febrúar og
mars virðist vera að íjara út. Hann
gæti tapað allt aö fimm þingsætum
gangi kosningaspá DV eftir. Fylgi
Framsóknarflokksins er stöðugra
og hann virðist ætla aö bæta viö
sig tveimur þingmönnum.
Könnun Félagsvísindastofnunar,
sem Morgunblaðið birti í gær, sýn-
ir í stórum dráttum sömu niður-
stöður og hjá DV, en taka ber með
í reikninginn að könnun DV er
nýrri.
Aukin harka
Yfirbragð kosningabaráttunnar
hefur lengst af verið fremur ró-
lyndislegt. Þetta hefur verið að
breytast undanfama daga. Enginn
vafi er á því að aukin harka og
skarpari línur munu einkenna bar-
áttuna næstu tvær vikurnar. Fyrir
Sjálfstæðisflokkinn getur það verið
úrslitaatriði hvað stjórnaraðild
varðar að ná sér á skrið á ný. Það
væri mikið áfall fyrir flokkinn að
tapa fimm þingsætum og nánast
öruggt að þá yrði hann utan ríkis-
stjórnar næsta kjörtímabil. Ef
Þjóðvaki og Framsóknarflokkur
fengju á móti samtals tíu nýja þing-
menn mundi verða erfitt að standa
gegn kröfu um vinstri stjórn. Þjóð-
vaki hefur sem kunnugt er útilokað
samstarf við Sjálfstæðisflokkinn.
Vafalaust munu stjórnarflokk-
arnir, sérstaklega Sjálfstæðisflokk-
urinn, leggja kapp á það aö leysa
kennaradeiluna. Sennilega er hún
farin að skaða flokkinn. Almenn-
ingur virðist að vísu hafa takmark-
aöa samúð með kjarakröfum
kennarasamtakanna, en mánaöar-
lokun skólanna er farin að segja til
sín á heimilunum. Pirringurinn
virðist fremur bitna á ríkinu sem
er þolandi í verkfallinu, en gerend-
unum. Fólki finnst að stjómvöld
eigi með einhverjum hætti að
höggva á hnútinn í deilunni. Það
fmmkvæði Davíðs Oddssonar for
sætisráðherra að óska eftir miðlun-
artillögu sáttasemjara kann að
verða Sjálfstæðisflokknum til
framdráttar, þ.e.a.s. ef miðlunartil
lagan kemur fram á annað borð og
deilan leysist um helgina eða í byrj-
un næstu viku. Verður fróðlegt að
sjá skoðanakannanir í framhaldi
af því.
Ókostirfjöl-
flokka stjómar
Sem fyrr segir virðast kjósendur
Laugardags-
pistiUiim
Guðmundur Magnússon
fréttastjóri
hafa mestan áhuga á því að tveggja
flokka stjóm taki við að kosningum
loknum. Þaö sýnir áreiðanlega að
menn vilja framhald þess stöðug-
leika sem hér er kominn á í efna-
hagslífinu. Það sýnir líka að kjós-
endur gera sér grein fyrir því að
margra flokka stjórnir ná síður
árangri en tveggja flokka.
Almennir kjósendur eru ekki ein-
ir um þessa skoðun. Þegar rætt er
einslega við forystumenn og
áhrifamenn flokkanna kemur í ljós
að þeir em sama sinnis. Þeir hafa
ótrú á margra flokka stjómum.
Þeir telja að þær nái engum ár-
angri. Og þaö er athyglisvert að
innan allra félagshyggjuflokkanna
svonefndu, nema Þjóðvaka, er sú
óskhyggja mjög áberandi að hægt
verði að mynda tveggja flokka
stjórn með Sjálfstæðisflokknum,
sem allir líta á sem kjölfestuna í
stjórnmálakerfinu. Samkvæmt
könnun DV er Framsóknarflokk-
urinn einn um að geta það. Innan
flokksins er vissulega áhugi á slíku
samstarfi, en þar er líka áhugi á
stjórnarforystu í félagshyggju-
stjórn. Og eigi hinir félagshyggju-
flokkarnir ekki möguleika á að
komast í stjórn með Sjálfstæðis-
flokknum er öruggt að þeir munu
leggja ofurkapp á að fá Framsókn
til liðs við sig. Þegar öllu er á botn-
inn hvolft snúast stjórnmál um það
að ná völdum og menn horfa þá
hiklaust fram hjá því að það geti
orðið á kostnað ýmissa æskilegra
þjóðfélagslegra markmiða.
