Dagblaðið Vísir - DV - 04.08.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimaslða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Dökkar hliðar ferðahelgar
Ellefu stúlkur leituðu til Stígamótakvenna vegna
nauðgunar eða nauðgunartilraunar á einni útihátíð um
verslunarmannahelgina í fyrra. Svipuð tilvik koma upp
á öðrum hátíðum þar sem unglingar, ungt fólk og jafn-
vel böm safnast saman um þessa miklu útivistarhelgi. í
blaðinu 1 dag er greint frá dómi í nauðgunarmáli sem
átti sér stað á útihátíð um verslunarmannahelgina fyrir
ári. Þar virti karlmaður ekki andmæh og mótspymu
ungrar stúlku og kom fram vilja sínum með ofbeldi. í
frétt í blaðinu í gær sagði m.a. af hópnauðgun um versl-
unarmannahelgi fyrir tveimur ámm.
Þetta em ljót dæmi um dökku hliðamar á útihátíðum
verslunarmannahelgarinnar. Löng hefð er fyrir því að
ungt fólk safhist saman á útihátíðum þessa fyrstu helgi
í ágúst. Flestir em glaðir og kátir, sjálfum sér og sínum
til sóma. En þeir em aht of margir sem vafra um grund-
ir útúrdmkknir eða liggja afvelta og útældir á milh
þúfna. Það er hryggðarmynd að sjá og telst varla til
skemmtunar. Það er við þessar aðstæður sem ósköpin
gerast. Starfskona Stígamóta lýsti því í DV í gær að
nauðganir á útihátíðum væm með öðmm hætti en þær
nauðganir sem samtökin fengjust við endranær. Það sem
yfirleitt gerist er að ungmennin, oftast stúlkur en stund-
um piltar, verða ofurölvi og vakna síðan upp sem fóm-
arlömb nauðgara.
Undanfarið hefur verið unnið að því að vekja athygli
fólks á því sem getur gerst á útihátíðunum. Almenningur
er hvattur til að halda vöku sinni, stúlkur haldi hópinn
um leið og ungmennin era beðin um að stiha áfengis-
drykkju í hóf og helst að láta hana eiga sig. Fíkniefna-
neysla er og vandamál á fjölmennum unglingasamkom-
um. Fíkniefnasalar sækja slíka staði heim í von um skjót-
fenginn gróða. Sérstaklega er fylgst með þessu af fíkni-
efnalögreglu.
Verslunarmannahelgin er mesta ferðahelgi ársins hér-
lendis. Umferðarþungi á þjóðvegum landsins er því gífur-
legur. Þessari miklu umferð fylgir aukin slysahætta og
ríður því á að menn séu agaðir í akstri og fari að reglum.
Lögregla og Umferðarráð era með mikinn viðbúnað
vegna þessa. Á því er enda full þörf því að undanfarinn
áratug hafa frá 8 upp 1 26 manns slasast í umferðinni
um hverja verslunarmannahelgi. Eftirht með ölvunar-
akstri er aukið um þessa helgi og er ekki vanþörf á. Um
síðustu verslunarmannahelgi var 51 ökumaður tekinn
ölvaður við akstur og flestir hafa 111 ökumenn verið tekn-
ir fullir undir stýri um verslunarmannahelgi.
Tilhlökkun þeirra sem nú era að leggja land undir fót
er mikh. Þeir hafa beðið eftir þessari löngu helgi. Það
er gaman að ferðast um landið nú um hásumarið, sýna
sig og sjá aðra. En menn verða að kunna sér hóf. Aht
of margir fljúga of hátt og brotlendi menn getur sú lend-
ing orðið harkaleg. Um það vitna ofangreind dæmi.
Menn era því beðnir um að fara með góða skapið út
í umferðina, spenna beltin og muna að áfengi og akstur
fara ekki saman. Unga fólkið skal á það minnt að ganga
hægt um gleðinnar dyr. Unglingar innan sextán ára ald-
urs hafa ekkert að gera einir á útihátíðir. Á það hefur
jafnvel verið bent að þann aldur mætti hækka. Það þurfi
þroska th þess að takast á við það sem fram fer á þessum
samkundum. Þá skal það nefnt enn og aftur, vegna tíðra
nauðgana á útihátíðum, að nei þýðir nei.
DV óskar mönnum góðrar ferðar og þess að allir komi
heilir heim, jafnt á sál sem líkama.
Jónas Haraldsson
„Bosnía var hvellhettan sem setti sprenginguna 1914 af staö,“ segir Gunnar m.a. I greininni.
- Breskir liðsflutningar til Evrópu í ágúst 1914.
Einu sinni var
-oger
Fólk á Vesturlöndum lifir enn í
landafræði síns skóla. Það sem
fólki var kennt að væru ákveðin
ríki, afmörkuð af sjálfsögðum
landamærum, eins og ísland af
hafmu, var viðtekiö sem óumbreyt-
anlegt af þeim sem þennan vísdóm
hafa numið, stundum með ærinni
fyrirhöfn. Nú er þetta allt upp í
loft, ekkert er eins og það er sam-
kvæmt skólabókum.
Sem fyrr eru það Balkanlönd sem
öllu hleypa í bál og brand. Vís
maður (Churchill) sagöi í upphafi
þessarar aldar að ef til allsherjar-
uppgjörs kæmi einhvern tímann í
Evrópu yrði það út af fáránlegum
hlutum á Balkanskaga.
