Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1995, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1995
15
Auðlindaskattur
„Ein veigamestu rökin fyrir auðlinda-
skatti á fiskveiðar eru þó þau, að hann
er miklu hagkvæmari sem tekjulind
fyrir ríkis- og sveitarsjóði heldur en
skattar á vinnuafl og framleiðslutæki.“
„Bábilja er að halda þvi fram að auðlindaskattur á sjávarútveg sé skatt-
ur á hinar dreifðu byggðir landsins ...segir Kristjón m.a. í greininni.
í kjallaragrein í DV fyrir nokkru
varpaði Jóna Valgerður Kristjáns-
dóttir, fyrrverandi þingkona, fram
þeirri spurningu hvers vegna frek-
ar skyldi lagður auðlindaskattur á
sjávarútveg en orku í iðrum jarðar.
Því er til að svara að auðlindir sjáv-
ar hafa á ýmsan hátt sérstööu sem
veldur því að rík tilhneiging er til
að sóa þeim mögulega arði sem þær
geta gefið af sér með skynsamlegri
nýtingu þar eð þær eru sameigin-
legar, takmarkaðar, og endumýj-
anlegar.
Sama verður reyndar að nokkru
leyti sagt um jarðvarma sem gefur
til kynna að full ástæða sé að beita
verðlagningu til að takmarka notk-
un hans ef hætta er á að jarðhita-
svæði þorni vegna ofnýtingar.
Hagkvæmari sem tekjuöflun
Ein veigamestu rökin fyrir auö-
lindaskatti á fiskveiðar eru þó þau
að hann er miklu hagkvæmari sem
tekjuöflun fyrir ríkis- og sveitar-
sjóði heldur en skattar á vinnuafl
og framleiðslutæki þar eð hann
veldur ekki sama óhagræði við
notkun framleiðsluþátta og þeir
skattar. Alkunn eru letjandi áhrif
hárra tekjuskatta á framboð vinnu-
afls.
Hrein bábilja er því að halda
fram, eins og oft hefir sést í ræöi
og riti, að auðhndaskattur á sjávar-
útveg sé skattur á hinar dreifðu
byggðir landsins og á greinina sem
hún þurfi að velta af sér á einhvern
hátt vegna bágrar stöðu og erlendr-
ar samkeppni. Átakanlegt er þegar
fluggáfaðir ungir menn viður-
kenna þessar staðreyndir í einka-
Kjállarim
viðskiptafræðingur
samtölum en halda síðan öðru fram
opinberlega.
Dæmi um aðra skatta
Gjöld hafa almennt þau áhrif aö
draga úr sókn í ákveðin gæði.
Þannig þykir full ástaða til að
leggja sérstakt skilagjald á einnota
umbúðir og gjöld á áfengi og tóbak.
Ekki einvörðungu til að minnka
kostnað við sorphirðu í fyrsta
dæminu og afla fjár fyrir ríkissjóð
í hinum síðari heldur einnig til aö
takmarka neyslu vímuefna.
Virðisaukaskattur á íslensku
lestrarefni hefir haft svipuð áhrif á
eftirspurn eftir íslenskum bókum
og blöðum enda talinn orka tví-
mælis út frá menningarsjónarmið-
um.
Á hinn bóginn eru engin haldbær
rök sem mæla með því að lagt sé
sérstakt veggjald á göng undir
Botns- og Breiðadalsheiðar því úr
því að göngin eru komin og anna
fyllilegra þeirri umferð sem vænta
má um þau um ókomin ár og vart
nokkur kostnaðar samfara hveij-
um vegfaranda ber að hvetja sem
flesta til að nota þau í stað þess að
klöngrast yfir fyrrnefnda íjallvegi.
Afköst og afrakstur
Fyrir áratugum var ljóst að sókn
í helstu nytjastofna okkar var
margfóld kjörsókn. Ná hefði mátt
sama afla með mun afkastaminni
skipakosti. Á því stigi málsins hefði
verið rétt aö beita markaðslausn-
um við aðlögun afkastagetu flota
aö afrakstursgetu fiskistofna. Þar
sem íslendingar eru yfirburöa-
menna á flestum sviðum sýndu
þeir hvernig markaðslausnum
skyldi beitt við slík skilyrði.
Talin var ástæða til að hvetja til
aukinnar fjárfestingar í fiskiskip-
um og íslenska fjárfestingarlána-
sjóði skyldi nota til aö fjármagna
niðurgreidda erlenda skipasmíði
við lítinn fögnuð málmiðnaðar-
manna og fiskifræðinga.