Efasemdir
um Framsókn
Reyndar er það ekki einu sinni
víst að Sjálfstæðisflokkurinn
treysti sér til samstarfs við Fram-
sóknarflokkinn þótt það yrði í boði
og eini tveggja flokka stjórnarkost-
urinn. Sjálfstæðisflokkurinn hefur
alltaf komið illa út úr samstjórn
með Framsókn og ekki beinlínis
björgulegt aö fara inn í slíka stjóm
eftir að hafa tapað fimm þingmönn-
um. Skynsamlegra væri þá, segja
ýmsir í flokknum, að ná vopnum
sínum á ný í stjómarandstöðu.
Komi Sjálfstæðisflokkurinn hins
vegar vel út úr kosningunum er
stjóm með Framsókn líklega inni
í myndinni. Um þetta er þó skiptar
skoðanir innan flokksins. Sumir
vflja helst áfram núverandi sam-
starf við Alþýðuflokkinn, en tæpast
verður það í boði. Aðrir - þar á
meðal miklir áhrifamenn í flokkn-
um - kjósa samstarf við Alþýðu-
bandalagið. Það væri ekki einfalt í
framkvæmd en væri óneitanlega
talsverð nýbreytni í stjórnmálum.
Samkvæmt skoðanakönnununum
er þessi möguleiki þó ekki fyrir
hendi sem stendur.
Líkir flokkar
Verði vinstri stjórn þriggja eða
fjögurra flokka niðurstaða alþing-
iskosninganna er ekki viö því að
búast að algjör kollsteypa verði í
landsstjórninni. Sannleikurinn er
auðvitað sá að stjórnmálaflokkam-
ir eru hver öðrum líkir og hafa all-
ir tilhneigingu til að fylgja einhvers
konar miðjustefnu. Enginn flokk-
anna hefur lengur á stefnuskrá
sinni stórfelldar þjóðfélagsbreyt-
ingar. Og það er eftirtektarvert að
þegar kosningastefnuskrár flokk-
anna eruvandlega skoðaðar kemur
í ljós að flest ef ekki öll stefnuatriði
em mátulega óljóst orðuð - vænt-
anlega til þess að hægt sé að semja
um þau eða fresta þeim verði
stjórnarþátttaka ofan á.
Þetta þýðir þó ekki að það sé ná-
kvæmlega sama hvaða flokka
menn kjósa. Vinstri stjórn mundi
væntanlega hækka skatta og auka
íhlutun ríkisvaldsins í ýmis mál-
efni. Stjórn undir forystu Sjálf-
stæðisflokksins væri fremur
treystandi til að halda skattahækk-
unum í skefjum og leyfa einka-
framtakinu að njóta sín.
Kosturinn við tveggja flokka
stjórn - óháð því hvort hún er
vinstri stjóm eða ekki - er sá að
innan hennar er auðveldara að ná
niðurstöðu og fylgja henni eftir
heldur en í fjölflokka stjórn. Slíkri
stjóm fylgir stöðugleiki í þjóðfélag-
inu. Að sama skapi er hætt við því
að hrossakaup og endalausar mála-
miðlanir setji mark sitt á margra
flokka stjóm. Kannski væri því
æskilegast að stjórnmálin hér á
landi þróuðust í þá átt að kjósendur
ættu val um tvo höfuðflokka og
tvær höfuðstefnur líkt og gerðist í
borgarstjómarkosningunum í
Reykjavík í fyrra. Enn virðist þó
langt í land að sú þróun verði á
landsmálavettvangi.