Fáránlegir hlutir gerðust í júlilok
1914 þegar Serbía neitaði að sætta
sig við úrslitakosti Austurríkis-
Ungverjalands vegna mo'rðsins á
erkihertoga Austurríkis í Sarajevo
í Bosníu sem var verk serbneskra
anarkista. Rússar tóku málstað
Serbíu, Frakkar málstað Rússa,
Þjóðverjar málstað Austurríkis-
Ungverjalands, Bretar stóöu með
Frökkum gegn Þjóðveijum en með
Rússum.
Afleiðingin varö sú styrjöld sem
hefur mótað allt sem gerst hefur á
20. öld. Nú eru fáránlegir hlutir að
gerast á Balkanskaga og ekki er
annað að sjá en þau vandamál, sem
voru óleyst 1914 (í kjölfar ósigurs
Tyrkja gegn Rússum 1878 og Balk-
anstríðin 1908-13), séu enn óleyst.
Nú og þá
En fólk lifir í nútímanum. Aust-
urríki - Ungverjaland er nú Þýska-
land - Króatía. Þaö sem eftir Ver-
salasamningana 1919 var kallað
konungsríki Serba, Króata og Sló-
vena og síðar Júgóslavía, eða land
Suður-Slava Oúgo merkir suður)
er nú margklofið í lönd sem fólk
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
sem lærði sína landafræöi sam-
viskusamlega á sínum tíma kann-
ast ekki við.
Ef einhver man eftir voru Bosnía
og Króatía hluti Austurríkis-Ung-
verjalands (og Króatía undir kon-
ungdæmi Ungverja) en Austurríki-
skeisari hafði af skammsýni sinni
eignað sér Bosníu sem jafnvel góða
dátanum Sweijk í sögu Jaroslavs
Haseks fannst heimskulegt. Bosnía
var hvellhettan sem setti spreng-
inguna 1914 af stað. Það vekur upp
spumingar um hversu mikið hafi
í rauninni breyst. Að mínu fánýta
áliti harla fátt; stórveldin heita öör-
um nöfnum.
Brotalína
En landafræðin blífur. Serbar,
Makedóníumenn, Búlgarar, Grikk-
ir og trúlega Svartfellingar annars
vegar (að ógleymdum Rúmenum);
patríarkinn í Konstantínópel móti
páfanum í Róm og tilheyrandi; sem
sagt vesturkristnum sið. Þetta er
hin raunverulega brotalína.
Þarna mætast hin kristna kirkja
sem fyrir hálfu öðru árþúsundi tók
á sig tvær myndir, austræna og
vestræna. Þarna mætist skammlíf-
ur kommúnismi og vestrænn
neysluhugsunarháttur, þarna
mætast hin nýju ríki fyrrum Sovét-
ríkja og þau ríki sem kenna sig við
Norður Atlantshaf eða NATO (að
Grikkjum og Tyrkjum meðtöld-
um). Á milli lenda múslímar í Bos-
níu, fyrrum þý Tyrkja sem kölluð
voru Bogomilar.
Þetta er hin nýja brotalína aust-
urs og vesturs sem er hvergi nærri
ný en hefur gengið í endurnýjun
lífdaganna. Bosnía var - og er -
mörk þessarar hnu.
Gunnar Eyþórsson
„Nú eru fáránlegir hlutir að gerast á
Balkanskaga og ekki er annað að sjá
en þau vandamál, sem voru óleyst 1914
1 kjölfar ósigurs Tyrkja gegn Rússum
1878 og Balkanstríðin 1908-13), séu enn
óleyst.“
Skoðanir annarra
Umferðin framundan
„Verum minnug þess að við erum ekki ein í um-
ferðinni; við berum einnig ábyrgð á lífi og heilsu
farþeganna í bílnum og samferðarmanna okkar.
Gleymum því heldur ekki að það er samasemmerki
á milh mikils hraða og alvarlegra áverka ef eitthvað
útaf ber. Því meiri hraði - því alvarlegra slys.“
Ragnheiður Davíðsdóttir forvarnarfulltrúi
í Mbl. 3. ágúst.
Framboð á landsvísu?
„ Ég leyfi mér að efast um að sameiginlegt framboð
á landsvísu muni skila sigri á borð við sigur Reykja-
víkurhstans. Flokkarnir hafa ekkert til að sameinast
um og Sjálfstæðisflokksgrýlan dugar vart á svo stór-
an mælikvaröa... Ég á ekki neitt sameiginlegt með
fólki sem boðar jafnrétti en vinnur samkvæmt regl-
um misréttis; fólki sem lítur á lönd þar sem öll vinnu-
réttindi eru brotin sem fyrirmynd sína; fólki sem er
andsnúið aðild íslands að Evrópusambandinu; fólki
sem tekur ríkisforsjá fram yfir allt annað; fólki sem
lítur á fyrirtækisrekstur sem fyrirbæri frá kölska
sjálfum."
Hrönn Hrafnsdóttir viðskiptafr. í Alþbl. 3. ágúst.
Niðurskurður nauðsynlegur
„Ríkisstjómin hefur sett sér að halli ríkissjóös á
árinu 1996 verði 4 mihjarðar króna. Til þess aö ná
því markmiði er mikill niðurskurður útgjalda nauð-
synlegur. Skattheimta er þegar af þeirri gpáðu að
hún verður ekki aukin til þess að mæta þessari
þörf... Það hefur ekki gengið eftir að fjármagna
húsnæðiskerfið á frjálsum markaði, og samkeppni
er orðin mjög mildl á innlendum verðbréfamarkaði.
Sveitarfélög og einkafyrirtæki leita inn á hann í vax-
andi mæh. Þetta þýðir aukna skuldasöfnun erlendis,
sem eru alvarleg tíðindi.“
Úr forystugrein Tímans 3. ágúst.