Vitsmunaleg ofurmenni hlýtur
að þurfa til að bregðast þannig við
fréttum af ósamræmi afkastagetu
og afrakstursgetu nema upplýs-
ingar hafi einhvers staðar brengl-
ast eins og hjá frúnni hans Rogers
Bannisters, sem mundi aldrei
hvort bóndi hennar varð fyrstur til
að hlaupa mílu á fjórum mínútum
eða fjórar mílur á einni mínútu.
Kristjón Kolbeins
Kvennahlaup í Garðabæ
Kvennahlaup ÍSÍ fer fram sunnu-
daginn 18. júní nk. Hlaupið verður
á um 80 stöðum um land allt.
Hlaupið á höfuðborgarsvæðinu fer
fram í Garðabæ, líkt og veriö hefur
síðustu fimm árin, og hefst kl. 14
við Flataskóla. Sl. sumar tóku rúm-
lega 6000 konur þátt í kvenna-
hlaupinu í Garðabæ. Markmið þess
er að undirstrika mikilvægi hollrar
hreyfingar og útiveru og benda á
gildi almenningsíþrótta.
Framkvæmdanefnd á vegum
íþrótta- og tómstundaráðs Garða-
bæjar sér um undirbúning og fram-
kvæmd hlaupsins í Garðabæ í sam-
vinnu við samtökin íþróttir fyrir
alla. í framkvæmdanefndinni sitja
eingöngu konur. Bæjaryfirvöld í
Garðabæ hafa stutt vel við kvenna-
hlaupið og er það liður í að efla og
auka áhuga almennings á almenn-
ingsíþróttum.
Breytt staða kvenna
Þátttaka kvenna 1 íþróttum hefur
aukist jafnt og þétt, jafnt í keppnis-
íþróttum sem almenningsíþrótt-
um. Til foma áttu konur á hættu
að vera drepnar ef þær sáust á
kappleikjum eða voru með tilburði
til iökunar íþrótta. Nú er öldin sem
betur fer önnur. Áhugi fólks á
íþróttaviðburðum þar sem konur
em þátttakendur hefur aukist og á
eftir að verða meiri. Það helgast
ekki eingöngu af aukinni þátttöku
kvenna í íþróttum heldur því sem
konur hafa fram að færa.
Leikni, leikskilningur, fimi og
KjaUaiinn
Gunnar Einarsson
forstöðumaður fræðslu- og
menningarsviðs i Garðabæ
fágun eru eiginleikar sem konur
hafa jafnvel fremur til að bera en
karlar. Þolinmæði, þrautseigja,
háttvísi og staðfesta eru þættir sem
hverjum sönnum íþróttamanni er
nauðsynlegur ef árangur á að nást.
Konur hafa síst minna af þessum
þáttum. Með auknu jafnrétti,
sjálfstrausti og trú á eigin getu
munu konur hafa meiri áhrif innan
íþróttahreyfingarinnar í framtíð-
inni.
Gildi almenningsíþrótta
Almenningsíþróttum er oft stillt
upp sem andstaeöu við keppnis- eöa
afreksíþróttir. í almenningsíþrótt-
um er megináhersla lögð á uppeld-
islegt og heilsusamlegt gildi. Rann-
sóknir hafa sýnt að skipulögð og
markviss hreyfing og þátttaka í
íþróttum hefur áhrif á hegðun
fólks. Bætt sjálfsmynd, minni reyk-
ingar og áfengisneysla, bætt matar-
æði og aukin umhugsun um heil-
brigða lífshætti fylgir reglubund-
inni hreyfingu. Konur, ekki síður
en karlar, sem gegna mörgum hlut-
verkum eiga oft við streituvanda-
mál að stríða, s.s. stöðuga þreytu,
höfuðverk og svefntruflanir.
Eitt af því sem unnt er að gera
til þess að forðast að lenda í víta-
hring streitu og vanlíðan er að fara
út að ganga eða skokka, þó ekki sé
nema 15-20 mínútur í hvert sinn.
Margar konur hafa byrjaö reglu-
bundna hreyfmgu með þátttöku í
kvennahlaupinu. Það er kjörinn
vettvangur til aö byija. í kvenna-
hlaupinu er hægt að ganga eða
skokka 2,5 eða 7 km, hver með sin-
um hraða.
Konur sem fyrirmynd
í nýlegri könnun, sem gerð var á
vegum ISÍ á brottfalh stúlkna úr
íþróttum, kom fram að hvatning
móður hafði mest á segja um hvort
stúlkur hófu ástundun íþrótta eða
héldu áfram iðkun þeirra. Konur
hafa ávallt tekið mikla ábyrgð á
heilbrigði sinna nánustu. Þær hafa
séð til þess að börnin fái holla fæðu
og frætt þau um hollustuhætti í
meira mæh en við karlarnir. Það
er sérstakt vandamál okkar karl-
anna sem ekki verður rakið hér.
Með því að stunda reglubundið
göngu, skokk eða hvers konar úti-
vist og hvetja börnin til að taka
þátt stuðla foreldrar að heilbrigð-
um lífsháttum hjá börnum sínum.
Fyrir hönd íþrótta- og tómstunda-
ráðs Garðabæjar býð ég allar kon-
ur - ömmur, frænkur, mæður,
dætur, systur, vinkonur - vel-
komnar í Garðabæ í kvennahlaup
ÍSÍ sunnudaginn 18. júní kl. 14.
Gunnar Einarsson
„Sl. sumar tóku rúmlega 6000 konur
þátt 1 kvennahlaupinu 1 Garðabæ.
Markmið þess er að undirstrika mikil-
vægi hollrar hreyfingar og útiveru og
benda á gildi almenningsíþrótta.“
Meðog
Fjárupprekstur Mývetninga
Bændur beittir
fantabrögðum
„Land-
græðslustjóri
hefur láfiö út
úr sér hvað
eftir annað aö
mellöndin séu
ekki beitar-
hæf og veröí
það aldrei.
Þetta er einn Slarri B)örg.
llöunnn l pví Vinsson, bóndi \ Garói.
að ræna okk-
ur öllu sjálfstæði og flæma okkur
af jörðunum. Það er búið að stela
af okkur sauöfé með framleiðslu-
stýringu og skertum kvóta og nú
á að ræna jörðunum af okkur.
Við erum beittir fantabrögöum
og bókstaflega lagðir í einelti.
Að okkar mati var ekki um
annað að ræða en að sleppa fénu
á austurafrétiinn núna enda
ágætlega gróið. Sandlendið er
forsenda þess að hægt sé að
stunda búskap héma. Hófleg beit
skaöar ekki. Melgresið jafnar sig
fljótt eftir að sauöféð færir sig
yfir í mólendið þegar það nær sér
á strik. Nú vorar vel og það stytt-
ist óðum í að þar blómgist gróð-
ur. Fram að þeim tíma er sauðféð
vaktað til að verja mólendið, auk
þess sem einungis þriðjungur
fjárins er rekinn á afréttinn i
ugphafl.
i raun og veru eigum við engra
kosta völ en að nýta austurafrétt-
inn ef við ætlum að stunda bú-
skap áfram. Löggjafinn hefur
meira að segja séð fyrir því að
þau litlu tún sem við eigum eru
fullsetin til beitar af gæsum. Við
getum ekki einu sinni stuggað við
gæsunum þvi að lögreglan vaktar
þær. Þessar gæsir eru verri en
nokkur grasbítur og koma í
flokkum svo þúsundum skiptir
og breyta hverju túni í flag. Tjón-
ið skiptir milljónum króna."
Á móti mis-
notkun lands
„Ég er ekki
á móti nýt-
ingu landsins.
Raunar er ég
að vinna að
tillögum um
aukin áhrif
heimamanna
á nýtingu og
friðun lands
og landsgæða.
En ég er á
móti misnotkun lands og landsins
gæða og um þaö snýst máliö. Á
sama tima og bændur ætla að
kynna kjötframleiðslu sína sem
vistvæna gengur ekki að þraut-
beita nástrá móöur jarðar á
mesta foksvæði landsins.
Ef bændur í Mývatnssveit þylg-
ast vita og sjá allt þetta betur en
allir aðrir eiga þeir líka að fá að
fást við afleiðingamar sjálfir. Ég
sé enga ástæðu til þess að Land-
græðsla ríkisins sé með rándýrar
aðgerðir í Mývatnssveit, aðgerðir
sem aldrei verða annað en fyrsta
hjálp, á meðan nokkrir valin-
kunnir og sómakærir bændur
beita á viðkvæman gróður í 300
metra hæð yfir sjávarmáli án
nokkurrar tilfinningar og að
nauðsynjalausu.
Mývetningar geta sjálfsagt lifað
góðu lífi skólastjóralausir, Kísil-
iðjulausir og friölausir innan
sveitar en æöi það fari ekki um
þá þegar gróðurinn hvorfur í
sandinn. Ég er á móti misnotkun
lands. Skiptum því við bændur
sem eru að koma til móts við
nýja tíma! Merkjum viö vistvænt
kjöt sérstaklega og sandbragð-
bættakjötiðlíka!" -kaa
Sigurjón Benediktsson,
formaóur Húsgulis-